Παράλληλη στήριξη: τι είναι, νομοθεσία και o ρόλος του εκπαιδευτή

Η εκπαίδευση είναι δικαίωμα όλων των παιδιών. Τι γίνεται όμως όταν σε ένα σχολείο υπάρχουν παιδιά με πιο ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες; Είναι φυσικό να χρειάζονται επιπλέον βοήθεια προκειμένου να συνεχίσουν να φοιτούν στο σχολείο.

Μπορεί η παράλληλη στήριξη να εξυπηρετήσει την ένταξη όλων των μαθητών στην τάξη; Αν θέλουμε να ξεπεραστεί ο κοινωνικός αποκλεισμός μαθητών με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στο σχολικό πλαίσιο, χρειάζεται να παρέχουμε κατάλληλη καθοδήγηση σε κάθε μαθητή.

Τι είναι η παράλληλη στήριξη;

Ο όρος παράλληλη στήριξη είναι κυριολεκτικός, καθώς ξεκινά ένα καινούριο εκπαιδευτικό ταξίδι με δύο και παραπάνω άτομα. Το μαθητή με τις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, τον εκπαιδευτικό της παράλληλης στήριξης και το περιβάλλον υποστήριξης (σχολικό και μη). 

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ένας μαθητής δυσκολεύεται ή αδυνατεί να ενταχθεί μόνος του στο σχολείο. Εκεί χρειάζεται ένας καταρτισμένος ειδικός για να λειτουργήσει επικουρικά. Η παράλληλη στήριξη είναι υπεύθυνη για τη καθοδήγηση και την υποστήριξη, ώστε ο μαθητής να ενταχθεί ομαλά στο κοινωνικό και σχολικό πλαίσιο. 

Η παράλληλη στήριξη, όπως και η διαφοροποιημένη διδασκαλία, στοχεύει στην ολόπλευρη ένταξη και τη συμπερίληψη όλων των μαθητών ανεξαιρέτως. 

Παράλληλα μπορεί να έχει και όφελος για τα παιδιά που δεν έχουν κάποια εκπαιδευτική ανάγκη, καθώς καλλιεργεί την αποδοχή της διαφορετικότητας και την ενσυναίσθηση.

Ο απώτερος στόχος του θεσμού είναι η αυτονομία του μαθητή.

Πότε ένα παιδί δικαιούται / χρειάζεται παράλληλη στήριξη;

Μπορεί να συντρέχουν πολλοί λόγοι για να αναζητήσουν οι γονείς ενός μαθητή παράλληλη στήριξη. Μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή κάποια αναπηρία ενδεχομένως να χρειαστούν επιπλέον βοήθεια στο σχολικό πλαίσιο.

Παράλληλη στήριξη παρέχεται σε μαθητές με:

• Νοητική αναπηρία
• Κινητική αναπηρία
• Αισθητηριακή αναπηρία (προβλήματα όρασης και ακοής)
• Διαταραχή στην ομιλία και στο λόγο
• Χρόνια νοσήματα
• Ειδικές Μαθησιακές ανάγκες (Δυσλεξία, δυσγραφία, δυσαναγνωσία, δυσορθογραφία, δυσαριθμησία)
• Διάσπαση Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)
• Διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (αυτισμός και άλλα σύνδρομα)
• Ψυχικές διαταραχές
• Πολλαπλές αναπηρίες
• Παραβατική συμπεριφορά

Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι δεν δικαιούνται παράλληλη στήριξη μαθητές με χαμηλές επιδόσεις ή μαθητές με πολιτισμικές διαφορές.

Η παράλληλη στήριξη κρίνεται αναγκαία σε μαθητές:

• Νηπιαγωγείου,
• Δημοτικού, 
• Γυμνασίου, 
• Λυκείου 

με βάση τη διάγνωση των μαθητών.

Συνήθως είναι καθημερινή στήριξη σε όλα τα μαθήματα και σε προγραμματισμένη βάση. Πιο σπάνια, είναι σε συγκεκριμένα μαθήματα, ανάλογα με τη περίπτωση και τις ανάγκες του μαθητή. Για παράδειγμα, αν ένας μαθητής αντιμετωπίζει ειδικές μαθησιακές δυσκολίες θα χρειαστεί υποστήριξη στο αντίστοιχο μάθημα. 

