Βάζω τα όριά μου: Μαθαίνω να λέω όχι (Μέρος Α’)
Η έλλειψη διαπροσωπικών ορίων καθιστά τις σχέσεις προβληματικές. Το άτομο λέγοντας «ναι», όταν εννοεί «όχι», ασφυκτιά, καθώς οι άλλοι εισβάλλουν στο χώρο του. Η τοποθέτηση ορίων προστατεύει την προσωπικότητα και κάνει τις σχέσεις αρμονικές. Ποιά είναι η αιτιολογία αυτού του φαινομένου και ποιό το κλειδί στις διαπραγματεύσεις;
Βρίσκω τη δύναμη να απορρίπτω
Η επιβολή και τήρηση των προσωπικών μας ορίων δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Είναι όμως μια αναγκαία διαδικασία προκειμένου να διατηρήσουμε ή και να αυξήσουμε την αυτοεκτίμηση μας, αλλά και να κατορθώσουμε να ξεφύγουμε από το ρόλο του θύματος που υιοθετούμε σε κάποιες διαπροσωπικές μας σχέσεις. Η επιβολή ορίων φαντάζει ίσως ως ένα ακατόρθωτο σχέδιο. Στην πραγματικότητα έχει να κάνει με το να βρούμε τον τρόπο και τη δύναμη να λέμε όχι σε προσκλήσεις, προτάσεις, παραινέσεις που δε μας εκφράζουν, αλλά και να εκφράζουμε τις προσωπικές μας προτιμήσεις, τα θέλω μας και τις ανάγκες μας με τρόπο που δεν παραβιάζουμε τα όρια του άλλου. Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθούμε με το πρώτο: τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν αρκετοί άνθρωποι να πούνε όχι σε προϊσταμένους, συντρόφους, φίλους και γενικότερα σε ανθρώπους τους οποίους αξιολογούν ως ανώτερους, ικανότερους ή απλώς πολύ αγαπημένους.
Η ψυχολογία εκείνου που συναινεί… πάντα
Ένα από τα πράγματα που συναντώ συχνά στους ανθρώπους που αποφεύγουν να λένε «όχι» είναι η ύπαρξη ενός υπόγειου φόβου. Ο φόβος έχει να κάνει με την πιθανότητα – που στο μυαλό τους παίρνει διαστάσεις βεβαιότητας – ότι, η όποια αντίρρηση εκφράσουν, θα έχει ως συνέπεια τη διατάραξη των διαπροσωπικών τους σχέσεων. Η συναίνεση και η συγκαταβατική στάση εξισώνονται στο μυαλό τους με την εξασφάλιση της αποδοχής των άλλων. Κυρίαρχη πεποίθηση σε αυτές τις περιπτώσεις είναι: «Πρέπει να συμφωνώ με τους άλλους, για να με αποδέχονται».
Άλλες πάλι φορές το άτομο συνειδητοποιεί πλήρως την αντίθεσή του με αυτό που άλλοι ζητούν ή περιμένουν από αυτό, αλλά θεωρεί πως δεν έχει τον κατάλληλο επικοινωνιακό τρόπο να εκφράσει την αντίθεσή του. Φοβάται δηλαδή πως θα εκφραστεί πολύ επιθετικά, πολύ απότομα, πολύ αγενώς και αυτό θα οδηγήσει φυσικά στη διατάραξη των διαπροσωπικών του σχέσεων.
Ξεκαθαρίστε την άποψή σας
Για να αντιστρέψετε τους όρους αυτής της διαπροσωπικής συνθήκης, η οποία μονίμως αποβαίνει για σας ζημιογόνα, χρειάζεται αρχικά να ενισχύσετε στο μυαλό σας τις προσωπικές σας θέσεις. Με άλλα λόγια: Ποιά είναι η άποψη σας; Τί θέλετε ή τί πιστεύετε; Για να υποστηρίξετε τη θέση σας, χρειάζεται αρχικά να τη βρείτε. Σκεφτείτε τους λόγους για τους οποίους πιστεύετε ή θέλετε κάτι διαφορετικό από αυτό που σας ζητείται και βάλτε τους σε λόγια. Ισχυροποιήστε στο μυαλό σας τη στάση σας, γιατί δε θα πείσετε κανέναν, αν πρώτα δεν πείσετε τον εαυτό σας.
