Το ποίημα του Αργύρη Χιόνη αποτελεί έναν στοχαστικό και πολυεπίπεδο σχολιασμό για τη ζωή, την πτώση και την αποτυχία, όπως …
Το γράμμα του Αργύρη Χιόνη στον Γιώργο Βέη
Με αφορμή μια επιστολή από την αλληλογραφία που είχαν οι λογοτέχνες και ποιητές Αργύρης Χιόνης και Γιώργος Βέης, μια μικρή ανάλυση του έργου του Αργύρη Χιόνη και της προσωπικότητάς του.
Ο Αργύρης Χιόνης, μια από τις πιο ξεχωριστές φωνές της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, διακρίνεται για την ευαισθησία του και την ικανότητά του να εμβαθύνει στα πιο απλά, αλλά και τα πιο σύνθετα ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης. Στα γραπτά του, η ποίηση και η πεζογραφία συναντώνται σε έναν δημιουργικό διάλογο, δημιουργώντας έναν πλούσιο ιστό συναισθημάτων, φιλοσοφικών αναζητήσεων και υπαρξιακών ανατροπών.
Μαυρομιχάλη 18, παραμονές Χριστουγέννων, 2007. Στο πεζοδρόμιο. Τα πρώτα γραφεία των εκδόσεων του Σάμη Γαβριηλίδη. Ο Αργύρης Χιόνης και φίλοι. Από αριστερά: Γιώργος Μαρκόπουλος, Θάνος Κανδύλας, Ιωσήφ Βεντούρας, Ντίνος Σιώτης, Χρίστος Ρουμελιωτάκης, Παναγιώτης Κερασίδης, Θανάσης Χατζόπουλος, Γιώργος Βέης.
Φίλε Γιώργο,
Ζητώ χίλιες φορές συγγνώμη για τη μεγάλη καθυστέρηση αυτής της απάντησης. Mια άσχημη κρίση αυχενικού συνδρόμου, με τους σχετικούς αφόρητους πόνους στο κεφάλι, στη ράχη και στα άκρα, με κατέστησε, για αρκετό καιρό ανίκανο να σκεφτώ και να δράσω. Το βιβλίο σου, ωστόσο, το διάβασα και το ξαναδιάβασα, και μπορώ να πω ότι μου πρόσφερε μεγάλη ανακούφιση στις δύσκολες αυτές στιγμές. Πρόκειται για ποίηση βαθύτατα συγκινημένη και, ταυτόχρονα, δουλεμένη και ξαναδουλεμένη (αυτή την εντύπωση έχω), χωρίς ωστόσο να χάνει, ούτε στο ελάχιστο, τη δροσιά και τη δύναμη της αρχικής έμπνευσης. Είναι πολύ σημαντικό αυτό· να μην φαίνονται οι ραφές της αισθητικής επέμβασης.
Και οι τρεις ενότητες είναι πολύ καλές. Αυτή, όμως, που κέρδισε την καρδιά μου είναι η τρίτη, πικρή ενότητα, «Ίχνη στο χιόνι».
Φίλε μου, εγώ κριτικός δεν είμαι, αλλά έχω την αίσθηση ότι αυτό το βιβλίο σου είναι σημαντικό βιβλίο, όχι μόνο για την προσωπική σου πορεία στο χώρο της ποίησης, αλλά, γενικότερα για την ποίησή μας.
Να είσαι πάντα καλά και δημιουργικός,
Με αγάπη,
Αργύρης
ΥΓ. Συγγνώμη για τον αεροπορικό φάκελο. Πού ξέρεις όμως, μπορεί να φτάσει, έτσι, πιο γρήγορα το γράμμα.
Ήταν ένας ποιητής με έντονη εσωτερικότητα και ιδιαίτερη ευαισθησία απέναντι στην ανθρώπινη ύπαρξη και την τέχνη. Ο χαρακτήρας του, όπως αποκαλύπτεται μέσα από τα έργα του και τις προσωπικές του αλληλογραφίες, συνδυάζει μια βαθιά αυτογνωσία με μια σπάνια ειλικρίνεια και ευθύτητα. Το γράμμα του στον φίλο του Γιώργο Βέη, για παράδειγμα, αποκαλύπτει έναν άνθρωπο που ζει την ποίηση με έντονη συναισθηματική φόρτιση και παράλληλα αναγνωρίζει την προσωπική του αδυναμία, χωρίς να διστάζει να την εξωτερικεύσει.
