Προϋπολογισμός, πλεόνασμα, έλλειμμα, δανεισμός, τοκοχρεωλύσια. Πόσες φορές έχουμε ακούσει ή διαβάσει αυτές τις λέξεις τον τελευταίο καιρό. Και ενώ μας …
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και πώς μπήκε στη ζωή μας
Και ξαφνικά, μπήκε στη ζωή μας το Δουνουτού! Ήταν ένας από τους τρεις «κακούς» που αποτελούσαν την «τρόικα», στην αρχή της κρίσης, η οποία μετονομάσθηκε, στη συνέχεια, σε «θεσμοί»… Αλήθεια, όμως, τι είναι το ΔΝΤ;
Λεκτικά, η μετάφραση του International Monetary Fund, που έχει ακρωνύμιο το IMF (Άι Εμ Εφ). Ουσιαστικά, είναι ένας διεθνής οργανισμός οποίος επιβλέπει το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, παρακολουθώντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες και τα ισοζύγια πληρωμών των χωρών, προσφέροντας οικονομική και τεχνική βοήθεια, όταν του ζητηθεί.
Ιδρύθηκε το 1945 στην Ουάσιγκτον, όπου είναι η έδρα του. Μέλη του γίνονται δεκτά μόνο ελεύθερες και κυρίαρχες χώρες. Σήμερα έχει 189 μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Η βασική αποστολή του ΔΝΤ είναι να παρέχει τεχνική και οικονομική βοήθεια σε χώρες που βρίσκονται σε πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση.
Δεν πτωχεύουν μόνο οι επιχειρήσεις αλλά και οι χώρες. Η Ελλάδα έχει πτωχεύσει κάμποσες φορές στην ιστορία της. Το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του Χαριλάου Τρικούπη, το 1893, έμεινε στην ιστορία. Και βέβαια, έχουμε και την πρόσφατη πτώχευση της χώρας μας. Έτσι, χώρες-μέλη που έχουν πρόβλημα με το ισοζύγιο πληρωμών (όπως είχαμε εμείς) μπορούν να ζητήσουν δάνεια και βοήθεια στη διαχείριση της εθνικής τους οικονομίας.
Για να υπάρξει ένα τόσο μεγάλο οικονομικό πρόβλημα σε μια χώρα, σημαίνει ότι κάποια πράγματα δεν γίνονταν σωστά και αυτά το δημιούργησαν. Επομένως, για να δοθεί μια οικονομική βοήθεια σε μια χώρα είτε από το ΔΝΤ είτε από κάποιον άλλο φορέα πρέπει προηγουμένως να επισημανθούν τα λάθη και να διορθωθούν με μια νέα πολιτική και μεταρρυθμίσεις. Διαφορετικά, κάθε βοήθεια θα ήταν ανώφελη. Ποιος όμως έχει την διεθνή εμπειρία να το κάνει αυτό; Κυρίως το ΔΝΤ.
Για αυτόν ακριβώς τον λόγο όταν η χώρα μας κατέφυγε στην Ευρωπαϊκή Ένωση για βοήθεια, εκείνη δέχθηκε με την προϋπόθεση ότι στην ομάδα διάσωσης θα έμπαινε και το ΔΝΤ. Έτσι δημιουργήθηκε η «τρόικα», όπως την αποκαλούσαν και οι άλλες χώρες που κατέφυγαν σε αυτή για βοήθεια: Κύπρος, Πορτογαλία, Ισπανία και Ιρλανδία. Την «τρόικα» αποτελούσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ΔΝΤ.
Με αλλεπάλληλες και μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις μεταξύ των μελών της «τρόικας» και της χώρας μας, συμφωνήθηκε το εξυγιαντικό πρόγραμμα και οι μεταρρυθμίσεις που θα έπρεπε να εφαρμόσουμε, προκειμένου να μας χορηγήσουν νέα δάνεια για να επιβιώσουμε, αφού οι συνήθεις πηγές δηλαδή οι περίφημες αγορές (τράπεζες, αμοιβαία κεφάλαια κλπ) είχαν κλείσει τον κρουνό, μόλις κατάλαβαν το μέγεθος του προβλήματός μας.
Η εκταμίευση των δανείων που μας χορήγησε η «τρόικα» γινόταν τμηματικά, ανάλογα με την πρόοδο των αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων που κάναμε, προκειμένου να εξυγιάνουμε τη οικονομία μας. Η δανειακή συμφωνία με τους όρους του δανείου από την τρόικα ήταν το περίφημο «μνημόνιο».
Πού έβρισκαν όμως τα μέλη της «τρόικας» τα χρήματα που μας δάνειζαν;
-
Της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήσαν χρήματα των φορολογουμένων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εδώ υπήρχε το φαινόμενο, φτωχές χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, να δανείζονται από τις αγορές με επιτόκια μεγαλύτερα από εκείνα που εισέπρατταν από εμάς, υφιστάμενες την ζημιά, μολονότι εμείς τους χαρακτηρίζαμε τοκογλύφους!
-
Της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ήσαν κεφάλαια από τα αποθεματικά τους.
-
Του ΔΝΤ από τα κεφάλαια που προέρχονται από τις συνεισφορές των χωρών-μελών που το απαρτίζουν (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα), με την καταβολή ποσοστώσεων ανάλογα με το οικονομικό μέγεθος του κάθε κράτους.
Μέχρι πρόσφατα, Γενική Διευθύντρια του ΔΜΤ ήταν η γνωστή μας Κριστίν Λαγκάρντ και αντικαταστάθηκε από την Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα. Η Λαγκάρντ πήρε την θέση του Μάριο Ντράγκι (γνωστού και ως Σούπερ Μάριο), στη θέση του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Το ΔΝΤ απασχολεί προσωπικό 2.400 περίπου ατόμων που προέρχονται από 146 χώρες και διαθέτει κεφάλαια αρκετών εκατοντάδων δις δολαρίων.
Η χώρα μας κατόρθωσε πρόσφατα να δανειστεί και πάλι από τις αγορές με χαμηλά επιτόκια, επιτρέποντάς της να προπληρώσει τα δάνεια του ΔΝΤ, που είχαν υψηλότερο επιτόκιο, μειώνοντας έτσι το σχετικό έξοδο.
Εδώ ας επισημάνουμε μιαν αυτονόητη αλήθεια, που όμως έχει οικτρά διαστρεβλωθεί σε μεγάλη παρεξήγηση από μεγάλη μερίδα του κόσμου: τα μνημόνια δεν έφεραν την πτώχευση της χώρας μας. Η πτώχευσή της έφερε τα μνημόνια.
Άρης Γαβριηλίδης, Οικονομολόγος, Συγγραφέας, Εικαστικός
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.arisgavriilidis.gr με τα συγγραφικά και εικαστικά του έργα.
