Πριν από λίγες ημέρες, ο δυτικός κόσμος τίμησε το γέλιο στην Παγκόσμια Ημέρα Γέλιου. Αν και δεν είναι πολύ γνωστή …
Το γέλιο είναι το αντίθετο του στρες
«Αυτός που σε κάνει να γελάς, σε βοηθάει να ζεις», είχε πει ο Μένανδρος.
Η επίδραση του γέλιου στη σωματική, ψυχική και διανοητική κατάσταση των ανθρώπων είναι σπουδαία, και μελετάται από την δεκαετία του ‘60 μέχρι και σήμερα.
Ήδη από τις πρώτες κιόλας έρευνες έχει αποδειχθεί ότι το πρόσχαρο γέλιο μειώνει την αρτηριακή πίεση, βελτιώνει τη λειτουργία της καρδιάς και των πνευμόνων, ελαττώνει τις ορμόνες του άγχους, παράγει φυσικά αναλγητικά (ενδορφίνες), και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Σύμφωνα με τον Max Eastman, «ερχόμαστε στον κόσμο προικισμένοι με την ενστικτώδη τάση να γελάμε και να έχουμε αυτή την αίσθηση που παρουσιάζεται με παιγνιώδη τρόπο ως αντίδραση στους πόνους. Αν και το γέλιο συχνά πυροδοτείται από πράγματα που είναι αστεία, δεν έχει σχέση με “αστείο”. Το γέλιο έχει σχέση με την ανακούφιση του πόνου και ως εκ τούτου είναι ιδιαίτερα κατάλληλο για όλα τα πράγματα στη ζωή που δεν είναι διόλου διασκεδαστικά. Όταν μπορούμε να “παίξουμε με τον πόνο μας” το αποτέλεσμα είναι το γέλιο».
Μελέτες έχουν δείξει ότι το γέλιο είναι φυσικό αντίδοτο στο στρες. Από την άποψη της φυσιολογίας του σώματος, το γέλιο και το στρες είναι τα δύο αντίθετα άκρα. Όλοι έχουμε ζήσει την εμπειρία του «νευρικού γέλιου» σαν αντίδραση μετά από μια κατάσταση έντονου στρες ή φόβου. Οι κινήσεις του γέλιου – συνεχείς εκπνοές και κινήσεις του διαφράγματος – είναι ένας φυσικός μηχανισμός εξισορρόπησης και εξουδετέρωσης των αρνητικών επιπτώσεων του στρες. Το γέλιο χαλαρώνει το σώμα, και αλλάζει τη ψυχική και τη διανοητική μας κατάσταση.
Κάτι πολύ ενδιαφέρον είναι, επίσης, ότι το γέλιο δεν έχει ανακουφιστική επίδραση μόνο στο άτομο που γελά αλλά και σε όσους βρίσκονται μαζί του.
Αποτελεί, με άλλα λόγια, μια συλλογική εμπειρία, καθώς σπανίως γελάμε μόνοι μας. Το γέλιο δεν είναι, επομένως μόνο ένας μηχανισμός εκτόνωσης και θεραπείας της ψυχοσωματικής έντασης, αλλά κι ένας μηχανισμός ενίσχυσης και σύσφιξης των διαπροσωπικών σχέσεων και των κοινωνικών δεσμών.
Το γέλιο μάς κάνει να νιώθουμε καλά, γιατί εξουδετερώνει επώδυνα συναισθήματα όπως φόβο, θυμό, ανία, απελευθερώνοντάς τα. Αυτή η απελευθέρωση μπορεί να παρεμποδίσει ή και να σταματήσει τις αψιμαχίες, να εξομαλύνει τις εντάσεις και να μας βοηθήσει να δούμε και να κατανοήσουμε την οπτική γωνία των άλλων ανθρώπων. Σε πολλές κοινωνίες υπάρχουν ειδικές τελετουργίες γέλιου με στόχο την διαχείριση προβλημάτων στις σχέσεις και τη σύσφιξη των ομαδικών και κοινωνικών δεσμών. Για παράδειγμα, οι Εσκιμώοι της Γροιλανδίας συνηθίζουν να λύνουν τις διαφορές τους με «μονομαχίες γέλιου». Οι αντιμαχόμενοι κάθονται αντικριστά και κερδίζει εκείνος που θα κάνει τους άλλους να γελάσουν περισσότερο. Επιπλέον, πολλές αφρικανικές φυλές διοργανώνουν γιορτές γέλιου και χαράς όταν υπάρχουν προβλήματα στη λειτουργία της κοινότητάς τους.
Παρά τα τόσα οφέλη του γέλιου, όποιος γελάει πολύ και εύκολα μπορεί να θεωρηθεί «μη-σοβαρός». Ένα από τα πρώτα πράγματα που «κόβονται» στο σχολείο είναι τα γέλια. Μεγαλώνουμε κυνηγημένοι από την απειλή ότι θα φανούμε γελοίοι και ελαφρόμυαλοι. Ενηλικιωνόμαστε με οδηγό την πεποίθηση ότι για να μας πάρουν οι άλλοι στα σοβαρά πρέπει να δείχνουμε σοβαροί, και για να παραμείνουμε σοβαροί πρέπει να έχουμε τον έλεγχο των συναισθηματικών εκδηλώσεων και της συμπεριφοράς μας.
Αυτή η προσπάθεια διατήρησης του ελέγχου ενισχύει τον ανταγωνισμό και την καχυποψία και τελικά μας οδηγεί σταδιακά στην αποξένωση από τον εαυτό μας, αλλά και τους άλλους. Είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να διακρίνουμε το σημαντικό από το ασήμαντο, χωρίς να χάσουμε την ικανότητά μας να παίρνουμε τα πράγματα και με παιχνιδιάρικο τρόπο. To να είμαστε πάντα «σοβαροί» σε σχέση με σημαντικά πράγματα μπορεί να μας εγκλωβίσει μέσα στον πόνο.
Μπορεί το γέλιο να μην είναι πανάκεια, να μην λύνει όλα τα προβλήματα, να μην αλλάζει και να μην εξαφανίζει τις δύσκολες καταστάσεις που προκύπτουν στη ζωή μας. Ωστόσο, όταν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να διατηρεί την παιγνιώδη διάθεσή του, στην πραγματικότητα του επιτρέπουμε να μένει συνδεδεμένος με την χαρά και το νόημα της ζωής.
Ας δημιουργήσουμε, λοιπόν, τις δικές μας τελετουργίες σύνδεσης με την χαρά και το παιχνίδι. Ας βάλουμε το έξυπνο και καλοπροαίρετο χιούμορ στην καθημερινότητά μας. Ας συναντιόμαστε με τους αγαπημένους μας ανθρώπους όχι μόνο για να συζητάμε για τα προβλήματά μας, αλλά και για να γελάμε παρέα. Είναι πολύτιμο.
