Αναμφίβολα στη σύγχρονη αγορά εργασίας υφίσταται μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ των υποψηφίων, που μεταφράζεται στην ανάγκη απόκτησης περισσότερων ακαδημαϊκών πτυχίων και …
Το μέλλον της «εργασίας»- Μέρος Β
Στην έκθεση «Future of jobs»-2020 μελετώνται οι εργασίες του μέλλοντος και τι θα επηρεάσει τη δημιουργία ή την ανάδειξή τους. Η τεχνολογία, όπως είναι ευνόητο, παίζει καθοριστικό ρόλο στο τοπίο του μέλλοντος της εργασίας.
Αν χάσατε το πρώτο μέρος του άρθρου μπορείτε να το δείτε εδώ: Το μέλλον της “εργασίας” -Μέρος Α
Ας αναφέρουμε μερικές από τις δουλειές του μέλλοντος της έκθεσης: αναλυτές δεδομένων και επιστήμονες, μηχανικοί και ειδικοί Τεχνητής Νοημοσύνης, ειδικοί big data, ψηφιακοί αναλυτές και πωλήσεις, ειδικοί αυτοματισμού, ειδικοί ψηφιακού μετασχηματισμού, αναλυτές ασφάλειας πληροφοριών, προγραμματιστές λογισμικού και εφαρμογών, ντετέκτιβ δεδομένων, Υποβοηθούμενος Τεχνικός Υγειονομικής Περίθαλψης, κλπ, κλπ.
«Αναδυόμενες» δουλειές του μέλλοντος: ποιοι θα τι πάρουν;
Έχουν κάτι απτά κοινό όλα αυτά τα επαγγέλματα, αυτές οι δουλειές; Ένα γραφείο, μια καρέκλα κι έναν υπολογιστή – ή πολλούς.
Η πρόσβαση σε μερικά από αυτά τα «αναδυόμενα» επαγγέλματα θα είναι ευκολότερη από ότι σε άλλα. Αυτά περιλαμβάνουν: δεδομένα και τεχνητή νοημοσύνη, ανάπτυξη προϊόντων και υπολογιστικό νέφος, όπου, σύμφωνα με την έκθεση, οι μεταβάσεις “δεν απαιτούν πλήρη αντιστοιχία δεξιοτήτων μεταξύ της πηγής και του επαγγέλματος προορισμού”.
Αλλά ορισμένες ομάδες εργασίας του αύριο παραμένουν πιο “κλειστές” και τείνουν, και θα τείνουν να προσλαμβάνουν προσωπικό με ένα πολύ συγκεκριμένο σύνολο δεξιοτήτων. Για να αποκτήσει κάποιος αυτές τις δεξιότητες πρέπει να έχει πρόσβαση σε πανεπιστημιακές σπουδές, άρα σε χρήματα, άρα να έχει όχι μόνο την απαιτούμενη οικονομική ευχέρεια αλλά και την εξυπνάδα και το ταλέντο ή, σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, μόνο ένα εξαιρετικό μυαλό και ταλέντο και επιμονή.
Και όλοι οι άλλοι; Όλοι εκείνοι, που είναι η μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου, που ποτέ δεν είχαν και ποτέ δεν θα έχουν πρόσβαση σε τέτοιες πηγές; Όλοι εκείνοι που σήμερα κερδίζουν ένα δολάριο την ήμερα, στο μέλλον που θα δουλεύουν;
Τεχνολογίες και ειδικές δεξιότητες
Η έκθεση αναφέρει ότι οι θέσεις εργασίας του αύριο «αντικατοπτρίζουν την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και την αυξανόμενη ζήτηση για νέα προϊόντα και υπηρεσίες.». Νέων τεχνολογιών, ναι, αλλά υπάρχει όντως ζήτηση νέων προϊόντων και υπηρεσιών; Δεν έχουμε αρκετά; Η μιλάμε για «κατασκευή νέων αναγκών»; Η αλήθεια είναι ότι πριν τον Covid αυτή η ερώτηση θα ήταν ευκολότερη να απαντηθεί.
