Η πανδημία του κορονοϊού είναι γεγονός. Η κατάσταση δεν είναι εύκολη, όμως, είναι σημαντικό μέσα σε αυτές τις δύσκολες να …
Ο αντίκτυπος της πανδημίας στην ψυχολογία μας
Τον περασμένο Μάρτιο, η χώρα μας, αλλά και σχεδόν ολόκληρος ο πλανήτης, ξεκίνησε να ζει μία τελείως πρωτόγνωρη κατάσταση – αυτήν της πανδημίας και του lockdown. Η επέλαση του νέου κορονοϊού απαιτούσε τον εγκλεισμό του πληθυσμού στο σπίτι, προκειμένου να μειωθεί ο συνωστισμός, οι συναθροίσεις, οι κοινωνικές επαφές και, κατά συνεπεία, να ελεγχθεί η μετάδοση του ιού, όσο γίνεται πιο αποδοτικά.
Σήμερα, έναν χρόνο μετά, η εξάπλωση του Covid-19 εξακολουθεί να πραγματοποιείται με ταχείς ρυθμούς τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα, παρά την έναρξη του εμβολιασμού τον περασμένο Ιανουάριο. Έπειτα από επαναλαμβανόμενα lockdown, μέσα στους τελευταίους δώδεκα μήνες, η κοινωνία τείνει να νιώθει πιο ανασφαλής από ποτέ. Φόβος για τον ιό, κούραση από τον εγκλεισμό, αβεβαιότητα για το μέλλον είναι μερικά από τα συναισθήματα που υπερτερούν, πλέον.
Πανδημία και νέα πραγματικότητα
Ίσως, ένα από τα σημαντικότερα σημεία που έχει φέρει στην επιφάνεια αυτή η πανδημία, είναι η εύθραυστη σωματική και ψυχολογική διάσταση του ανθρώπου. Υπενθυμίζει λίγο πολύ σε όλους μας ότι κανένας δεν είναι άτρωτος. Το μυθιστόρημα του Αλμπέρ Καμύ, «Η Πανούκλα», τους τελευταίους μήνες φαίνεται πιο επίκαιρο από ποτέ. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο φιλόσοφος, «Οι δυστυχίες, στην πραγματικότητα, είναι μια κοινή υπόθεση, αλλά δύσκολα τις πιστεύει κανείς, όταν του πέσουν στο κεφάλι. Υπήρξαν στον κόσμο τόσες πανούκλες όσοι και οι πόλεμοι. Και παρόλα αυτά οι πανούκλες και οι πόλεμοι πάντα βρίσκουν τους ανθρώπους το ίδιο απροετοίμαστους».
Πράγματι, γυρνώντας πίσω στον Ιανουάριο του 2020, όταν η Κίνα ήταν αντιμέτωπη με τον νέο κορωνοϊό, οι περισσότεροι από εμάς υποδεχόμασταν το νέο έτος. Κανείς δε φανταζόταν πόσο γρήγορα μπορεί να μεταδοθεί ο ιός και να φτάσει στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο. Ξαφνικά, όμως, λέξεις όπως καραντίνα, κορωνοϊός, lockdown, κοινωνική αποστασιοποίηση, τηλεκπαίδευση, τηλεργασία, μπήκαν στην καθημερινότητά μας και όλοι ήρθαμε αντιμέτωποι με μία νέα πραγματικότητα.
