Ραμανουτζάν ο Ινδός μαθηματικός
Νιώθω μια ιδιαίτερη έλξη από βιβλία που αναφέρονται σε επιστημονικά θέματα εντελώς διαφορετικά από το πεδίο της δικής μου επιστήμης (οικονομία), όπως μαθηματικά, αστρονομία, θεωρητική φυσική κλπ, με την προϋπόθεση ότι είναι γραμμένα από επιστήμονες σε εκλαϊκευμένη μορφή. Κι όταν κάποιες σελίδες του βιβλίου αδυνατώ να παρακολουθήσω ακολουθώ την συμβουλή του Στήβεν Χόκιν: δεν το εγκαταλείπω, αλλά πηδάω τα δυσνόητα σημεία και πηγαίνω πιο κάτω.
Σε τέτοιου είδους βιβλία ειδικεύεται ο εκδοτικός οίκος Τραυλός, στον οποίον οφείλουμε το παρουσιαζόμενο σήμερα βιβλίο: Ραμανουτζάν, ο Ινδός μαθηματικός. Είναι γραμμένο από τον Robert Kanigel, καθηγητή δημιουργικής γραφής στο ΜΙΤ με εξειδίκευση σε επιστημονικά θέματα.
Από προηγούμενα τέτοια βιβλία είχα πληροφορηθεί για κάποιον νεαρό Ινδό μαθηματικό-φαινόμενο, αλλά δεν γνώριζα τίποτε περισσότερο για αυτόν. Έτσι, μόλις ανακάλυψα αυτό το βιβλίο έσπευσα να το αγοράσω.
Παρά τον όγκο του, 622 σελίδες, διαβάζεται με άνεση εξαιτίας της γλαφυρότητας του συγγραφέα και της καλής δουλειάς του μεταφραστή Κώστα Σίμου.
Πριν συνεχίσουμε ας δούμε πώς παρουσιάζεται το περιεχόμενο του βιβλίου στο οπισθόφυλλό του:
Ο Ραμανουτζάν θεωρείται ο σπουδαιότερος μαθηματικός της Ινδίας, ίσως καλύτερος από τον Χίλμπερτ, ισάξιος του Γκάους και του Όιλερ. Η μυθιστορηματική ζωή του -που ξεκίνησε από ένα μικρό χωριό της Ινδίας, έλαμψε στο Κέμπριτζ και κατέληξε στην πνευματική μοναξιά της αγαπημένης του πατρίδας- αποτελεί την πλέον συγκινητική ιστορία των σύγχρονων μαθηματικών.
Το 1913, ένας νεαρός -ανειδίκευτος στα μαθηματικά- ινδός υπάλληλος γράφει μια επιστολή στον διαπρεπή βρετανό μαθηματικό Γκόντφρι Χ. Χάρντι, παρακαλώντας τον να του πει τη γνώμη του για κάποια μαθηματικά θεωρήματα που επινόησε σχετικά με τους πρώτους αριθμούς.
Ο Χάρντι συγκλονίζεται! Ο νεαρός Ινδός είναι μια ακατέργαστη ιδιοφυΐα. Δίχως την παραμικρή χρονοτριβή, δίνει τις κατάλληλες εντολές ώστε ο Ραμανουτζάν να βρεθεί αμέσως κοντά του. Έτσι, με την άφιξη του νεαρού Ινδού στο Κέμπριτζ, ξεκινά μια από τις πιο απίθανες και δημιουργικές συνεργασίες στην ιστορία των επιστημών.
Από τους υποβλητικούς ναούς και τις εξαθλιωμένες συνοικίες του Μαντράς στις αυλές και τα παρεκκλήσια του Κέμπριτζ, ο αυτοδίδακτος «πρίγκιπας της μαθηματικής διαίσθησης» Ραμανουτζάν δοκιμάζει τα εμπνευσμένα θεωρήματά του πλάι στον εκκεντρικό Χάρντι, τον «απόστολο της απόδειξης».
