Υπερπληροφόρηση, σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό, είναι η μετάδοση τεράστιου όγκου πληροφοριών από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, σε τέτοιο βαθμό …
Το Ψηφιακό Δίλημμα: Όταν η υπερπληροφόρηση και το FOMO γίνονται ο νέος «πληθωρισμός» της ευτυχίας
Από τη στιγμή που μπήκαν τα social media στη ζωή μας, ακολούθησαν μεγάλες αλλαγές. Αν μιλούσαμε με οικονομικούς όρους θα λέγαμε ότι στην «αγορά» πληροφοριών, υπάρχει υπέρμετρη προσφορά και σταθερή ή και αυξανόμενη ζήτηση. Σε καμία όμως περίπτωση αυτές δεν έρχονται σε ισορροπία. Έτσι, η υπερπληροφόρηση και το Fomo θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «πληθωρισμός» της ευτυχίας.
Εάν η υπερπληροφόρηση μάς αντηχεί γνώριμα στα αυτιά, το fomo από την άλλη είναι ένας εντελώς καινούριος όρος. Το FOMO, ή αλλιώς “Fear Of Missing Out”, είναι ένα σύγχρονο κοινωνικό φαινόμενο που περιγράφει το άγχος και την ανησυχία που νιώθει κάποιος, όταν πιστεύει ότι χάνει σημαντικές εμπειρίες, ενημερώσεις ή ευκαιρίες που βιώνουν άλλοι, ειδικά μέσω των κοινωνικών δικτύων.
Η διαρκής έκθεση σε εικόνες και στιγμές από τη ζωή τρίτων οδηγεί πολλούς στο να συγκρίνουν τη δική τους καθημερινότητα, νιώθοντας ότι υστερούν ή ότι δεν συμμετέχουν αρκετά σε όσα συμβαίνουν γύρω τους. Πόσες φορές πιάνουμε τον εαυτό μας να συγκρίνει τη ζωή μας με αυτήν των φίλων μας. Το ανησυχητικό είναι πως το ίδιο κάνουν και οι άλλοι με τη ζωή μας. Λένε π.χ. ο Νίκος στα 40 είχε αποκτήσει και οικογένεια και είχε ανέβει και επαγγελματικά στην ιεραρχία, ενώ ο δικός μας τίποτα κ.λπ. Αυτό έχει ως συνέπεια να δημιουργείται άγχος. Άγχος, γιατί, όπως προείπαμε, εμείς υστερούμε.
Το Fomo θα μπορούσε να είναι η νέα έκφανση του middle age crisis. Και αυτό γιατί μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχολογία και την αυτοεκτίμηση, προκαλώντας πίεση είτε γιατί δεν τα καταφέραμε σε κάτι, είτε γιατί χάσαμε κάποια γεγονότα, είτε γιατί, εν γένει, είμαστε πίσω σε σχέση με τους άλλους. Αυτή δε η πίεση για συνεχή παρουσία και συμμετοχή, ακόμα και σε δραστηριότητες που δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες ή επιθυμίες μας είναι ολοένα αυξανόμενη.
Το ερώτημα που αυτόματα γεννάται είναι τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό; Το πρώτο βασικό λάθος που κάνουμε όλοι και κάνουν και οι άλλοι για εμάς είναι η σύγκριση. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι ο τρόπος που συγκρίνουμε τη ζωή μας ή αυτή των άλλων είναι τόσο επιφανειακός και σε καμία περίπτωση δεν αγγίζει την ουσία. Και λέγοντας ουσία ακόμα και αυτό διαφέρει. Δηλαδή, οι στόχοι καθενός μας στη ζωή διαφέρουν, άρα, πώς να συγκρίνουμε, όταν εξαρχής παλεύουμε να κατακτήσουμε διαφορετικά επίπεδα και συναισθήματα; Κάποιος μπορεί να στοχεύει να ανέλθει επαγγελματικά στην ιεραρχία, άλλος μπορεί να στοχεύει στην ευτυχία. Άρα, εξ ορισμού αυτή η διαδικασία είναι λανθασμένη και περιττή.
Κάτι άλλο που οι περισσότεροι παλεύουμε να τιθασεύσουμε είναι η κοινωνική μας εικόνα. Η εικόνα προς τα έξω. Παλεύουμε τόσο πολύ γι’ αυτήν που ξεχνάμε να είμαστε ευτυχισμένοι. Επίσης, με αυτόν τον τρόπο διάγουμε ζωές άλλων όχι τη δική μας. Το επισημαίνω με την εξής έννοια: Το να ανέλθουμε επαγγελματικά, να παντρευτούμε και να κάνουμε οικογένεια είναι οι στόχοι του μέσου ανθρώπου. Ωστόσο, αυτοί οι στόχοι μπορεί να μην είναι οι δικοί μας και να καταλήγουμε να προσπαθούμε να κατακτήσουμε στόχους που εξαρχής δεν κάνουν εμάς ευτυχισμένους.
Ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας είναι το μέτρο. Η υπερβολική ενασχόληση με τα socia media, το fomo, η υπερπληθώρα πληροφοριών και η ζωή που αναγκαζόμαστε να διάγουμε βασιζόμενοι σε αυτά είναι ένας φαύλος κύκλος. Μία υγιής προσέγγιση είναι αυτή με μέτρο. Ναι στα social, ναι στην πληροφορία, ναι στην αναπαραγωγή εικόνων της ζωής μας μέσα από τα social αλλά με μέτρο. Έτσι, μπορούμε και να διαμορφώνουμε τη δημόσια εικόνα μας αλλά να μην ξεχνάμε και να ζούμε μια ευτυχισμένη ζωή.
Όσο υπάρχει η καινοτομία, έρχονται στην επιφάνεια και νέα, ολοκαίνουρια, προβλήματα. Διότι κάθε «νόμισμα» κουβαλάει και την αντίστροφη όψη. Παρ’ όλα αυτά ας μην «χαωνόμαστε». Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης, υπάρχουν και εργαλεία αντιμετώπισης. Και μαζί με αυτά μπορούμε να χαιρόμαστε τη σύγχρονη ζωή.
