Ταξίδια με τον Επίκουρο, του Ντάνιελ Κλάιν
Περιμένοντας τη μεταμεσονύκτιο πτήση που θα έφερνε τον γιο μου, μπήκα στο βιβλιοπωλείο του αεροδρομίου για ένα ολιγόλεπτο χάζεμα. Περιδιαβαίνοντας νωχελικά στους διαδρόμους το μάτι μου έπεσε σε ένα μικρό βιβλίο 214 σελίδων, από τις εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση, πολύ καλή, του Πέτρου Γεωργίου. Θέμα του ο αγαπημένος μου Επίκουρος. Το πήρα δίχως δεύτερη σκέψη. Όταν βγήκα, ο γιος μου με περίμενε πιο κάτω με τη βαλίτσα παρά πόδας και με έπαιρνε για τέταρτη φορά στο κινητό που όμως είχα ξεχάσει στο αυτοκίνητο… Το ίδιο βράδυ, δηλαδή σχεδόν ξημερώματα, άρχισα να το διαβάζω.
Τα ταξίδια του τίτλου έχουν διττή έννοια: τις επανειλημμένες επισκέψεις του Αμερικανού συγγραφέα στην Ελλάδα αλλά και τις διανοητικές περιπλανήσεις με άξονα τον αρχαίο φιλόσοφο. Ο υπότιτλος διευκρινίζει περισσότερο το θέμα: Αναζητώντας τη φύση της ευτυχίας μέσα στο ελληνικό φως αλλά προτιμώ τον αγγλικό A journey to a Greek island in search of a fulfilled life (Ένα ταξίδι σε ένα Ελληνικό νησί αναζητώντας μια ζωή με πληρότητα.
Ο συγγραφέας, 73 ετών που ζει στη Μασαχουσέτη, στήνει το σκηνικό του σε ένα αντιπροσωπευτικό ελληνικό νησί, την Ύδρα, την οποία επισκέπτεται συχνά από τα νιάτα του. Παρατηρώντας τη συμπεριφορά μιας παρέας ετερόκλητων ηλικιωμένων στην ταβέρνα και στο καφενείο του νησιού και με αφορμή τα διάφορα περιστατικά που δημιουργούνται φιλοσοφεί γύρω από τη ζωή της τρίτης ηλικίας. Πιο συγκεκριμένα, εξετάζει ό, τι τους ενδιαφέρει και τους προβληματίζει από σεξ και θρησκεία μέχρι τον θάνατο και τους βοηθά να βιώσουν με πληρότητα και ευτυχία την τελευταία και πιο ξέγνοιαστη περίοδο της ζωής τους, όπως την αποκαλεί.
Εκτός από τον Επίκουρο, επικαλείται πολλούς ακόμη φιλοσόφους, αρχαίους και σύγχρονους, Έλληνες και ξένους: Πλάτων, Αριστοτέλης, Ζήνων, Νίτσε, Καντ, Σοπενχάουερ, Χάϊντεγκερ, Σαρτρ και άλλους.
Μην τρομάζετε με τη σύναξη τόσων φιλοσόφων και μην φανταστείτε τίποτε βαρύγδουπες, δυσκολονόητες και κουραστικές αναλύσεις. Με απλή γλώσσα ο συγγραφέας αντλεί υλικό από τα έργα τους που το εντάσσει σε καθημερινά, πρακτικά ζητήματα. Ο ίδιος μάλιστα ειρωνεύεται τις θεωρητικούρες της φιλοσοφίας που διδάχτηκε όταν σπούδαζε φιλοσοφία στο Χάρβαρντ.
Θα μου πείτε, δεν είναι λίγο αργά να αρχίσει κάποιος στα γεράματα να φιλοσοφεί; Την απάντηση τη δίνει ο Επίκουρος: «Όποιος λέει είτε ότι ο καιρός για φιλοσοφία δεν έχει έρθει ακόμη είτε ότι έχει περάσει, μοιάζει με κάποιον που λέει ότι ο καιρός για ευτυχία δεν έχει έρθει ακόμη ή ότι έχει περάσει». Εξάλλου, όπως διατείνεται ο συγγραφέας: «Αυτός εντέλει είναι ο πρωταρχικός σκοπός της φιλοσοφίας: να μας παρέχει τρόπους να σκεφτόμαστε με διαύγεια γύρω από τον κόσμο και πώς να ζήσουμε σε αυτόν».
Παρά τις χιλιετίες που πέρασαν, ο Επίκουρος είναι επίκαιρος εμπνέοντας σύγχρονους στοχαστές. Πριν από λίγα χρόνια είχαμε απολύσει το εξαιρετικό βιβλίο του Ίρβινγκ Γιάλομ, Στον κήπο του Επίκουρου από τις εκδόσεις Άγρα.
Ας ρίξουμε μια ματιά στο οπισθόφυλλο του βιβλίου: «Ο Ντάνιελ Κλάιν βρισκόταν στις αρχές της όγδοης δεκαετίας της ζωής του, όταν ο οδοντίατρός του τού πρότεινε να βάλει οδοντικά εμφυτεύματα, αλλιώς θα έπρεπε να φοράει στο εξής μια παλιομοδίτικη και γεροντίστικη μασέλα. Αντί να μπει σε αυτή τη διαδικασία, ο Ντανιέλ Κλάιν ταξίδεψε στην Ελλάδα, για να ανακαλύψει αν ένας από τους αγαπημένους του φιλοσόφους, ο σοφός Επίκουρος, μπορούσε να τον διδάξει κάτι γύρω από τις απολαύσεις και τις χαρές που αποτελούν μοναδικό προνόμιο της τρίτης ηλικίας. Το παρόν έργο είναι ένα ταξιδιωτικό βιβλίο, μια πνευματώδης και βατή στοχαστική διαδρομή και ένας αισιόδοξος οδηγός για μια καλή ζωή. Ο Κλάιν μας ξεναγεί με τον δικό του μοναδικό τρόπο σε μια ανάλαφρη περιήγηση στα σοκάκια των γηρατειών, μέσα από μια γοητευτική εκδρομή στο Αιγαίο».
Αλήθεια, που απευθύνεται αυτό το βιβλίο; Προφανώς στους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας ή όσους την πλησιάζουν. Για να χρησιμοποιήσω μια ξενόφερτη έκφραση του συρμού, η ανάγνωσή του από αυτούς “είναι must”. Απευθύνεται, όμως, και στους νέους. Γιατί σε αυτούς; Για να μάθουν να μην φοβούνται την τρίτη ηλικία, στην οποία κάποτε θα μπουν. Δεν είναι το περιθώριο και η παρακμή όπως φαντάζονται, αλλά η πιο ξέγνοιαστη περίοδο της ζωής τους, όπως είπαμε προηγουμένως. Και αν δεν ενδιαφέρονται για τον εαυτό τους, μπορούν θαυμάσια να το δωρίσουν σε γονείς, θείους ή παππούδες. Θα τους κάνουν να ευγνωμονούν.