Σύντομα, όμως, ο Ραμανουτζάν καταβάλλει το τίμημα της δημιουργικής του έντασης: πεθαίνει στα 32 του χρόνια, αφήνοντας πίσω του μια μυθική κληρονομιά, τα μυστικά της οποίας οι μαθηματικοί προσπαθούν μέχρι σήμερα να αποκρυπτογραφήσουν.
«Ό,τι ήταν ο Μότσαρτ για τη μουσική και ο Αϊνστάιν για τη φυσική, ήταν ο Ραμανουτζάν για τα μαθηματικά. Ένα βιβλίο χρυσάφι – μια από τις καλύτερες μαθηματικές βιογραφίες που έχουν γραφτεί».
Science
Πρόκειται για μια λεπτομερή βιογραφία του καταπληκτικού αυτού μαθηματικού, με ελλιπείς γνώσεις στα μαθηματικά, του οποίο το μυαλό δούλευε με ένα τρόπο που μέχρι σήμερα παραμένει ακατάληπτος. Σύγχρονοί του μαθηματικοί έχουν πει: “Δεν έχουμε την παραμικρή ιδέα για το πώς έκανε τα φοβερά πράγματα που έκανε, τι τον οδήγησε σε αυτά ή οτιδήποτε άλλο“, “Το αίνιγμα της δημιουργικότητας του Ραμανουτζάν καλύπτεται ακόμη από ένα πέπλο το οποίο ελάχιστα έχει μετακινηθεί“.
Η έρευνα του συγγραφέα στηρίζεται σε μια πληθώρα στοιχείων που έπρεπε να ανακαλύψει, να αναλύσει και να επεξεργαστεί προκειμένου να μας δώσει την ιστορία του Ραμανουτζάν με κάθε δυνατή λεπτομέρεια.
Τον παρακολουθούμε νεαρό στο Μαντράς να πένεται, να εκλιπαρεί για μια δουλειά, ενώ δουλεύει ακατάπαυστα δημιουργώντας νέα πρωτοποριακά θεωρήματα, να στέλνει επιστολές σε καθηγητές του Κέμπριτζ με εργασίες του, ώσπου ένας καθηγητής, ο διάσημος μαθηματικός Χάρντι, τον πρόσεξε, τον προσκάλεσε στο πανεπιστήμιό του, όπου συνεργάστηκε μαζί του για πέντε χρόνια και φρόντισε να λάβει όλες τις δυνατές τιμές, ώσπου ασθενεί από φυματίωση, επιστρέφει στην πατρίδα του θριαμβευτής και πεθαίνει σε ηλικία 32 ετών.
Το βιβλίο αυτό όμως δεν είναι μια απλή βιογραφία. Είναι και μια ζωντανή αναπαράσταση των συνθηκών ζωής, ήθη και έθιμα στην Ινδία στις αρχές του περασμένου αιώνα, της ζωής στο πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, πριν και κατά τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο και τις επιπτώσεις του στην Ευρώπη, στην Αγγλία, στο Λονδίνο, στο Κέμπριτζ και στην υγεία του Ραμανουτζάν.
Το βιβλίο κινείται παράλληλα σε διάφορα επίπεδα καθώς θίγει πολλά θέματα: ρατσισμός, θετικός και αρνητικός ρόλος αυταρχικής μάνας, φιλία, μοναξιά, προσκόλληση στις διατροφικές επιταγές της θρησκείας -βραχμανισμού, εν προκειμένω, έστω και εις βάρος επιδεινούμενης υγείας- αλλά κυρίως η ακατάβλητη θέληση του Ραμανουτζάν να επιτύχει τους σκοπούς του, παρά τις συνεχείς αντίξοες συνθήκες που συναντά.
Ιδανικό βιβλίο για τους εραστές του είδους, όπως εγώ.
«Ο συνεργάτης μας κ. Άρης Γαβριηλίδης είναι συγγραφέας και εικαστικός. Περισσότερα για αυτόν και το έργο του εδώ.»