Άλλο παράδειγμα, αν ο μαθητής έχει παραβατική συμπεριφορά, η παράλληλη στήριξη ίσως κρίνει ότι είναι πιο σημαντικός ο ρόλος της στα εξής μαθήματα: γυμναστική, μουσική, θέατρο και ζωγραφική, διότι είναι πιο ελεύθερη η έκφραση. Ενώ δεν εξαιρείται και το διάλειμμα. 

Σε όλα τα παραπάνω, καλό θα ήταν να έχει τη δυνατότητα για εκμάθηση του μαθήματος, είτε με διαφοροποιημένη διδασκαλία, είτε με ειδικό εξατομικευμένο πρόγραμμα, αναλυτικό και προσαρμοσμένο στις ανάγκες του.

Αυτό επιτυγχάνεται με συνεκπαίδευση και συνεργασία του εκπαιδευτικού του τμήματος και της παράλληλης στήριξης.

Τι προβλέπει η νομοθεσία για την παράλληλη στήριξη;

Υπάρχουν δύο είδη παράλληλης στήριξης, η δημόσια παράλληλη στήριξη και η ιδιωτική παράλληλη στήριξη. 

Το υπουργείο παιδείας χρειάζεται γνωμάτευση και έγκριση για παράλληλη στήριξη από ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. (Κέντρο Διάγνωσης Αξιολόγησης Συμβουλευτικής και Υποστήριξης), Ιατροπαιδαγωγικό κέντρο ή δημόσιο νοσοκομείο.

Αν εγκριθεί σε κάποιο χρονικό διάστημα της σχολικής χρονιάς θα προσληφθεί μια δημόσια παράλληλη στήριξη. Οι γονείς θα μπορούν να συνεργαστούν με έναν καταρτισμένο εκπαιδευτικό για να βοηθήσει στην ένταξη του μαθητή στο σχολικό πλαίσιο, μέχρι το τέλος της χρονιάς, για όσες ώρες ανατεθούν στον εκπαιδευτικό από το ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. 

Αν δεν εγκριθεί, ίσως οι γονείς χρειαστεί να καταφύγουν σε μια άλλη λύση. Αν έχουν την οικονομική δυνατότητα υπάρχει η επιλογή της πρόσληψης ιδιωτικής παράλληλης στήριξης από την ίδια την οικογένεια του μαθητή, όπως το προβλέπει και η παράγραφος 18 του άρθρου 28 του νόμου 4186/2013 (ΦΕΚ 193Α).

Τι κάνει ο/η ειδικός παιδαγωγός στην παράλληλη στήριξη;

Ο ρόλος του ειδικού παιδαγωγού είναι ένα λειτούργημα. Ο ειδικός παιδαγωγός καλείται να προσαρμοστεί, να καταγράψει και να αποκωδικοποιήσει το περιβάλλον του μαθητή του. Αρχικά, καθήκον του είναι  να ενημερωθεί από τη γνωμάτευση, τους γονείς, και τους προηγούμενους εκπαιδευτικούς που είχε ο μαθητής.  Απώτερος στόχος της παράλληλης στήριξης είναι η ένταξη, αλλά και η αυτονομία του μαθητή (όσο το δυνατόν). Ενώ, ταυτόχρονα χρειάζεται να επιδιώκει βελτίωση και για τους υπόλοιπους στόχους που θα έχει θέσει για τη χρονιά αυτή (βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους).

Με αυτό το τρόπο, ο μαθητής θα νιώθει μεγαλύτερη ασφάλεια και αυτοπεποίθηση τις ώρες των μαθημάτων, αλλά και στο κοινωνικό πλαίσιο του σχολείου. Η εμπιστοσύνη και η συνεργασία του μαθητή και της παράλληλης στήριξης χτίζεται, μέσω της επικοινωνίας και της ρουτίνας.  

Ο ειδικός παιδαγωγός καθημερινά:  

• Αναλαμβάνει την παραλαβή και την παράδοση του μαθητή από και προς τους γονείς στο χώρο του σχολείου.
• Παρεμβαίνει στη διάρκεια των μαθημάτων με όποιο τρόπο και σε όποιο βαθμό κρίνει χρήσιμο.
• Συνυπάρχει με το μαθητή και τον ενθαρρύνει στο κοινωνικό πλαίσιο του σχολείου και στις δραστηριότητες, ακόμα και στο διάλειμμα.
• Προστατεύει το μαθητή από τη σχολική βία ή τον εκφοβισμό.
• Ενημερώνει τους γονείς για οτιδήποτε νεότερο συμβαίνει στο σχολείο συμπληρώνοντας ένα τετράδιο επικοινωνίας.
• Συμβάλλει στο σχεδιασμό της διδασκαλίας σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό της τάξης λαμβάνοντας υπόψη και το μαθητή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
• Συνοδεύει το μαθητή σε τυχόν εξωσχολικές δραστηριότητες όπως εκδρομές, κάποιο άθλημα ή εκμάθηση μουσικού οργάνου.

