Σχολικός εκφοβισμός (ή αλλιώς bullying)
Τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. Γι’ αυτό το λόγο απασχολεί όλο και περισσότερους ειδικούς, γίνονται όλο και περισσότερες έρευνες και γίνεται γι’ αυτό λόγος σε επιστημονικά συνέδρια.
Τι είναι το bullying;
Για χάρη ευκολίας θα χρησιμοποιώ στο εξής την αγγλική λέξη “bullying” που στα ελληνικά αποδίδεται ως εκφοβισμός που συμβαίνει στο σχολείο, στις παρέες του παιδιού ή στο ίντερνετ και συνεπάγεται σωματική, λεκτική ή/και ψυχολογική βία.
Ποια παιδιά γίνονται bullies (νταήδες);
Τα παιδιά-νταήδες προφανώς δε γεννιούνται επιθετικά. Αυτή η ιδιοσυγκρασία καλλιεργείται αν δε χειριστούν σωστά οι κηδεμόνες τους τη -φυσιολογική- ορμητικότητα που εκδηλώνουν όλα τα παιδιά όταν είναι περίπου 2 ετών.
Τα παιδιά-νταήδες είναι παιδιά που συνήθως εκδηλώνουν αυτή τη συμπεριφορά γιατί και τα ίδια πάσχουν. Πληγώνουν τους άλλους, για να μη νιώθουν τα δικά τους τραύματα.
Είναι παιδιά που δεν εμπιστεύονται εύκολα και δεν ενσυναισθάνονται τα θύματά τους. Θεωρούν ότι οι πράξεις τους δεν έχουν συνέπειες.
Επομένως, έχει νόημα να κατηγορούμε τα παιδιά-νταήδες, όταν και τα ίδια είναι παιδιά που ζητούν βοήθεια με λάθος τρόπο; Προφανώς όχι.
Ποια παιδιά γίνονται θύματα bullying;
Οι νταήδες δε θα υπήρχαν, αν δεν υπήρχαν και παιδιά-θύματα και δε διαλέγουν οποιοδήποτε παιδί στην τύχη. Διαλέγουν παιδιά που δεν έχουν αυτοπεποίθηση ή φαίνεται ότι φοβούνται πριν καν τα προσεγγίσει το επιθετικό παιδί. Συνήθως δεν είναι δημοφιλή παιδιά (όπως άλλωστε και τα παιδιά-νταήδες) και είναι ντροπαλά και κοινωνικά αποσυρμένα.
Αλλά το κυριότερο χαρακτηριστικό τους είναι ότι δεν μπορούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Ακόμα και όταν θεωρούν ότι το κάνουν, δεν εισακούονται. Είναι παθητικά παιδιά, ευάλωτα στην κριτική, το άγχος και την ανασφάλεια.
Υπάρχει λύση;
Σαφώς και υπάρχει λύση. Για να υπάρξει όμως λύση, πρέπει να καταλάβουμε ότι πρόκειται για δύο παιδιά που πάσχουν: ένα παιδί που δεν συναισθάνεται τα συναισθήματα των άλλων και ένα παιδί που αδυνατεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Επομένως ή λύση πρέπει να περιλαμβάνει παρέμβαση και προς τις δύο κατευθύνσεις. Είναι σημαντικό λοιπόν οι γονείς να προβληματιστούν για τα εξής: Γιατί το παιδί μου δεν μπορεί να συναισθανθεί τα άλλα παιδιά; Πώς μπορώ να το προστατεύσω από το να εμπλακεί σε τραυματικές καταστάσεις; Πώς μπορώ να το βοηθήσω να ενεργεί ώστε να ακούγεται η φωνή του και να υπερασπίζεται τον εαυτό του;
Παρακάτω ακολουθούν κάποιες απλές συμβουλές.
Απλές συμβουλές
Καλό είναι οι γονείς ν’ αντιμετωπίζουν με ενθουσιασμό τις πράξεις καλοσύνης των παιδιών τους. Όπως κάνουν και με τα ακαδημαικά τους επιτεύγματα άλλωστε.Ο καλύτερος τρόπος να διδάξει στο παιδί του κανείς την ευαισθησία, είναι να του φέρεται και ο ίδιος με τέτοιο τρόπο.
Ας αφιερώνει χρόνο να το ακούει προσεκτικά κι ας μεριμνά να επιλύει συναισθήματα θυμού μετά από συγκρουσιακές καταστάσεις. Όταν κανείς ακούει το παιδί του με ενσυναίσθηση, το βοηθά να καλλιεργήσει και το ίδιο αυτή τη δεξιότητα. Το παιδί αντιλαμβάνεται ότι θα ακουστούν οι ανησυχίες του και παύει να το απασχολεί η σύγκρουση, αλλά πώς θα βρεί τρόπους για να τη λύσει. Αυτό οδηγεί στη συναισθηματική του ωρίμανση.
Αυτό βέβαια δεν είναι πάντα εύκολο και οι γονείς δεν πρέπει να μπερδεύουν την ενσυναίσθηση με την παθητικότητα και την υποχωρητικότητα. Τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν ότι εισακούονται τα συναισθήματά τους, αλλά το ίδιο πρέπει να νιώθει και ο γονιός.
Πρέπει επίσης ο γονιός να μαθαίνει στο παιδί του να βοηθά άλλους ανθρώπους. Για παράδειγμα, το μεγαλύτερο παιδί να βοηθά το μικρότερο στο διάβασμα. Έτσι το παιδί δέχεται και το συναίσθημα ευγνωμοσύνης που λαμβάνει προσφέροντας τη βοήθειά του.
Άλλη μία σημαντική δεξιότητα για το παιδί είναι να μάθει να επιλύει τις συγκρούσεις του με διάλογο και συμβιβασμό. Και γι’ αυτή τη δεξιότητα χρειάζεται ο γονιός ν’ αποτελεί πρότυπο για το παιδί του. Όπως εξίσου σημαντικό είναι να μάθει και το παιδί να συγχωρεί. Ένα παιδί θα μάθει να συγχωρεί όταν έχει βιώσει μία αντίστοιχη σχέση στην οικογένειά του. Για τα παιδιά, είναι ουσιαστικό να έχουν γονείς ανθρώπινους, γενναιόδωρους και συναισθηματικούς και αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος να τα βοηθήσουν ν’ αναπτύξουν κι εκείνα μια υγιή προσωπικότητα.
«Το κείμενο αποτελεί μια συνεργασία του flowmagazine.gr με την ψυχολόγο κ. Μεσσαριτάκη. Για περισσότερα κείμενα του συγκεκριμένου αρθρογράφου πατήστε εδώ»