Επίσης αναφέρει, ότι οι θέσεις αυτές σηματοδοτούν τη συνεχιζόμενη σημασία της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης μέσω των ρόλων στο μάρκετινγκ, τις πωλήσεις και την παραγωγή περιεχομένου και άλλες θέσεις που απαιτούν “μαλακές” δεξιότητες (soft skills) επικοινωνίας. Ναι, αλλά πολύ λιγότερο, ειδικά όταν αυτό γίνεται μέσω μιας οθόνης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Τα soft skills για την επίτευξη των επαγγελματικών στόχων και την προώθηση της καριέρας σου
Soft skills είναι όρος εφάμιλλος του όρου software (πχ ένα πρόγραμμα), δηλαδή το αντίθετο του hardware (πχ ο σκληρός δίσκος) κι αναφέρεται πολύ απλά στην ικανότητα να επικοινωνείς με τον απέναντιί σου – πράγμα που πριν μερικά χρόνια ήταν μια ικανότητα που λίγο-πολύ όλοι είχαν, που ήταν κάτι το δεδομένο για έναν άνθρωπο ως μέρους του πακέτου του να είμαστε άνθρωποι. Τώρα έχει ξεχαστεί τόσο ώστε να λέγεται «δεξιότητα» και η εκμάθηση αυτού γίνεται στα πανεπιστήμια; (ναι, το απλοποιώ, αλλά καταλαβαίνετε).
Κι αν είναι έτσι, αυτήν την δεξιότητα ποιοι θα την μάθουν; Όχι αυτοί που κερδίζουν ένα δολάριο τη ημέρα. Και για αυτούς τι θα αλλάξει στο μέλλον με τις τόσες νέες θέσεις εργασίας;
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Soft skills και η δύναμή τους στην αγορά εργασίας
Στο μεταξύ, συνεχίζει η έκθεση, οι άνεργοι συνεχίζουν να στρέφονται και να δίνουν προτεραιότητα στις δεξιότητες που σχετίζονται με τις αναδυόμενες θέσεις εργασίας στη μηχανική, το υπολογιστικό νέφος, τα δεδομένα. την τεχνητή νοημοσύνη, κλπ. Και πάλι που έχουν κάποια τα μέσα, ένα υπόβαθρο γνώσης. Ποιοι είναι οι άνεργοι σε αυτήν την περίπτωση;
Η έκθεση επίσης λέει ότι ο διαλογισμός, η ευγνωμοσύνη και η καλοσύνη συγκαταλέγονται στους 10 κορυφαίους τομείς εστίασης των εργαζομένων, σε αντίθεση με τις πιο τεχνικές δεξιότητες που εστίαζαν το 2019. Αυτό όντως είναι ενθαρρυντικό, ειδικά τώρα με τον ιό να τριγυρίζει και τις κυβερνήσεις να παίρνουν μέτρα απομόνωσης! Την ίδια στιγμή, πρόσφατες έρευνες δείχνουν συνεχώς ακριβώς το αντίθετο: η αύξηση της απομόνωσης και του φόβου στρέφουν όλο και περισσότερο προς τον εγωκεντρισμό και τη φιλαυτία, που στρέφουν πάλι προς την απομόνωση και τον φόβο! Τι από τα δύο ισχύει;
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Μπορούν οι επιδημίες, ενδημίες, πανδημίες, να επιδεινώσουν την ξενο-φοβία;
Όλες οι εκθέσεις/έρευνες, κλπ είναι απαραίτητες διότι σίγουρα δεν μας δείχνουν όλη την αλήθεια, μας δείχνουν όμως κάποιες τάσεις, μία κίνηση ενός πληθυσμού, τουλάχιστον, προς μια κατεύθυνση. Εδώ η τάση είναι εμφανής. Ο πληθυσμός ποιος είναι;
Σε τι αναφέρεται η έκθεση
Η έκθεση αναφέρεται σε συγκεκριμένο τύπο εργασίας και δουλειάς (ή προόδου όπως κάποιοι το βλέπουν και είναι ως ένα βαθμό) κι έτσι πρέπει να την δούμε, χωρίς όμως να θεωρήσουμε ότι όλα οι υπόλοιπες δουλειές που δεν είναι μέρος της έκθεσης μένουν στάσιμες ή οπισθοδρομικές.