Τέλος, θα υπάρχει συνάντηση με τους γονείς μια φορά το μήνα. Σε αυτή μπορεί να παρευρεθεί και ο δάσκαλος του τμήματος, αλλά και ο διευθυντής. Όσον αφορά στη διδασκαλία, καλό για όλους είναι να υπάρχει συνεκπαίδευση, ώστε να μην στοχοποιείται ο μαθητής.

Για να είναι επιτυχημένος ο ρόλος του συνοδού παράλληλης στήριξης χρειάζεται: 

• Να αντιμετωπίζεται ως δεύτερος εκπαιδευτικός και όχι ως βοηθός και από τους ίδιους τους καθηγητές / δασκάλους και το διευθυντή του σχολείου. Αυτό ξεκινά από τη σωστή ενημέρωση σχετικά με το θεσμό της παράλληλης στήριξης.
• Η συνεργασία με τον ψυχολόγο του σχολείου, εφόσον υπάρχει, είναι εξίσου σημαντική. Έτσι επιτυγχάνεται στο μέγιστο η αρμονική συνεργασία μέσα στο σχολείο.
• Όμως και η στάση των γονέων είναι σημαντική. Όταν οι ίδιοι αποδεχτούν ότι το παιδί τους έχει μια εκπαιδευτική ανάγκη και εμπιστευτούν τον εκπαιδευτικό παράλληλης στήριξης, είναι πιο εύκολο και για το παιδί να τον εμπιστευτεί.

Ποιες ειδικότητες λειτουργούν ως παράλληλη στήριξη;

Άτομα διαφόρων ειδικοτήτων μπορούν να αναλάβουν το ρόλο τη παράλληλης στήριξης, ανάλογα με το είδος της στήριξης που χρειάζεται ο μαθητής και τη δική τους κατάρτιση. Έτσι συναντάμε τις παρακάτω ειδικότητες:

• Ειδικός παιδαγωγός
• Λογοθεραπευτής
• Εργοθεραπευτής
• Εκπαιδευτικός 
• Ψυχολόγος

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να είναι ένα άτομο που εμπιστεύεται ο μαθητής καθώς θα περνούν πολύ χρόνο μαζί, ενώ εξίσου σημαντική είναι και η επικοινωνία που θα υπάρχει ανάμεσα σε εκείνον/εκείνη και τους γονείς, αλλά και τους εκπαιδευτικούς του σχολείου. 

Τι εμπειρία πρέπει να έχει το άτομο που κάνει παράλληλη στήριξη;

Ανάλογα με την εκπαιδευτική ανάγκη και το προφίλ του κάθε μαθητή, η παράλληλη στήριξη εξατομικεύεται και προσαρμόζεται. Ο εκπαιδευτής παράλληλης στήριξης μπορεί να προσφέρει σε κάθε παιδί εκείνα που χρειάζεται ώστε να ενταχθεί στο σχολείο, λαμβάνοντας φυσικά υπόψη τις ξεχωριστές ατομικές δυνατότητες και τα ενδιαφέροντα που έχει ο μαθητής.

Ιδανικά, το άτομο που κάνει παράλληλη στήριξη πρέπει να έχει εμπειρία και γνώσεις πάνω στις ιδιαίτερες ανάγκες του μαθητή που καλείται να υποστηρίξει. Όμως, πολλές φορές τη θέση αυτή καλύπτουν άτομα χωρίς την απαραίτητη εξειδίκευση.

Επιπλέον, οι προσλήψεις που γίνονται αφορούν κυρίως σε έκτακτους ή προσωρινούς εκπαιδευτικούς, πράγμα που σημαίνει πως κάθε χρόνο, το άτομο αυτό θα είναι διαφορετικό. Αυτό συμβαίνει χρόνια και στο επάγγελμα αυτό προκαλεί αναστάτωση, καθώς οι μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες χρειάζονται τη ρουτίνα περισσότερο από το καθένα.

