Τι νηστεύουμε πραγματικά; Η αλήθεια πίσω από τη νηστεία

Η νηστεία είναι μια βαθιά ριζωμένη παράδοση της Ορθοδοξίας, αλλά και πολλών άλλων θρησκειών. Στην Ελλάδα ειδικά, κάθε Μεγάλη Σαρακοστή, Δεκαπενταύγουστος, Χριστούγεννα, ακούμε συνεχώς τη φράση «νηστεύω, δεν τρώω κρέας». Όμως, έχεις αναρωτηθεί ποτέ τι πραγματικά νηστεύουμε;

Η πρώτη απάντηση είναι συνήθως «το κρέας και τα ζωικά προϊόντα». Πράγματι, οι πιο αυστηρές περίοδοι νηστείας αποκλείουν κρέας, γαλακτοκομικά, αυγά, και κάποιες φορές και το λάδι. Ωστόσο, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα.

Η αιμοσφαιρίνη και η αιμοκυανίνη

Αυτό που πολλοί δεν ξέρουν είναι ότι οι περισσότεροι οργανισμοί που «απαγορεύονται» στη νηστεία έχουν κάτι κοινό: την αιμοσφαιρίνη. Είναι η πρωτεΐνη που μεταφέρει το οξυγόνο στο αίμα των σπονδυλωτών – δηλαδή, ανθρώπων, θηλαστικών, πουλερικών, ψαριών. Και το χαρακτηριστικό της είναι το σίδηρο στο κέντρο της, που δίνει στο αίμα το κόκκινο χρώμα.

Τώρα, εδώ έρχεται το παράδοξο: πολλά θαλασσινά που θεωρούνται «νηστίσιμα», όπως τα καλαμάρια, τα χταπόδια, οι γαρίδες, δεν έχουν αιμοσφαιρίνη αλλά αιμοκυανίνη – μια άλλη πρωτεΐνη που κάνει την ίδια δουλειά, αλλά βασίζεται στον χαλκό. Γι’ αυτό και το αίμα τους είναι μπλε.

Άρα, νηστεύουμε… τη χημεία; Αν το σκεφτείς, δεν είναι τόσο τρελό. Η αιμοσφαιρίνη είναι άμεσα συνδεδεμένη με τα ζώα που σφάζονται. Η αιμοκυανίνη όμως προέρχεται από ασπόνδυλα, που στην παράδοση θεωρούνται λιγότερο «έμβια» ή «αιματηρά». Έτσι, η Εκκλησία, ίσως για λόγους συμβολισμού, τα θεώρησε αποδεκτά.

Και το λάδι; Γιατί να το νηστεύουμε;

Άλλο μυστήριο: γιατί να νηστεύουμε το λάδι, που είναι φυτικό προϊόν; Η απάντηση εδώ δεν είναι βιολογική, αλλά… πολιτισμική.

Στην αρχαιότητα, το λάδι – ειδικά το ελαιόλαδο – θεωρούνταν πολυτελές αγαθό. Συνοδευόταν σχεδόν πάντα από καλομαγειρεμένο φαγητό. Η νηστεία, όμως, υποτίθεται ότι είναι περίοδος ταπείνωσης και εγκράτειας, όχι γκουρμέ διατροφής. Άρα, η απαγόρευση του λαδιού λειτουργεί σαν ένα φρένο στην απόλαυση. Δεν είναι τυχαίο που τις μέρες που «επιτρέπεται το λάδι» νιώθουμε ότι είναι γιορτή.

Άρα τι νηστεύουμε τελικά;

Αν το δεις ψυχρά, νηστεύουμε την πολυτέλεια και το αίμα. Το πρώτο είναι πολιτισμικό: αποφεύγουμε πλούσιες τροφές για να στρέψουμε το μυαλό μας αλλού. Το δεύτερο, είναι πιο συμβολικό: δεν θέλουμε να καταναλώσουμε τίποτα που θυμίζει «ζωή που θυσιάστηκε».

Βέβαια, με τα χρόνια, η νηστεία έγινε και διατροφικό παιχνίδι: «Μπορώ να φάω καλαμάρια; Ναι. Και πατατάκια; Ναι. Και νηστίσιμη σοκολάτα; Ναι!» Κάπου εκεί ξεχνιέται ο στόχος.

Συμπέρασμα

Η νηστεία δεν είναι δίαιτα. Ούτε χημική εξίσωση. Είναι μια υπενθύμιση. Να κόψεις κάτι που σου αρέσει, για να δώσεις χώρο σε κάτι άλλο – εσωτερικό, πνευματικό, ή απλά μια συνήθεια πιο συνειδητή. Αν αυτό σημαίνει λιγότερη αιμοσφαιρίνη, λιγότερο λάδι ή λιγότερο scroll στο κινητό, εξαρτάται από εμάς.

Συντάκτης: Δημήτρης Καρφής,

Influence:

Μέσα από τα κείμενά μου, επιδιώκω να μοιραστώ σκέψεις, προβληματισμούς και νέες οπτικές…