Πώς τα τυφλά σημεία καταστρέφουν την επικοινωνία σου (και πώς να τα αναγνωρίσεις)

Μπορεί να θεωρείς τον εαυτό σου καλό στην επικοινωνία, όμως υπάρχουν αόρατα εμπόδια που σαμποτάρουν τις σχέσεις και τα αποτελέσματά σου—χωρίς καν να το καταλαβαίνεις. 

Μάθε τι είναι τα επικοινωνιακά τυφλά σημεία, γιατί σε περιορίζουν και πώς να τα εξαλείψεις για να χτίσεις ουσιαστικές, ξεκάθαρες και αποτελεσματικές συνδέσεις.

Τι είναι τα τυφλά σημεία στην επικοινωνία

Τα τυφλά σημεία στην επικοινωνία είναι ασυνείδητες συμπεριφορές και νοητικά φίλτρα που παραμορφώνουν τον τρόπο που επικοινωνούμε ή ερμηνεύουμε τους άλλους. 

Πρόκειται για συνήθειες που υιοθετήσαμε χωρίς να το γνωρίζουμε και που μπορούν να σαμποτάρουν τη σαφήνεια, τη σύνδεση και την κατανόηση. Παραδείγματα είναι το να διακόπτουμε συνεχώς, να αγνοούμε τη γλώσσα του σώματος ή να πιστεύουμε ότι ο τρόπος που εμείς σκεφτόμαστε είναι ο “φυσιολογικός”.

Γιατί οι περισσότεροι δεν αντιλαμβάνονται τα επικοινωνιακά τους λάθη;

Η απάντηση βρίσκεται στις γνωστικές προκαταλήψεις. Συγκεκριμένα, το “Bias blind spot” (τυφλό σημείο προκατάληψης) μάς κάνει να βλέπουμε τα λάθη των άλλων πιο εύκολα απ’ ό,τι τα δικά μας. 

Πρόκειται για μια καθιερωμένη έννοια στην ψυχολογία, η οποία αναφέρεται στην τάση που έχουμε να βλέπουμε τους άλλους ως πιο προκατειλημμένους από εμάς, ενώ παραμένουμε τυφλοί απέναντι στις δικές μας γνωστικές προκαταλήψεις.

Ο όρος εισήχθη από την Emily Pronin και τους συνεργάτες της το 2002. Στην έρευνά τους, απέδειξαν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι εντοπίζουν εύκολα τις προκαταλήψεις στους άλλους, ενώ θεωρούν τον εαυτό τους αντικειμενικό.

Η επιλεκτική αντίληψη και η αυτοεπιβεβαιωτική τάση μάς οδηγούν στο να αγνοούμε δεδομένα που έρχονται σε σύγκρουση με την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας ως “καλό επικοινωνιακό τύπο”.

Καθημερινά λάθη που δεν καταλαβαίνουμε ότι κάνουμε

Στην καθημερινή ζωή, παραδείγματα τυφλών σημείων είναι: 

• το να χρησιμοποιούμε υπερβολικά τεχνική γλώσσα χωρίς να προσαρμοζόμαστε στο ακροατήριο, 
• το να ακούμε για να απαντήσουμε και όχι για να κατανοήσουμε, 
• ή να θεωρούμε δεδομένο ότι οι άλλοι καταλαβαίνουν αυτό που εννοούμε χωρίς να το λέμε ξεκάθαρα. 
• Επίσης, η παρερμηνεία της γλώσσας του σώματος 
• ή ο μηδενικός έλεγχος στον τόνο της φωνής μας συχνά δημιουργεί παρεξηγήσεις.

Ποιοι παράγοντες διαμορφώνουν το επικοινωνιακό μας στυλ

Το επικοινωνιακό μας στυλ δεν είναι μόνο θέμα εκπαίδευσης. Η ανατροφή, τα γονεϊκά πρότυπα, η κουλτούρα, ακόμα και τα πρώτα βιώματα επηρεάζουν βαθιά το πώς επικοινωνούμε. Για παράδειγμα, αν σε ένα παιδί δεν του δόθηκε χώρος να εκφράζεται, μπορεί ως ενήλικας να αποφεύγει τη διεκδίκηση. 

Αντίστροφα, σε ένα περιβάλλον που επικρατούσε η σύγκρουση, το άτομο μπορεί να αναπτύξει παθητικο-επιθετική συμπεριφορά.

Οι συνέπειες των τυφλών σημείων στις σχέσεις και στον επαγγελματικό χώρο

Οι ασυνείδητες επικοινωνιακές παγίδες μπορούν να έχουν σοβαρές επιπτώσεις. Προκαλούν παρεξηγήσεις, δυσκολίες στη συνεργασία και οδηγούν σε συγκρούσεις. 

