Τοξικά συναισθήματα που μάς απομακρύνουν από την ευτυχία

Ορισμένα συναισθήματα, όπως είναι ο φόβος και το άγχος, βρίσκονται στη φύση του ανθρώπου καθώς είναι απαραίτητα για την επιβίωση του είδους. Όταν όμως τα συναισθήματα αυτά τίθενται εκτός ελέγχου, τότε μετατρέπονται στα πιο τοξικά συναισθήματα και δηλητηριάζουν την ευημερία μας.

Στη γλώσσα της ψυχολογίας και της αυτοβελτίωσης ο συγκεκριμένος όρος χρησιμοποιείται διαρκώς: το ίδιο και η έννοια της «τοξικότητας» και των «τοξικών» ανθρώπων και συμπεριφορών. Υπάρχουν πράγματι, κάποιες περιγραφές της καθημερινής σοφίας που ερμηνεύουν με ακρίβεια ευρύτερες και πιο αφηρημένες έννοιες. Είναι ωστόσο πάντοτε αναγκαία η οριοθέτηση των όρων αυτών εντός συγκεκριμένου πλαισίου. Φυσικά, με την κυριολεκτική σημασία δε μπορεί να γίνεται λόγος για ανθρώπους «τοξικούς». Υπάρχουν όμως άνθρωποι οι οποίοι αδυνατούν να διαμορφώνουν σχέσεις ουσιαστικές, υγιείς και σχέσεις σεβασμού στη ζωή τους.

Αντίστοιχα, όταν κάνουμε λόγο για τοξικά συναισθήματα, αναφερόμαστε σε αισθήματα τα οποία μας προκαλούν ψυχικό πόνο και υψώνουν ένα ψυχολογικό εμπόδιο ανάμεσα σε εμάς και την ευτυχία μας. Επιπλέον, τα τοξικά συναισθήματα υπονομεύουν την ανθεκτικότητα της ακλόνητης ψυχικής μας υγείας.

Η ίδια η επιλογή της λέξης «τοξικός», δε βασίζεται δε κάποιο επιστημονικό τεκμήριο, είναι όμως ζωηρά παραστατική όταν περιγράφει την ποιότητα των συναισθημάτων που δημιουργεί: Μας βοηθά έτσι ο συγκεκριμένος όρος στο να επικοινωνήσουμε τη σκέψη μας επιτυχώς. Όταν μιλάμε για συμπεριφορά «τοξική», πρόκειται για συμπεριφορά προβληματική η οποία είναι ικανή να προκαλέσει στον άνθρωπο που την υιοθετεί αλλά και τους γύρω του, πόνο, δυστυχία, ακόμη και ασθένεια.

Ας εξετάσουμε τα κυριότερα και συχνότερα συναισθήματα που βλάπτουν την ψυχική ισορροπία και την ικανότητα του ανθρώπου να απολαμβάνει μία χαρούμενη και υγιή ζωή.

Το πιο Τοξικό Συστατικο: Άγχος

Όταν γίνει ανεξέλεγκτο και διαρκές, το άγχος αρχίζει και μετατρέπεται σε τοξικό συναίσθημα το οποίο μας εμποδίζει να ζήσουμε μία ομαλή και υγιή καθημερινότητα.

• Όταν μας επιβαρύνει το συναίσθημα κάποιας επικείμενης απειλής, μία παράλογη ανησυχία που δε μας εγκαταλείπει ποτέ ή άγχος που μάς πνίγει και μάς πιέζει, τότε έχει μπει στη ζωή μας η τοξικότητα. Γιγαντώνεται δηλαδή το άγχος σε ένα τοξικό συναίσθημα που διαποτίζει τα πάντα με αρνητισμό.
• Η διαρκής αγωνία δε μας ωθεί, σε αντίθεση με τη δημιουργική αγωνία, στην αυτοβελτίωση. Αντίθετα, το μόνο που καταφέρνει είναι να μας αποθαρρύνει, γεννώντας μας αίσθημα κόπωσης, ανικανότητας και αδυναμία συγκέντρωσης.

Ζήλια

• Το συναίσθημα της ζήλιας, πέρα από λάθος είναι  και ανθυγιεινό. Η διαρκής αίσθηση ζήλιας δρα καταστροφικά ενάντια στην αυτοεκτίμησή μας.
• Η ζήλια είναι βάσανο, τιμωρία. Η επιθυμία του ανθρώπου για οτιδήποτε δεν του ανήκει δικαιωματικά, είναι επιζήμια για τον υγιή ψυχισμό του.
• Η αδυναμία ενός ανθρώπου να μοιράζεται και να εκτιμά τις ευλογίες των άλλων ανθρώπων αποκαλύπτει πολλά σε σχέση με τον χαρακτήρα του.
• Ας μάθουμε να νιώθουμε ικανοποιημένοι από τον εαυτό μας, να τον αγαπάμε και να χαιρόμαστε για τους ανθρώπους γύρω μας.