Τα διαφορετικά βιώματα του καθενός μας στην πανδημία και ο ρόλος της εργασίας
Η πανδημία του κορονοϊού έρχεται και βρίσκει τον καθένα από εμάς σε μία διαφορετική κατάσταση της ζωής του. Όλοι επηρεαζόμαστε, αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο. Από τη μία υπάρχουν άνθρωποι που αναγκάζονται να εργάζονται πολλές συνεχόμενες ώρες, εμφανίζοντας ορισμένες φορές συμπτώματα επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout). Ιδιαίτερα επιβαρυντικές είναι οι συνθήκες για τους εργαζόμενους στην πρώτη γραμμή της μάχης με τον COVID-19, όπως ιατρούς και νοσοκόμους. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που μειώθηκε ο μισθός τους, έχασαν τη δουλειά ή και την επιχείρησή τους. Η απώλεια της εργασίας, πολύ συχνά, συνδέεται και με κλονισμό της ταυτότητάς μας. Όπως και άλλες απώλειες, μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα και διεργασίες παρόμοιες με αυτές του πένθους. Έχοντας ακόμα την εμπειρία της οικονομικής κρίσης του 2008 και τον αντίκτυπο που είχε στην ψυχική υγεία, φαίνεται ότι το οικονομικό βάρος της πανδημίας, ήδη, έχει αρχίσει να προκαλεί παρόμοια αρνητικά συναισθήματα και στρες.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Το σύνδρομο burnout είναι και επίσημα ασθένεια. Ποια είναι τα βασικά του συμπτώματα
Τα συναισθήματα που συνοδεύουν την πανδημία
Φόβος και άγχος: συναισθήματα που μπορεί να προκύψουν σε καταστάσεις τις οποίες δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Για παράδειγμα, μπορεί να βιώνουμε φόβο και άγχος, μήπως νοσήσουμε από τον ιό, για την οικονομική μας κατάσταση, ή για την πιθανότητα απώλειας συγγενικών/αγαπημένων μας προσώπων. Κάθε άνθρωπος διαχειρίζεται διαφορετικά τέτοιου είδους συναισθήματα. Η συναισθηματική διαχείριση μιας κατάστασης σχετίζεται, συνήθως, με τις προηγούμενες εμπειρίες και το υποστηρικτικό δίκτυο που διαθέτουμε, πχ. οικογένεια, συγγενείς, φίλοι και συνάδελφοι. Ως συνέπεια του άγχους ή του φόβου, μπορεί να εκδηλωθούν διαταραχές στον ύπνο ή τη διατροφή μας, καθώς και αύξηση κατανάλωσης αλκοόλ, καπνού και άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών.
Θλίψη και ανία: συναισθήματα τα οποία προκύπτουν από μεγάλες αλλαγές της καθημερινότητάς μας, τον εγκλεισμό και την παραμονή στο σπίτι, καθώς και τη μειωμένη κοινωνική δραστηριότητα.
Απομόνωση και αισθήματα μοναξιάς: ως αποτέλεσμα της κοινωνικής αποστασιοποίησης και των μέτρων για τον περιορισμό της πανδημίας. Η μοναξιά αποτελεί συναίσθημα που μπορεί να προκαλέσει θλίψη. Έχει ιδιαίτερο αντίκτυπο στην ψυχική μας υγεία, καθώς μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα κατάθλιψης, άγχος και στρες.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η πανδημία της μοναξιάς εν μέσω καραντίνας
Στιγματισμός: σε περίπτωση λοίμωξης από τον ιό ή επαφής με κάποιο άτομο, που έχει βρεθεί θετικό στον ιό.
Πώς μπορούμε να νιώσουμε καλύτερα;
Υπάρχουν κάποιες πρακτικές συμβουλές που μπορούν να μας βοηθήσουν σε αυτό. Μας βοηθούν, επίσης, να διαχειριστούμε τα αρνητικά συναισθήματα που δημιουργεί ο εγκλεισμός, η καραντίνα και η έξαρση της πανδημίας, γενικότερα. Συγκεκριμένα:
Αναγνωρίζουμε και αποδεχόμαστε τα συναισθήματά μας. Μπορεί τα συναισθήματα που νιώθουμε να μην είναι ευχάριστα, και πολύ πιθανό να είναι πρωτόγνωρα. Είναι σημαντικό να τα αφήσουμε να εκδηλωθούν και να δουλέψουμε με αυτά. Για να το κάνουμε αυτό, χρησιμοποιούμε τρόπους που μπορεί να μας είχαν βοηθήσει στο παρελθόν να διαχειριστούμε έντονα συναισθήματα. Για παράδειγμα, μπορούμε να καταγράφουμε τα συναισθήματα και τις σκέψεις μας, ή να κρατάμε ημερολόγιο.
Διατηρούμε την επικοινωνία με τα σημαντικά για εμάς άτομα. Κοινωνική απόσταση δε σημαίνει ουσιαστική απομάκρυνση από τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Η επικοινωνία ενισχύει τη σχέση μας με τα μέλη της οικογένειάς μας, τους συγγενείς, τους φίλους και τους συναδέλφους μας, που αποτελούν το υποστηρικτικό μας δίκτυο, και μπορεί να λειτουργήσει ανακουφιστικά. Δεν ξεχνάμε, ότι πρόκειται για ένα κοινό βίωμα, ένα κοινό για όλους μας «τραύμα», που μας κρατάει κοντά, στις διαφορετικές καθημερινότητές μας.
