Οι περισσότεροι και ειδικότερα οι πιο νέοι προτιμούν να περάσουν τον χρόνο τους με το κινητό τους πάρα διαβάζοντας ένα …
«Σημειώσεις για ένα ναυάγιο», Davide Enia, Εκδ. Πατάκη, 2020
Το βιβλίο «Σημειώσεις για ένα ναυάγιο», σε μετάφραση Σταύρου Παπασταύρου, δίνει με αδρά χρώματα την τραγωδία αυτών που παραδέρνονται στη θάλασσα.
Η υπόθεση
Ο συγγραφέας πάει στην Λαμπεντούζα, ένα ιταλικό νησί μεταξύ Σικελίας και Τυνησίας, το οποίο στην αρχαιότητα ήταν σταθμός ανεφοδιασμών, μετά τόπος εξορίας καταδίκων, τουριστικό θέρετρο αργότερα και, από το 2009, τόπος άφιξης χιλιάδων μεταναστών από την Αφρική. Έχει πάει να μείνει με ένα ζευγάρι φίλων, ώστε να πάρει μέρος στις ενέργειες διάσωσης των μεταναστών που φτάνουν στις ακτές του νησιού, στοιβαγμένοι 200 και 500 μέσα σε άθλια φουσκωτά, μετά από βδομάδες στην θάλασσα, νηστικοί, άρρωστοι, αφυδατωμένοι, γεμάτοι εγκαύματα από το μίγμα θαλασσινού νερού, ούρων και πετρελαίου, με γυναίκες εγκύους (συνήθως από βιασμούς στην πατρίδα τους), με παιδιά νεογέννητα και όλων των ηλικιών, πολλά στο χείλος του θανάτου. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι καταφθάνουν σχεδόν καθημερινά από το 2009. Εκείνοι που όντως φτάνουν – διότι αποδεικνύεται από τις αφηγήσεις τους, ότι ένα μεγάλο μέρος δεν φτάνει ποτέ. Άλλοι που φτάνουν νεκροί, τα σώματα και χαρακτηριστικά τους αλλοιωμένα από την παραμονή στο νερό και συλλέγονται από την θάλασσα από τους κατοίκους του νησιού και το Λιμενικό σώμα, τους δύτες, τους ψαράδες, όποιον έχει βάρκα.
Οι περιπέτειες του αφηγητή
Ο Davide γνωρίσει τον Μπαρόλο τον δύτη, τον Αλμπέρτο, την Γκαμπριλεά την γιατρό, τον Βίτο, την Σιμόνε και άλλους που του διηγούνται εμπειρίες και συναισθήματα, τις εφορμήσεις διάσωσης και υποδοχής ζωντανών και νεκρών- που τώρα τα ζει και ο ίδιος. Και ταυτόχρονα έχει το δικό του ναυάγιο: την πάντα δύσκολη σχέση με τον πατέρα του (που όμως έρχεται να τον βρει στον νησί), την σχέση του με τον ετοιμοθάνατο θείο του, την σχέση, πάνω από όλα και μέσα σε όλα αυτά, με τον εαυτό του, τα δικά του ψυχικά σκαμπανεβάσματα, τους φόβους του, που ωχριούν μπροστά στις τραγωδίες του νησιού, αλλά που τώρα πρέπει να αντιμετωπίσει.
Ο προβληματισμός
Το βιβλίο είναι βιογραφικό, ναι. Και συναισθηματικό, ναι. Είναι όμως, ακόμα περισσότερο, μια μαρτυρία του νησιού, των μεταναστών και των κατοίκων του, των ζωντανών και νεκρών. Εάν με την λέξη «ναυάγιο» ο Enia εννοεί την Ευρώπη ως τόπο «υποδοχής», τότε έχει δίκιο. Ένα ναυάγιο περιέχει άγνωστο αριθμό ναυαγών, δηλαδή ζώντων και νεκρών, έναν άγνωστο χρόνο ζωής, μια πολύ αμφίβολη επιβίωση κι ένα άγνωστο μέλλον όπου η θέα μιας μακρινής ακτής όχι μόνον δεν κατευνάζει τους φόβους αλλά δημιουργεί νέους. Η λέξη ναυάγιο έχει πολλές έννοιες: «την καταστροφή του σκάφους μετά από ναυτικό ατύχημα, την έννοια του ίδιου του σκάφους μετά την καταστροφή» (κατεστραμμένο, βυθισμένο, δηλαδή πλέον αχρηστευμένο για πάντα) και άρα την έννοια και έγνοια του θανάτου, της ασάφειας της ζωής και της ερώτησης που έχουμε όλοι οι ναυαγοί: εάν σωθώ, τι θα μπορέσω να σώσω από το σκάφος για να επιβιώσω, θα είναι φιλόξενη αυτή η γη όπου με ξέβρασε η θάλασσα;
Η ετυμηγορία
Αξίζει να το διαβάσουμε; Αξίζει.
