Το ψυχολογικό τεστ με την έρημο και τα ζώα θα σου αποκαλύψει τις προτεραιότητες που έχεις στην ζωή σου και …
«Το χρυσάφι και η κατάρα της ερήμου», του Ιμπραχίμ Αλ Κούνι
Το βιβλίο γράφτηκε στα Αραβικά το 1990, ένα από τα πολλά του συγγραφέα ο οποίος εχει λάβει περισσότερα βραβεία λογοτεχνίας από κάθε άλλον εν ζωή Αραβα συγγραφέα. Είναι το πρώτο του βιβλίο που εχει μεταφραστεί στα Ελληνικά.
Ευτυχώς μετά το 2000 μεταφράζονται ολο και περισσότερα Αραβόφωνα βιβλία ανδρών και γυναικών, ανοίγοντας ετσι, εστω και λίγο, ένα μικρό παράθυρο προς τις χώρες αυτές που μας είναι δυστυχώς όχι μόνο άγνωστες αλλά και που, με την βιαστική και ως συνήθως Δυτική και υπεροπτική ματιά μας, τις θεωρούμε τριτοκοσμικές και αρα κατώτερες πολιτισμικά, αγνοώντας ταυτόχρονα την ιστορία, την φιλοσοφία, τους θεσμούς και την κοινωνία τους.
Ο συγγραφέας
Ο Αλ Κούνι γεννήθηκε στην Λιβύη, έζησε στην Σοβιετική Ενωση και την Πολωνία και τώρα πλέον στην Ελβετία. Γράφει για τους Τουαρέγκ, τη μητριαρχική φυλή οπου οι άνδρες φορούν το μπλε τουρμπάνι, για την σχέση των νομάδων με την έρημο η οποία όταν την αντικρίζει κανείς ανοίγει διάπλατη για να τον κλείσει ερμητικά μέσα της εγκλωβίζοντας τον στο έλεος του απέραντου, του νου του οπου κυριαρχεί το ασυνείδητο, του Θεού και του Διαβόλου και τον τζίνι.
Ο Αλ Κούνι επικεντρώνεται στη σχέση του ανθρώπου με τον περίγυρό του: του διπλανού του, της πόλης, της ερήμου, του ζώου που τον συντροφεύει στις μετακινήσεις του και στις δυσκολίες του. Εμείς οι «πολιτισμένοι» μέσα σε λίγες δεκαετίες έχουμε ξεχάσει ότι εν πολλοίς οφείλουμε τον πολιτισμό μας στα ζώα που εκπαιδεύσαμε με χαλινάρι και μαστίγιο να μας υπηρετούν. Υπηρετώ σημαίνει να είμαι δούλος και η βία που χρησιμοποιούμε δεν αρμόζει σε όντα που νοιώθουν τρυφερότητα και εμπιστοσύνη, που νοιώθουν πόνο, που υπομένουν. Φαίνεται, όχι, είναι σίγουρο, ότι έχουμε εξαλείψει απ τη μνήμη μας το ότι δημιουργηθήκαμε ώστε να μοιραζόμαστε αρμονικά τον κόσμο που μας φιλοξενεί με όλες τις ποικιλότροπες μορφές και οντότητές του.
Για τους νομαδικούς λαούς τα ζώα είναι σημαντικά όσο το νερό και η τροφή, διατηρούν μαζί τους σχέσεις στενές, σχέσεις αλληλεξάρτησης κι ο θάνατος του ενός μπορεί να σημάνει τον θάνατο του άλλου- ή την ζωή του.
Η ιστορία
Ο νεαρός Ουχαγιάντ έλαβε δώρο, όταν ήταν ακόμη πουλάρι, τη Μάχρι, μία καθαρόαιμη καμήλα της Αλγερίας, με τρίχωμα πλούσιο και λαμπερό, με μάτια μαύρα, εκφραστικά οσο ενός ανθρώπου, με κορμοστασιά και αντοχή απαράμιλλη. Μαζί μεγάλωσαν, μαζί πορεύτηκαν, μαζί στις χαρές, μαζί στη φτώχεια και στις μετακινήσεις, μαζί στην έρημο και τα βουνά. Μαζί, αν ήταν στο χέρι τους, για πάντα.
Ο νεαρός όμως είναι άνθρωπος και μέσα του σκίζεται καθώς τον τραβάει ο κόσμος, η γυναίκα και το παιδί του και μια χούφτα χρυσάφι απ ‘την μία, η απεραντοσύνη της ερήμου κι η ησυχία των του ουρανού κι η Μάχρι που τον ακολουθεί πιστά απ την άλλη. Και πόση υπομονή πια να κάνει; Πόσο να αντισταθεί σε αυτόν τον κόσμο; «Θεε μου, μη με ορίσεις προστάτη στους θησαυρούς του κόσμου τούτου.» Ρήση που θυμάται ο Ουχαγιάντ προς το τέλος, κατανοώντας την πραγματική σημασία της επίκλησης λίγο πριν ο κόσμος τον βρεί, τον κυκλώσει και τον αιχμαλωτίσει και τον διαμελίσει. Εχει προλάβει όμως να διώξει και να σώσει την Μάχρι.
Το βιβλίο κι εμείς
Η έρημος κι ο κόσμος τούτος δεν συγχωρούν. Η έρημος θα σε τιμωρήσει για το λάθος σου. Ο κόσμος όμως θα σε τιμωρήσει για ότι θέλει. Οι Τουαρέγκ φορούν το μπλε τουρμπάνι για να προφυλάσσονται από τον αέρα και την άμμο. Η για να διώχνουν τα κακά πνεύματα που πάντα καιροφυλαχτούν. Καθώς είναι σοφοί και υπομονετικοί μπορεί να τα φορούν και για τα δύο.
Δεν πρόκειται για την πάλη του καλού και του κακού. Πρόκειται για μια άλλη πάλη, πιο εσωτερική, πιο προσωπική και πολύ πιο δύσκολη. Μία που ίσως προτιμούμε να ξεχνάμε ότι υπάρχει με αποτέλεσμα να την χάνουμε λίγο-λίγο μέρα με τη μέρα μέσα στον κόσμο τούτο. Και μέσα σε αυτό το πνεύμα μας της φυγής, η νύχτα μας διαρκεί περισσότερο απ την ημέρα.
Ένα ωραιότατο βιβλίο που μας υπενθυμίζει συχνά ότι η ανυπομονησία, που είναι ενα μη-αναστρέψιμο σύστημα όταν τεθεί σε κίνηση, είναι και η αρχή της συμφοράς. Και είναι εξ ορισμού, όπως κι ο χρόνος, αδυσώπητη σαν εφιάλτης ή σαν αντανακλαστική αντίδραση.
Εκδ., Καστανιώτη, 2017