Εστιάζουμε σε αυτά που μπορούμε να ελέγξουμε. Υπάρχουν καταστάσεις που δεν μπορούμε να ελέγξουμε, ειδικά σε περιπτώσεις κρίσεων και ευρύτερης ανασφάλειας. Εάν το κατανοήσουμε αυτό, μπορούμε πιο εύκολα να πάρουμε απόσταση από την κατάσταση και να επικεντρωθούμε σε αυτά που μπορούμε να ελέγξουμε και που μπορούν να έχουν θετική επίδραση στην ψυχική μας υγεία και στη διάθεσή μας. Έτσι, παραμένουμε ενημερωμένοι, χωρίς, όμως, να εκθέτουμε τον εαυτό μας σε υπερβολικά πολλές πληροφορίες.
Είναι, ιδιαίτερα, σημαντική η έγκυρη και σωστή πληροφόρηση, σχετικά με τις συνθήκες και την εξέλιξη της πανδημίας. Δίνουμε βάση σε επιστημονικές και αξιόπιστες πηγές. Ωστόσο, η επαναλαμβανόμενη και διαρκής πληροφόρηση για την πανδημία μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε μεγαλύτερη δυσφορία ή αρνητικά συναισθήματα και άγχος. Μπορούμε, για παράδειγμα, να ορίσουμε μια συγκεκριμένη ώρα μέσα στη μέρα που θα διαβάζουμε, θα ακούμε ή θα παρακολουθούμε τις ειδήσεις. Με αυτόν τον τρόπο, περιορίζουμε παράγοντες που μπορεί να μας επιφέρουν περαιτέρω στρες και άγχος, ενώ παράλληλα περιορίζουμε τον κίνδυνο παραπληροφόρησης.
Φροντίζουμε τη σωματική μας υγεία. Η καλή σωματική υγεία και φυσική κατάσταση επηρεάζει το πως αισθανόμαστε. Προσπαθούμε να τρώμε σωστά και υγιεινά, και να αθλούμαστε, τακτικά. Ακόμα και αν δεν έχουμε τη δυνατότητα να αθληθούμε στην ύπαιθρο, μπορούμε να δοκιμάσουμε διαφορετικούς τρόπους σωματικής δραστηριότητας στο σπίτι μας. Μπορούμε, για παράδειγμα, να κάνουμε απλές ασκήσεις ή να έχουμε τη βοήθεια διαδικτυακών μαθημάτων ή σχετικών εφαρμογών στο κινητό ή στον υπολογιστή μας. Είναι καλό, να έχουμε μια συγκεκριμένη ώρα μέσα στην ημέρα, κατά την οποία θα γυμναζόμαστε.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Γυμναστείτε στο σπίτι: Εύκολες ασκήσεις χωρίς όργανα για την περίοδο της καραντίνας
Δίνουμε χρόνο στον εαυτό μας να ηρεμίσει και να ξεκουραστεί. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να κρατάμε ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου και να κοιμόμαστε καλά. Σε αυτό μπορεί να βοηθήσουν και τεχνικές χαλάρωσης και αντιμετώπισης του άγχους, όπως η διαφραγματική αναπνοή, ο εντοπισμός και η αναγνώριση των αρνητικών συναισθημάτων. Τέτοιου είδους τεχνικές μας βοηθούν σημαντικά να διατηρήσουμε την ψυχική μας υγεία, ιδιαίτερα σε περιόδους που υπάρχει έντονη πίεση.
Αναζητούμε τη συμβουλή ειδικών. Όταν νιώθουμε ότι τα αρνητικά συναισθήματα μας καταβάλλουν και δεν κατορθώνουμε να τα αντιμετωπίσουμε, δε διστάζουμε να αναζητήσουμε τη συμβουλή ειδικού. Μπορεί να μας βοηθήσει να διαχειριστούμε τα συναισθήματά μας, προτού η κατάσταση χειροτερέψει.