Επίσης, ας μην ξεχνάμε, οτι όλες οι προαναφερθείσες δουλειές δεν είναι «απομονωμένες», αλλά συνδυάζουν κι άλλες μορφές συνεργασιών και εργασιών, είτε από τις ήδη υπάρχουσες, είτε δημιουργώντας νέες από τις ανάγκες που θα δημιουργήσουν οι ίδιες. Με αυτήν την έννοια δεν μπορούμε να πούμε ότι οι δουλειές που αναφέρει η έκθεση θα είναι «ανώτερες» από άλλες μελλοντικές θέσεις εργασίας. Η έκθεση αναφέρεται σαφώς σε ένα κομμάτι της «αγοράς».
Η τεχνολογία και η γνώση στην Δύση.
Ισως αυτή η έκθεση είναι και εντυπωσιακή όσον αφορά την τεχνολογική εξέλιξη του Δυτικού πολιτισμού. Ας θυμηθούμε όμως ότι (1) αναφέρεται και περιλαμβάνει ένα μικρό ποσοστό του γενικού πληθυσμού, (2) ότι «πατάει» επάνω στις τεράστιες ανακαλύψεις που σημάδεψαν πρότερες εποχές, χωρίς τις οποίες δεν θα είχαμε φτάσει εδώ, (3) ότι εδώ δεν διακρίνουμε την ευρεία μεταβίβαση τεχνικών από μια γενιά στην άλλη που γινόταν παλαιότερα χάρη στην καθημερινή εξάσκηση και παρατήρηση, με αποτέλεσμα σήμερα να κενά γνώσεων να είναι τεράστια και να διογκώνονται με τον χρόνο, (4) ως εκ τούτου δεν υπάρχει στους πληθυσμούς ο παράγοντας αυτοεξέτασης, (5) μειώνονται σταδιακά παράγοντες όπως η φαντασία κι η δημιουργική προσπάθεια και άρα (6) αυτές οι σπουδαίες εξελίξεις και γνώσεις προσδιορίζονται μόνο σε ορισμένους τόπους και πληθυσμούς.
Η αλήθεια είναι ότι αυτά δεν έχουν κανένα λόγο να αναφερθούν στην έκθεση, είναι όμως θέματα που πρέπει να μας προβληματίζουν. Τείνουμε να ξεχνάμε ότι η σημερινή μας «ιδιοφυϊα» προέρχεται από την συγκεντρωμένη ιδιοφυϊα αιώνων και τη συνολική κληροδότηση προηγούμενων γενεών. Πράγμα που μονίμως μας διαφεύγει να αναφέρουμε, παίρνοντας έτσι αδίκως όλα τα εύσημα και ξεχνώντας βολικά ότι όλοι πάντα «πατάμε» σε πλάτες προγενέστερων, είτε ατομικά, είτε συλλογικά ως πολιτισμοί.
Η ερώτηση είναι: με την αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας και τεχνοτροπίας, με δουλειές ή δραστηριότητες που γίνονται όλο και πιο πολύ από απόσταση (τόπων και ανθρώπων-πολύ πιο σημαντικό το δεύτερο) και μέσω οθόνης ή τηλεφώνου, τι θα μπορέσουμε να κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενεές;
Διότι καμιά τεχνολογική εξέλιξη δεν έλαβε τόπο σε ένα κενό: Κενό πολιτισμικό (κουλτούρας), επιστημονικής σκέψης (όχι μόνο τεχνολογικής), παιδείας, εκπαίδευσης, τέχνης, φιλοσοφίας ή ηθικής, δηλαδή σε ένα πνευματικό κενό. Εάν υπάρξει ένα τέτοιο κενό, οι προαναφερθείσες δουλειές επάνω σε τι θα σταθούν, πως θα εξελιχθούν και ποιες νέες θέσεις θα δημιουργήσουν;
