Πώς ο «Οικονομικός Θερμοστάτης» σού καθορίζει (κρυφά) το εισόδημά σου;

Γιατί δεν πλουτίζεις παρόλο που προσπαθείς; Γιατί κάποιοι άνθρωποι φαίνεται να προσελκύουν τον πλούτο με φυσικό τρόπο, ενώ άλλοι πασχίζουν μια ζωή να τα βγάλουν πέρα; Η απάντηση είναι ο κρυφός  «Οικονομικός Θερμοστάτης».

Γιατί νικητές λοταρίας χάνουν τα εκατομμύριά τους μέσα σε λίγα χρόνια; Και γιατί συχνά, όσο κι αν δουλεύουμε σκληρά, δεν μπορούμε να ξεπεράσουμε ένα συγκεκριμένο οικονομικό όριο; 

Η απάντηση ίσως να κρύβεται σε μια λιγότερο γνωστή, αλλά εντυπωσιακά αποκαλυπτική θεωρία: τον «οικονομικό θερμοστάτη». 

Η έννοια αυτή, που έγινε δημοφιλής από τον συγγραφέα και επιχειρηματία T. Harv Eker, περιγράφει το υποσυνείδητο όριο που έχουμε θέσει στον εαυτό μας για το πόσο πλούτο μπορούμε να αποκτήσουμε ή να διατηρήσουμε. Περισσότερα γι’ αυτό μπορείτε να δείτε στην ανάλυση του βιβλίου του “Σκέψου σαν πλούσιος”.

Αλλά είναι αυτό αληθινό; Υπάρχει επιστημονική βάση ή πρόκειται για μια ακόμη θεωρία αυτοβοήθειας;

Τι Είναι ο Οικονομικός Θερμοστάτης

Ο οικονομικός θερμοστάτης είναι μια ψυχολογική έννοια που παραλληλίζει τον τρόπο που λειτουργεί ένας θερμοστάτης θέρμανσης ή ψύξης. Αν η οικονομική μας κατάσταση ξεπεράσει ή πέσει κάτω από ένα ορισμένο επίπεδο, το υποσυνείδητο φροντίζει —μέσω σκέψεων, συμπεριφορών και αποφάσεων— να μας επαναφέρει εκεί που αισθανόμαστε «ασφαλείς». Πρόκειται για ένα εσωτερικό, συχνά ασυνείδητο οικονομικό ταβάνι.

Ο Eker υποστηρίζει ότι αυτό το επίπεδο διαμορφώνεται από παιδικά βιώματα, οικογενειακές πεποιθήσεις και το κοινωνικό περιβάλλον. Αν δεν το αλλάξουμε συνειδητά, μας κρατά παγιδευμένους στις ίδιες οικονομικές συνθήκες, όσο κι αν προσπαθούμε.

Υπάρχει Επιστημονική Βάση;

Η συγκεκριμένη θεωρία δεν έχει επίσημη επιστημονική ονομασία, ωστόσο συναντάμε παρόμοιες έννοιες στην ψυχολογία. 

• Η «ηδονική προσαρμογή» δείχνει ότι οι άνθρωποι επιστρέφουν σε ένα σταθερό επίπεδο ευτυχίας (και συμπεριφοράς) ανεξαρτήτως εξωτερικών αλλαγών. 
• Επίσης, η θεωρία της «γνωστικής ασυμφωνίας» εξηγεί πώς προσπαθούμε να φέρουμε τις πράξεις μας σε αρμονία με τις βαθύτερες πεποιθήσεις μας, ακόμα κι όταν αυτές είναι περιοριστικές.
• Σύμφωνα με μελέτες της ψυχολογίας της συμπεριφοράς, όπως αυτές του Dr. Bruce Lipton και της Carol Dweck (νοοτροπία ανάπτυξης vs σταθερής νοοτροπίας), οι υποσυνείδητες πεποιθήσεις επηρεάζουν άμεσα τις αποφάσεις και τα αποτελέσματα της ζωής μας — συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών μας.

Γιατί Πολλοί Έχουν Νοοτροπία Φτώχειας

Η φτώχεια δεν είναι μόνο θέμα εσόδων, αλλά και νοοτροπίας. Πολλοί άνθρωποι που κυνηγούν τα χρήματα στην ουσία λειτουργούν με πεποιθήσεις έλλειψης, όπως ότι δεν φτάνουν για όλους, δεν αξίζουν τον πλούτο ή ότι το χρήμα είναι κακό. Τέτοιες σκέψεις δημιουργούν αυτοσαμποτάζ —αποφυγή ευκαιριών, φόβο επιτυχίας ή αποτυχίας, επιμονή στη σταθερότητα αντί της εξέλιξης.

Η εκπαίδευση, η οικογένεια και οι πρώτες εμπειρίες διαμορφώνουν αυτό το πλαίσιο σκέψης. Αν από μικροί μάθαμε ότι πρέπει να δουλεύουμε σκληρά για λίγα, είναι δύσκολο να αποδεχτούμε την ιδέα ότι μπορεί να υπάρχει αφθονία χωρίς εξάντληση.

Πώς Δημιουργείται ο Θερμοστάτης – Ποιος τον Ρυθμίζει

Η δημιουργία του οικονομικού θερμοστάτη είναι αποτέλεσμα πολλαπλών παραγόντων. 