Πραγματοποιούνται συγκεκριμένες δραστηριότητες στην παράλληλη στήριξη;

Κάθε δραστηριότητα που αναλαμβάνει ο εκπαιδευτής παράλληλης στήριξης πρέπει να στοχεύει στην ενσωμάτωση του μαθητή στην τάξη. Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν, μπορεί να σχεδιάσει δραστηριότητες με παιχνίδια και μη για το διάλειμμα ή για να διδάξει κάτι στην τάξη. Επιπλέον, μπορεί να βοηθάει τον εκπαιδευτικό της τάξης σε οργανωμένες δραστηριότητες.

Πότε αναζητάμε παράλληλη στήριξη;

Υπάρχουν περιπτώσεις παιδιών που ενώ μπορούν να φοιτήσουν στο σχολείο, δυσκολεύονται αρκετά. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, όταν συντρέχουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή κάποια αναπηρία, ο μαθητής μπορεί να χρειαστεί επιπλέον βοήθεια για να ενταχθεί στο σχολείο. 

Σε κάποιες περιπτώσεις, οι γονείς μπορεί να κληθούν να λάβουν μια απόφαση. Αν θα στείλουν το παιδί τους σε ειδικό σχολείο ή όχι. Στην περίπτωση που δεν το κάνουν, είναι απαραίτητη η συνδρομή ενός συνοδού παράλληλης στήριξης. 

Πώς μπορούν οι γονείς να ενθαρρύνουν το παιδί τους να αισθανθεί άνετα με την παράλληλη στήριξη και να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητες που αυτή δίνει;

Είτε πρόκειται για περιπτώσεις που το παιδί δεν αισθάνεται άνετα με την παράλληλη στήριξη, είτε για περιπτώσεις σχολικής άρνησης, το πρώτο βήμα είναι η ομαλή σχέση γονέα και εκπαιδευτικού και η εμπιστοσύνη που υπάρχει ανάμεσά τους.

Η στάση των γονιών στο σπίτι είναι εξίσου σημαντική. Ενθαρρύνοντας το παιδί και μιλώντας με όμορφο τρόπο για το σχολείο και το συνοδό παράλληλης στήριξη, μειώνονται οι ανησυχίες του παιδιού, όπως πχ ο φόβος της αποτυχίας. 

Χρειάζεται προσοχή στις λέξεις που χρησιμοποιούν και στον τρόπο που εκφράζουν τις δικές τους τυχόν ανησυχίες ή άγχη για το σχολείο. Όταν οι γονείς έχουν άγχος, συχνά το αντιλαμβάνονται τα παιδιά και το οικειοποιούνται. 

Σε περιπτώσεις σχολικής φοβίας, ή μεγάλης άρνησης του παιδιού, είναι πάντα χρήσιμη η συμβουλή ή η καθοδήγηση από έναν ειδικό.

Κοινωνικοσυναισθηματικές επιπτώσεις στο παιδί

Η συνύπαρξη ενός παιδιού με συνοδό παράλληλης στήριξης μπορεί να βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό την ακαδημαϊκή απόδοση του παιδιού. Ωστόσο, πολλοί γονείς αναρωτιούνται αν υπάρχουν πιθανές επιπτώσεις της παράλληλης στήριξης στην κοινωνική ένταξη του παιδιού και στην ψυχολογία του. 

Προκειμένου να υπάρχει αποδοχή του παιδιού με παράλληλη στήριξη, ένας πρωταρχικός ρόλος των εκπαιδευτικών είναι η ενημέρωση των υπόλοιπων παιδιών σχετικά με την παράλληλη στήριξη. Η σωστή ενημέρωση επηρεάζει τη στάση που αυτά θα έχουν απέναντι στο παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Τα παιδιά έχουν απορίες ως προς το διαφορετικό, πολλές φορές και φόβο. Η κατάλληλη ενημέρωση μπορεί να μειώσει αυτό το φόβο και να δημιουργήσει ένα θετικό κλίμα. Μπορεί ακόμα να θέσει τις βάσεις ώστε τα άλλα παιδιά να το εντάξουν στην παρέα τους. 

Η παράλληλη στήριξη θα μπορούσε  να αναφερθεί διακριτικά για τη δουλειά της σε μια συγκέντρωση γονέων, ώστε και οι υπόλοιποι γονείς να ενημερωθούν και να βοηθήσουν τους συμμαθητές του/της στην ένταξη αυτού του μαθητή/τριας.

Πηγή

Συντάκτης: Flowmagazine,

Influence:

Ο στόχος του flowmagazine.gr είναι να προβάλλει τις θετικές ιδέες, δράσεις και πληροφορίες από την Ελλάδα και τον κόσμο…