Στην εργασία, ένας μάνατζερ που δεν αναγνωρίζει πώς το ύφος του τρομοκρατεί την ομάδα του, μπορεί να μειώσει την απόδοση χωρίς να το καταλάβει. Στις προσωπικές σχέσεις, η αδυναμία να ακούμε ενεργά ή να δείχνουμε ενσυναίσθηση οδηγεί σε αποστασιοποίηση και ρήξεις.

Γιατί είναι κρίσιμο να γνωρίζουμε τα δικά μας τυφλά σημεία

Η αυτογνωσία είναι το πρώτο βήμα για ουσιαστική επικοινωνία. Γνωρίζοντας τα τυφλά μας σημεία, μπορούμε να τα διορθώσουμε. Αυτό επιτρέπει καλύτερη σύνδεση, αποφυγή συγκρούσεων και βελτίωση τόσο στις επαγγελματικές όσο και στις προσωπικές μας σχέσεις. 

Χωρίς αυτή τη γνώση, επαναλαμβάνουμε ασυνείδητα μοτίβα που οδηγούν στα ίδια αρνητικά αποτελέσματα.

Πώς μπορούμε να τα εντοπίσουμε και να τα ξεπεράσουμε

Υπάρχουν πρακτικές στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν. 

• Η ανατροφοδότηση από αξιόπιστα άτομα είναι πολύτιμη. 
• Η ενδοσκόπηση, η αυτοπαρατήρηση και η συγγραφή ημερολογίου βοηθούν στο να εντοπίσουμε μοτίβα. 
• Η επαγγελματική καθοδήγηση μέσω coaching ή ψυχοθεραπείας είναι αποτελεσματική, ειδικά όταν έχουμε ισχυρές άμυνες ή δεν μπορούμε να εντοπίσουμε τα μοτίβα μόνοι μας. 
• Επίσης, η εξάσκηση στην ενσυνειδητότητα μάς επιτρέπει να ακούμε και να παρατηρούμε με περισσότερη παρουσία και καθαρότητα.

Ποιοι χρειάζονται περισσότερο να ξεπεράσουν τα επικοινωνιακά τους τυφλά σημεία

Αν και όλοι ωφελούνται, ορισμένες ομάδες επαγγελματιών το χρειάζονται άμεσα: ηγέτες, εκπαιδευτικοί, στελέχη, θεραπευτές, γιατροί, πωλητές. Άνθρωποι που διαχειρίζονται σχέσεις, ανθρώπους ή κρίσεις. 

Αυτοί χρειάζονται ξεκάθαρη, ευέλικτη και συναισθηματικά έξυπνη επικοινωνία. Αν αγνοούν τα τυφλά τους σημεία, οι αποφάσεις τους επηρεάζουν πολύ περισσότερους.

Πώς να καταλάβεις ότι έχεις τυφλά σημεία

Αν ακούς συχνά τη φράση «δεν κατάλαβες τι είπα» ή «δεν είναι αυτό που εννοούσα», τότε κάτι δεν πάει καλά. 

Αν οι συγκρούσεις επαναλαμβάνονται ή αν πολλοί άνθρωποι σου δίνουν παρόμοια ανατροφοδότηση (π.χ. ότι φαίνεσαι απότομος ή δεν ακούς), τότε ίσως έχεις τυφλό σημείο. 

Επίσης, αν νιώθεις ότι οι άλλοι συχνά σε παρερμηνεύουν, υπάρχει κάτι που εκπέμπεις χωρίς να το γνωρίζεις.

Τέλος, αν έχεις το παράπονο ότι οι άλλοι δεν σε καταλαβαίνουν, είναι ξεκάθαρο σημάδι ότι αγνοείς ότι δεν επικοινωνείς κατάλληλα μαζί τους, άρα έχεις τυφλά σημεία.

Συμπέρασμα

Η συνειδητοποίηση και η κατανόηση των τυφλών μας σημείων στην επικοινωνία δεν είναι πολυτέλεια—είναι αναγκαιότητα. Μόνο όταν αποδεχτούμε ότι όλοι έχουμε περιορισμούς στην αντίληψή μας, μπορούμε να τους ξεπεράσουμε. 

Έτσι, η επικοινωνία μας γίνεται καθαρή, συνδετική και ουσιαστική. Και τότε, πραγματικά, αρχίζουμε να ακουγόμαστε.

Συντάκτης: Εύη Ξυραφά, Σύμβουλος προσωπικής ανάπτυξης

Influence:

Σύμβουλος προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης, Εκπαιδεύτρια Ανθρώπινου Δυναμικού σε θέματα HR και Επικοινωνίας…