Η σχέση του με τον Βέη είναι ενδεικτική της ουσίας της φιλίας και της συνεργασίας τους, που επηρεάστηκε από την κοινή τους αγάπη για την ποίηση, την καλή λογοτεχνία και την αναζήτηση του νοήματος μέσα από την τέχνη. Οι κοινές τους εξορμήσεις σε μπαρ και στέκια στην Αθήνα, τα πρώτα τους βήματα στην λογοτεχνική ζωή, αλλά και η στήριξη που αμοιβαία προσέφεραν ο ένας στον άλλον, συνθέτουν ένα σχέδιο φιλίας που εξελίχθηκε σε μια δημιουργική συνεργασία.
Η ευαισθησία του φαινόταν να διαπερνά τα πάντα — από την τέχνη του μέχρι τις προσωπικές του σχέσεις και τις αντιδράσεις του απέναντι στις δύσκολες στιγμές. Ο τρόπος που εκφράζει την ανακούφιση που του προσέφερε το βιβλίο του Βέη, ακόμη και όταν βρισκόταν σε σωματική και ψυχική δυσκολία, φανερώνει μια ανοιχτόκαρδη και ανθρώπινη στάση απέναντι στον κόσμο. Για τον Χιόνη, η ποίηση δεν ήταν απλώς μια τέχνη· ήταν μια πηγή παρηγοριάς, ένα μέσο να βρει κάποια στιγμή ειρήνη.
Η ταπεινότητά του είναι επίσης χαρακτηριστική. Όπως φανερώνεται από το ίδιο το γράμμα, ο Χιόνης δηλώνει ότι δεν είναι κριτικός, παρόλο που κάνει μια εξαιρετικά εύστοχη και προσεκτική εκτίμηση του βιβλίου του Βέη. Αυτή η ταπεινότητα είναι ενδεικτική της στάσης του απέναντι στην ποίηση, όπως και της αποστασιοποίησής του από την προσωπική του αξία. Δεν φαίνεται ποτέ να αναζητά την επικύρωση ή να αποζητά την αποδοχή μέσα από τη δουλειά του. Αντίθετα, η ποίησή του είναι κάτι που ρέει από τον ίδιο, ως μια προσωπική ανάγκη, χωρίς να υπολογίζει εξωτερικές κριτικές.
Είναι, επίσης, ο ποιητής που αναγνωρίζει την αξία της σιωπής και της απλότητας. Η ποίησή του είναι συνήθως λιτή, αλλά με δυνατά σύμβολα και εικόνες. Όμως, πίσω από αυτή την οικονομία λέξεων, κρύβεται μια ισχυρή συναισθηματική ένταση που δεν επιτρέπει στους αναγνώστες να απομακρυνθούν αδιάφοροι. Η εσωτερικότητά του, η αφοσίωσή του στην τέχνη του και η βαθιά κατανόησή του για την ανθρώπινη κατάσταση, καθιστούν τον χαρακτήρα του εξαιρετικά ενδιαφέρον και πολύπλευρο.
Φαίνεται να έχει έναν ήπιο, μετρημένο χαρακτήρα, που προτιμά να εκφράζεται με τη λεπτότητα της ποίησης παρά με λόγια ή μεγαλοστομίες. Στην ποίησή του, αλλά και στις προσωπικές του αλληλογραφίες, αναδύεται μια αίσθηση του ανθρώπου που αγωνίζεται να κατανοήσει τον κόσμο γύρω του και τον εαυτό του.
Δεν ήταν μόνο ποιητής, αλλά και ένας άνθρωπος που βιώνει την τέχνη ως τρόπο ύπαρξης και αντίστασης στη φθορά και στην απελπισία. Ο χαρακτήρας του φανερώνεται με την ίδια ειλικρίνεια και αυθεντικότητα που διαπνέουν τα ποιήματά του: ήρεμος, βαθύς, με μια ακατέργαστη ευγένεια και μια αίσθηση σοβαρότητας που τον καθιστούν έναν άνθρωπο με μεγάλη εσωτερική δύναμη, ακόμη και όταν η εξωτερική του κατάσταση αποκαλύπτει αδυναμίες και ανασφάλειες.
