Ψάχνετε λίγο πιο εναλλακτικά επιτραπέζια παιχνίδια για τις βραδιές με την παρέα στο εξοχικό ή τα Αυγουστιάτικα βράδια στην Αθήνα; …
Τα παιχνίδια των αρχαίων Ελλήνων
Πολλοί φαντάζομαι θα αναρωτιέστε τι παιχνίδια έπαιζαν τα παιδιά των προγόνων και πόσα από αυτά είναι γνωστά μέχρι σήμερα. Το παιχνίδι είχε πάντα σημαντικό ρόλο στην ελληνική κοινωνία. Οι αρχαίοι Έλληνες το θεωρούσαν μέσο αυτοαγωγής.
Ήταν οι πρώτοι που αναγνώρισαν την αξία των ομαδικών παιχνιδιών, γιατί πίστευαν ότι με αυτά μπορούσε να πραγματοποιηθεί η τελειοποίηση της ανθρωπότητας. Θεωρούσαν όμως ότι ήταν εξίσου σημαντικά και για τους ενήλικες. Στην αρχαία Ελλάδα έπαιζαν πολλά ομαδικά παιχνίδια στις αυλές και στο δρόμο και πάντα υπήρχαν κανόνες οι οποίοι τηρούνταν πιστά από όλους.
Από ποια υλικά κατασκευάζονταν;
Τα παιχνίδια στην αρχαία Αθήνα φτιάχνονταν από χώμα και νερό, πηλό ή ξύλο.
Τα αγόρια έπαιζαν κυρίως υπαίθρια παιχνίδια, όπως το κυνηγητό, το κρυφτό, τα κότσια, το τόπι, το στεφάνι και η σβούρα. Τα κορίτσια παίζανε μέσα στο σπίτι με πήλινες ή κέρινες κούκλες, τις οποίες έντυναν με ρούχα, που τα είχαν φτιάξει μόνα τους. Ακόμα πολύ συνηθισμένα ήταν τα τόπια, τα στεφάνια και τα μικροσκοπικά είδη νοικοκυριού.
Είδη παιχνιδιών
Πλαταγή: Είναι η γνωστή μας κουδουνίστρα, μόνο τότε ήταν πήλινη με πετραδάκια. Σύμφωνα με τις δοξασίες της εποχής απομάκρυνε και τα κακά πνεύματα.
Πλαγγόνες: Είναι οι γνωστές μας κούκλες. Οι κούκλες της αρχαιότητας είχαν διαφορετικά ονόματα ανάλογα από το υλικό κατασκευής τους. Ονομάζονταν «νύμφες και κόρες» όταν ήταν φτιαγμένες από πηλό ή κερί και είχαν συμβολικό χαρακτήρα. Εκείνες που κινούνταν με τη βοήθεια συρμάτων, όπως οι σημερινές μαριονέτες, ονομάζονταν «νευρόσπαστα» ή «δαίδαλα», αφού οι κούκλες με κινητά μέλη αποδίδονταν στον σπουδαίο τεχνίτη της Κνωσού, τον Δαίδαλο.
Άθυρμα: Το αγαπημένο παιχνίδι των μεγαλύτερων αγοριών ήταν το άθυρμα, ένα πήλινο αλογάκι πάνω σε ρόδες, που το έσερναν σε όλο το σπίτι.
Αμαξάκι με ρόδες: Ήταν αντίγραφο εκείνων που χρησιμοποιούσαν οι νέοι στους αγώνες. Τα αμαξάκια αυτά τα έσερναν σκύλοι, μικροκαμωμένα άλογα ή τα ίδια τα παιδιά.
Κάλαμον περιβῆναι: Το γνωστό μας καλάμι που μεταμορφωνόταν μέσα από τα παιδικά μάτια τους σε άλογο. Ακόμη και ο βασιλιάς της Σπάρτης Αγησίλαος έπαιζε αυτό το παιχνίδι με τα εγγόνια του.
Αιώρα: Ήταν η γνωστή μας κούνια.
Ίυγξ: Άνοιγαν δύο τρύπες σε ένα ξύλινο τροχίσκο, περνούσαν διπλή κλωστή και αφού το περιέστρεφαν, μια το τραβούσαν και μια το χαλάρωναν. Ο ήχος που παραγόταν θύμιζε ένα πουλί, την ίυγγα, δηλαδή την μυρμηγκοφάγο, από το οποίο πήρε και το όνομά του το παιχνίδι. Λένε μάλιστα πως ανάλογα με τον ήχο που παραγόταν μπορούσαν να κάνουν διάφορες προβλέψεις.
Η χαλκή μυία: Δεν είναι άλλη από τη σημερινή μας τυφλόμυγα. Έδεναν με ένα μαντίλι τα μάτια ενός παιδιού που φώναζε: «πάω να κυνηγήσω την χαλκή μυία». Οι άλλοι του απαντούσαν: «θα την κυνηγήσεις, αλλά δεν θα την πιάσεις» και τον χτυπούσαν απαλά στην πλάτη με ραβδάκια. Ο παίχτης με τα μάτια κλειστά προσπαθούσε να πιάσει ένα από τα άλλα παιδιά. Όταν τα κατάφερνε, έπαιρνε το άλλο παιδί τη θέση του.
Το κολλαβίζειν: Ήταν το γνωστό σε εμάς μπιζ.
Η αποδιδρασκίνδα ή κρυπτίδα: Η είναι το σημερινό μας κρυφτό.
Η ακινητίνδα: Η είναι το σημερινό «αγαλματάκια ακούνητα, αγέλαστα κι αμίλητα».