Δε θέλει κόπο, θέλει τρόπο
Η άρνηση θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από τρία διακριτά στοιχεία προκειμένου να μειωθούν οι πιθανότητες να εξελιχθεί μια κουβέντα σε μια προσωπική φιλονικία: Ευγένεια, αποφασιστικός τόνος φωνής και πρόταση εναλλακτικών λύσεων. Το ότι αρνούμαστε κάτι δε σημαίνει ότι πρέπει να το επικοινωνούμε απότομα, μονολεκτικά και με υπεκφυγές. Ο τόνος της φωνής μας δίνει περισσότερες πληροφορίες για τις προθέσεις μας παρά τα ίδια μας τα λόγια. Αν διατυπώνουμε μια διαφωνία ή άρνηση ψιθυρίζοντας και κοιτάζοντας το πάτωμα, σίγουρα δε γινόμαστε πειστικοί. Ξεκινήστε λέγοντας κάτι θετικό όπως: «Σε ευχαριστώ που με σκέφτηκες…» ή «με τιμάει η πρότασή σου…», ή «καταλαβαίνω την ανάγκη σου να..» και συνοδεύστε το με το «αλλά»: «…αλλά έχω κανονίσει να βοηθήσω τη μητέρα μου σε κάτι ψώνια», «…αλλά νιώθω την ανάγκη να ξεκουραστώ σήμερα», «..αλλά δε μου αρέσει ιδιαίτερα το συγκεκριμένο είδος μουσικής». Μην ψάχνετε για δικαιολογίες, αλλά πείτε την αλήθεια. Αν είναι εφικτό προτείνετε μια εναλλακτική λύση που ταιριάζει με το δικό σας πρόγραμμα ή απλώς με τις δικές σας προτιμήσεις: «… αν θέλεις μπορούμε να κανονίσουμε να βγούμε για φαγητό την Παρασκευή» ή «…αν σε εξυπηρετεί μπορώ να τα έχω έτοιμα την Τρίτη», ή «…μπορούμε να τα πούμε κάποια άλλη στιγμή».
Να είστε προετοιμασμένοι για το γεγονός ότι και οι άλλοι μπορεί να επιμείνουν στις θέσεις τους και σε αυτό που σας ζητάνε. Παραμείνετε και εσείς στις δικές σας. Επαναλάβετε τα ίδια λόγια αν χρειαστεί, με ευγένεια και σταθερότητα κοιτάζοντας το συνομιλητή σας στα μάτια. Αποφύγετε τις ατελείωτες δικαιολογίες καθώς μαρτυρούν τις τύψεις που έχετε για την άρνησή σας. Ο συνομιλητής σας λοιπόν είναι πιθανόν να εκμεταλλευτεί τις τύψεις σας επιμένοντας ακόμα περισσότερο, μιας και από τη στιγμή που νιώθετε τύψεις είναι πιο εύκολο να σας πείσει. Μην ξεχνάτε εξάλλου πως εσείς αποφασίζετε για τη συμπεριφορά σας και είστε αρμόδιοι για να την υποστηρίξετε.
Η εξάσκηση βελτιώνει
Το να συγκεντρώσετε όλες τις δυνάμεις, να εξασκηθείτε νοερά ή στην πράξη και τελικά να αρνηθείτε με επιτυχία την πρόσκληση- απαίτηση των γονιών σας να τους συνοδεύσετε είτε σε μια τυπική επίσκεψη, είτε σε κάποιους μακρινούς θείους είναι σίγουρα μια πρώτη επιτυχία. Δεν αρκεί όμως. Προκειμένου να καταφέρετε να εντάξετε την άρνηση στο επικοινωνιακό σας ρεπερτόριο θα πρέπει να φροντίσετε να εξασκείτε τη συγκεκριμένη συμπεριφορά προκειμένου να σας βγαίνει στο μέλλον αβίαστα, χωρίς προετοιμασία και χωρίς τύψεις. Αυτό δε σημαίνει βέβαια να αρχίσετε να αρνείστε διαρκώς, ό, τι σας προτείνουν, μόνο και μόνο για εξάσκηση. Διατηρήστε μια ισορροπία αναλογιζόμενοι που γίνεστε υπερβολικά και αδικαιολόγητα υποχωρητικοί και λάβετε τα μέτρα σας.
«Το κείμενο αποτελεί μια συνεργασία του flowmagazine.gr με την κ. Παυλίδου. Για περισσότερα κείμενα του συγκεκριμένου αρθρογράφου πατήστε εδώ»