Αγωνία

Στο συναισθηματικό μας κόσμο, η αγωνία παρομοιάζεται με μία ωρολογιακή βόμβα: μία βόμβα πού είναι κατασκευασμένη με υλικά της τον φόβο, το αίσθημα του επικείμενου κινδύνου, την απελπισία και την οδύνη.

Κανένας άνθρωπος δεν είναι φτιαγμένος να αντέχει σε συνθήκες διαρκούς αγωνίας. Η κατάσταση αυτή είναι ένας καθημερινός «θάνατος» και επιπλέον, άρνηση στην ελευθερία, την ευτυχία και την αυτοεκπλήρωση.

Ανηδονία

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η αίσθηση του ανεκπλήρωτου  μπορεί να αποτελέσει την αφορμή προκειμένου να κινητοποιηθούμε, να αλλάξουμε και να βελτιωθούμε.

• Όταν ωστόσο, το συναίσθημα του ανικανοποίητου παγιώνεται με το χρόνο, τότε αυτό παύει να δρα βελτιωτικά και μετατρέπεται σε βάρος που μας κατατρώει την ψυχή.
• Σαν αποτέλεσμα, χάνουμε κάθε ίχνος ενθουσιασμού, ενέργειας και θέλησης για ζωή. Χάνουμε σταδιακά, το χαμόγελό μας.

Στο σημείο αυτό οφείλουμε μία διευκρίνιση: η χρόνια ανηδονία είναι πιθανό αποτέλεσμα και εκδήλωση κατάθλιψης.

Διαρκής Φόβος

Ένας συνοπτικός ορισμός της ευτυχίας θα ήταν η «απουσία του φόβου».

Ο φόβος είναι απαραίτητος για την επαγρύπνηση ενάντια στους κινδύνους και την επιβίωση του ανθρώπινου είδους. Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση που τα πάντα γύρω μας μοιάζουν πλέον απειλητικά;

Όταν αισθανόμαστε ότι όλα θα πάνε στραβά, ότι κάποιος θα μας επιτεθεί, κάποιος θα μας κατηγορήσει,  ή  κάποιος θα μας εγκαταλείψει;

Το συναίσθημα του φόβου στην έκταση αυτή μάς απομακρύνει από την ευτυχία.

Απελπισία- Αδιέξοδο

Κάποια δόση απογοήτευσης είναι για πολλούς το κίνητρο για αλλαγή και πρόοδο.

Η τοξική όμως εκδοχή της απογοήτευσης, δηλαδή η απελπισία, είναι ικανή να μας εγκλωβίσει σε φοβίες, απογοητεύσεις και αποτυχίες του παρελθόντος.

• Η απελπισία είναι συναίσθημα που τρέφεται από την αποτυχία και την απογοήτευση, από τα ανεκπλήρωτα όνειρα και τους ματαιωμένους μας στόχους.
• Φροντίστε προτού μετατραπείτε σε τοξικό άνθρωπο να μάθετε να διαχειρίζεστε τα λάθη και τις αποτυχίες σας ως πηγή γνώσης, σοφίας και μελλοντικής δύναμης. Μόνον έτσι θα προοδεύσετε, αξιοποιώντας τη γνώση σας: με τον τρόπο αυτό αναλαμβάνετε τα ηνία του εαυτού σας και της μελλοντικής σας επιτυχίας.

Η αλήθεια είναι ότι όλα τα παραπάνω συναισθήματα είναι ανθρώπινα και γνώριμα στον καθέναν από εμάς. Όσο διατηρούμε την αυτοκυριαρχία μας, παραμένουμε ικανοί να μετατρέπουμε τα αρνητικά συναισθήματά μας σε θετικά.

Όταν όμως εκχωρήσουμε τον έλεγχο στα συναισθήματα, κινδυνεύουμε να γίνουμε εμείς οι «τοξικοί άνθρωποι».

Δείτε και αυτό!

Σεμινάρια Διαχείρισης αρνητικών συναισθημάτων και ανθρώπων στο Μεταίχμιο

Συντάκτης: Μαρίνα Σίσκου,

Influence:

Σπούδασα Αγγλική Φιλολογία και εργάζομαι ως εκπαιδευτικός, μεταφράστρια και επιμελήτρια κειμένων…