• Τα οικογενειακά πρότυπα διαμορφώνουν τις οικονομικές αντιλήψεις μας. 
• Το σχολείο και η κοινωνία, μέσα από την απουσία οικονομικής παιδείας και την ενίσχυση στερεοτύπων, καλλιεργούν ανασφάλειες.
• Οι προσωπικές εμπειρίες, ειδικά οι τραυματικές, ενισχύουν την αίσθηση ανεπάρκειας.

Η καλή είδηση είναι ότι όλα αυτά μπορούν να αναστραφούν.

Μπορεί να Αλλάξει; Πώς Επαναπρογραμματίζεται

Η αλλαγή είναι δυνατή, αλλά απαιτεί επίγνωση και δράση. Πρώτα χρειάζεται αυτοπαρατήρηση, για να εντοπίσουμε τι πιστεύουμε (όπως ότι οι πλούσιοι είναι διεφθαρμένοι). 

Έπειτα, επαναπροσδιορισμός — να αντικαταστήσουμε τις παλιές πεποιθήσεις με νέες (όπως ότι ο πλούτος είναι εργαλείο). 

Τέλος, πρέπει να περάσουμε στην πράξη, υιοθετώντας νέες οικονομικές συνήθειες όπως η αποταμίευση, οι επενδύσεις και η συνεχιζόμενη εκπαίδευση.

Προγράμματα coaching, βιβλία όπως του Eker, και τεχνικές όπως ο νευρογλωσσικός προγραμματισμός (NLP) και η τεχνική συναισθηματικής απελευθέρωσης (EFT) έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία για τον επαναπρογραμματισμό.

Οι Πλούσιοι: Άλλη Νοοτροπία, Άλλες Συνήθειες ή Δεξιότητες;

Οι πλούσιοι άνθρωποι διαφέρουν κυρίως στη νοοτροπία και στις συνήθειές τους. Χαρακτηρίζονται από ανάληψη ευθύνης, ανοχή στο ρίσκο, επένδυση στον εαυτό τους και διαρκή μάθηση. 

Η νοοτροπία είναι το θεμέλιο, αλλά οι συνήθειες είναι ο μοχλός που δημιουργεί μακροχρόνια αποτελέσματα.

Η Περίπτωση των Νικητών Λοταρίας

Περίπου 70% των νικητών λοταρίας καταλήγουν άφραγκοι μέσα σε πέντε χρόνια, σύμφωνα με το Gitnux Report 2024. Ο λόγος δεν είναι η έλλειψη χρημάτων, αλλά η ασυμβατότητα ανάμεσα στον πλούτο και το προσωπικό οικονομικό σετ πόιντ τους. Δεν έχουν μάθει να διαχειρίζονται τα νέα δεδομένα — ούτε εσωτερικά ούτε πρακτικά.

Δείτε επίσης: Πώς να αυξήσετε τον «οικονομικό σας θερμοστάτη» για μεγαλύτερο οικονομικό δυναμικό

Πώς Θα Καταλάβεις το Επίπεδο του Δικού σου Θερμοστάτη

Ορισμένα ενδεικτικά σημάδια είναι ότι αισθάνεσαι άβολα όταν αυξάνονται τα έσοδά σου, ξοδεύεις όσα βγάζεις χωρίς έλεγχο, φοβάσαι να επενδύσεις ή να ζητήσεις περισσότερα και πιστεύεις ότι δεν είσαι καλός με τα χρήματα. Το μοτίβο που επαναλαμβάνεις κάθε χρόνο στις οικονομικές σου αποδόσεις είναι ο καλύτερος δείκτης.

Χρειάζεσαι Καθοδήγηση; Μπορείς και Μόνος;

Μπορείτε να πετύχετε την αλλαγή και μόνοι, αλλά η καθοδήγηση μέσω coaching, σεμιναρίων ή ψυχοθεραπείας επιταχύνει την πρόοδο. 

Τα πιο αποτελεσματικά μέσα είναι τα βιβλία προσωπικής ανάπτυξης, τα ομαδικά προγράμματα coaching, καθώς και εργαλεία όπως το journaling, ο διαλογισμός και οι θετικές δηλώσεις, καθώς και η οικονομική εκπαίδευση σε τομείς όπως ο προϋπολογισμός και οι επενδύσεις.

Συμπέρασμα

Ο οικονομικός θερμοστάτης δεν είναι ένας μύθος, αλλά μια μεταφορά για κάτι πολύ πραγματικό: τις βαθιές, ασυνείδητες πεποιθήσεις που καθορίζουν την οικονομική μας ζωή. 

Δεν φτάνει να κυνηγάμε το χρήμα. Πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε το πώς σκεφτόμαστε γι’ αυτό. Μόνο τότε μπορούμε να αλλάξουμε ουσιαστικά το αποτέλεσμα.

Αν θες να κερδίζεις περισσότερα —και να τα διατηρείς— πρέπει πρώτα να αλλάξεις το πώς αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου σε σχέση με τον πλούτο.

Συντάκτης: Εύη Ξυραφά, Σύμβουλος προσωπικής ανάπτυξης

Influence:

Σύμβουλος προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης, Εκπαιδεύτρια Ανθρώπινου Δυναμικού σε θέματα HR και Επικοινωνίας…