Ο ασκωλιασμός: είναι το σημερινό κουτσό.
Η σφαίρα (μπάλα) στην αρχαία Ελλάδα ήταν κατασκευασμένη από αλογότριχες κι ως εξωτερικό περίβλημα είχε δέρμα ή κομμάτια ύφασμα ραμμένα μεταξύ τους. Την μπάλα δεν τη χτυπούσαν με τα πόδια, αλλά με τα χέρια.
Επίσκυρος ή φαινίνδα: Θα σας φανεί περίεργο αλλά το ποδόσφαιρο δεν το επινόησαν οι Άγγλοι, αλλά οι αρχαίοι Έλληνες. Ήταν ομαδικό παιχνίδι από ομάδες των 14 ατόμων και έμοιαζε περισσότερο με το ράκμπι. Σκοπός του παιχνιδιού ήταν το πέρασμα της μπάλας από κάποιο όριο.
Η διελκυστίνδα ή σκαπέρδα: Στο παιχνίδι αυτό τα παιδιά στέκονταν σε δύο αντικριστές γραμμές το ένα πίσω από το άλλο, κρατώντας ένα μεγάλο σκοινί. Στο έδαφος, κάτω από το κέντρο του σκοινιού υπήρχε ένα ξύλο για σημάδι. Η μια ομάδα προσπαθούσε να τραβήξει την αντίθετη ομάδα προς το μέρος της και ο πρώτος από την αντίθετη σειρά να πατήσει το ξύλο.
Τροχός: Οι τροχοί είναι συνήθως χάλκινοι και υπάρχουν μεγαλύτεροι και μικρότεροι. Η διάμετρός τους είναι από 80 έως 130 εκατοστά. Ο τροχός δεν ήταν όμως μόνο παιχνίδι. Τον χρησιμοποιούσαν και στις παλαίστρες, όπου γυμνάζονταν οι νέοι. Ο Ιπποκράτης μάλιστα, ο φημισμένος γιατρός, στο βιβλίο του «Περί Διαίτης», τον συστήνει σε όσους θέλουν να κρατηθούν σε καλή φυσική κατάσταση.
Ο στρόβιλος ή βέμβιξ ή στρόμβος: είναι η γνωστή μας ξύλινη ή μεταλλική σβούρα. Η παλαιότερη αναφορά στη γνωστή μας σβούρα υπάρχει στην Ιλιάδα. Στις ανασκαφές της Τροίας βρέθηκαν Κεραμεικοί στρόμβοι.
Κρικιλασία: Παιγνίδι με κρίκο, τροχό σαν το σημερινό στεφάνι, το τσέρκι.
Το αστραγαλίζειν: τα κότσια. Τους αστράγαλους τους μαζεύουν από τα πίσω πόδια των κατσικιών και των αρνιών. Καμιά φορά αντί για αστράγαλους χρησιμοποιούσαν πετρούλες ή καρύδια και αμύγδαλα που τους άρεσε και να τα τρώνε! Επίσης έπαιζαν και τους «αρτιάζειν αστραγάλους», μόνα-ζυγά. Έκρυβε ο ένας του αστραγάλους στο χέρι του κι ο άλλος προσπαθούσε να μαντέψει αν ο αριθμός ήταν μονός ή ζυγός.
Αμπάριζα: Ήταν κυνηγητό ή σκλαβάκια.
Εις ώμιλλαν: Ήταν παιχνίδι των «μεγάλων» της παρέας. Χάραζαν έναν κύκλο στο χώμα και προσπαθούσαν, σημαδεύοντας από ένα ορισμένο σημείο, για να στείλουν τον αστράγαλο τους μέσα στον κύκλο. Είχαν ορίσει από πριν ότι ο καθένας είχε δέκα βολές. Ο νικητής σχεδίαζε το κύκλο, αποφάσιζε τη διάμετρο, καθώς και το σημείο βολής.
Βασιλίνδα: Ήταν ένα παιχνίδι όμοιο με το κλέφτες και αστυνόμοι.
Τα πεντόλιθα: Τα σημερινά πεντόβολα. Στο παιχνίδι αυτό μπορούσαν να παίξουν όσα παιδιά ήθελαν. Το κάθε παιδί είχε συγκεντρωμένα πέντε βοτσαλάκια κοντά στα πόδια του. Ο κάθε παίχτης πέταγε ένα βοτσαλάκι ψηλά και έπρεπε να το ξαναπιάσει αφού πρώτα είχε πάρει από κάτω ένα ακόμα βοτσαλάκι.
Ζατρίκιον: Είναι το γνωστό μας σκάκι και ήταν αρχαία ελληνική επινόηση.
Κότταβος: ήταν παιχνίδι επιδεξιότητας που έπαιζαν οι αρχαίοι Έλληνες στα νυχτερινά συμπόσια για διασκέδαση και για να περνάει η ώρα. Η προέλευσή του τοποθετείται στη Σικελία. Σκοπός του παιχνιδιού αυτού ήταν να πετύχουν ένα στόχο. Ως βολή χρησιμοποιούσαν κρασί που το εκσφενδόνιζαν με το στόμα ή το πετούσαν με το χέρι κρατώντας ένα ρηχό πιάτο.
Στόχος ήταν η πλάστιγγα, μια πιατέλα που ήταν προσαρμοσμένη ψηλά σε ένα ραβδί, ή έπλεε σε μια λεκάνη με νερό. Η πλάστιγγα έπρεπε να πέσει κάτω ή να βυθιστεί ή πέφτοντας να γίνει «καπέλο» σε ένα αγαλματάκι που ήταν στημένο από κάτω.
