Πυρετός Q: μία ασυνήθιστη και επικίνδυνη λοίμωξη
Το περιβάλλον γύρω μας είναι γεμάτο από μικροοργανισμούς, τα λεγόμενα μικρόβια, που όπως προδίδει και το όνομά τους δεν μπορούμε να τα διακρίνουμε με γυμνό μάτι. Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε μύκητες, βακτήρια, ιούς και πρωτόζωα ενώ το κάθε ένα από αυτά παίζει και έναν διαφορετικό ρόλο στη συνολική ισορροπία του οικοσυστήματος. Κάποιοι είναι ωφέλιμοι για τον άνθρωπο και τα ζώα ενώ κάποιοι άλλοι επικίνδυνοι και βλαβεροί. Ένας από αυτούς είναι και το βακτήριο Coxiella Burnetii, το οποίο ανήκει στην δεύτερη κατηγορία, όντας παθογόνο και προκαλώντας μία μάλλον ασυνήθιστη ασθένεια: τον πυρετό Q.
Coxiella Burnetii
H Coxiella είναι ένα υποχρεωτικά ενδοκυττάριο παθογόνο παράσιτο, το οποίο μπορεί να προσβάλει τον άνθρωπο αλλά και θηλαστικά ζώα όπως βοοειδή, πρόβατα, κατσίκες ακόμα και γάτες ή σκύλους. Αποτέλεσμα της μόλυνσης από Coxiella είναι η λοιμώδης κατάσταση του πυρετού Q. O άνθρωπος μπορεί να προσβληθεί αν έρθει σε επαφή με μολυσμένα ζώα, καθώς το βακτήριο απορρίπτεται κυρίως στο γάλα και τις εκκρίσεις τους. Επιπλέον, η εισπνοή σωματιδίων μολυσμένου αέρα μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση της συγκεκριμένης ασθένειας. Το βακτήριο Coxiella Burnetii είναι αρκετά ανθεκτικό σε ακραίες περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως υψηλή θερμοκρασία, πίεση και υπεριώδης ακτινοβολία, πράγμα που το κάνει ακόμα πιο επικίνδυνο.
Πυρετός Q
Η πρώτη αναφορά για τη συγκεκριμένη ασθένεια έγινε το 1935 από τον γιατρό Edward Holbrook Derrick, όταν αυτή εκδηλώθηκε στους εργαζόμενους ενός σφαγείου στο Brisbane της Αυστραλίας. Τότε δόθηκε η ονομασία «πυρετός Q», με το γράμμα Q να συμβολίζει το «άγνωστο» (query= ερώτημα). Λίγο καιρό αργότερα, το 1937 η αιτιολογία της λοίμωξης βρέθηκε όταν οι επιστήμονες Frank Macfarlane Burnet και Mavis Freeman, απομόνωσαν το βακτήριο από τους ασθενείς του Derrick.
Πολλά μηρυκαστικά και κατοικίδια ζώα μπορούν να μολυνθούν εύκολα από Coxiella, γεγονός που αποτελεί μία σημαντική αιτία αποβολών ή αδυναμίας αναπαραγωγής σε βοοειδή και πρόβατα.
Συμπτώματα
Ο άνθρωπος μολύνεται δυσκολότερα από το βακτήριο και μόνο αν έρθει σε επαφή με το περιβάλλον του άρρωστου ζώου (σωματίδια αέρα, γάλα, μαλλί κλπ), ενώ η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο είναι ιδιαίτερα σπάνια. Για την εκδήλωση της ασθένειας απαιτείται ένα χρονικό διάστημα 2-3 εβδομάδων, το οποίο ονομάζεται περίοδος επώασης και χρειάζεται προκειμένου το βακτήριο να «συνηθίσει» το περιβάλλον του ξενιστή του.
Τα συμπτώματα της λοίμωξης μοιάζουν με αυτά της γρίπης και χαρακτηρίζονται από τον πολύ υψηλό και ξαφνικό πυρετό. Ο ασθενής μπορεί ακόμα να παρουσιάσει έντονο πονοκέφαλο, αίσθημα κόπωσης, ρίγη, μυαλγία, γαστρεντερικά προβλήματα όπως επίσης πόνο στην κοιλιά και στην πλάτη. Καθώς η ασθένεια εξελίσσεται, μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνη για την υγεία του ανθρώπου αφού είναι πιθανό να εμφανίσει πνευμονία και λιγότερο συχνά, βλάβες στο συκώτι, ηπατίτιδα και μυοκαρδίτιδα.
Ο πυρετός Q μπορεί να εκδηλωθεί με δύο τρόπους: την οξεία και τη χρόνια λοίμωξη. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε την άμεση εκδήλωση των συμπτωμάτων και κατά συνέπεια αντιμετώπιση με την κατάλληλη ιατρική βοήθεια. Αντίθετα, η χρόνια μορφή της πάθησης μπορεί να περιμένει από βδομάδες έως και χρόνια για να εκδηλωθεί και είναι αρκετά επικίνδυνη για τον ασθενή. Τα χαρακτηριστικά της είναι σχεδόν ταυτόσημα με αυτά της ενδοκαρδίτιδας και αν δεν αντιμετωπισθεί γρήγορα μπορεί να γίνει μοιραία. Στις μέρες μας , τα ποσοστά θνησιμότητας από χρόνια μορφή του πυρετού Q έχουν περιοριστεί στο 2%, με την κατάλληλη θεραπεία.
Θεραπεία και πρόληψη
Ο πυρετός Q μπορεί να διαγνωσθεί με τις κατάλληλες ιατρικές εξετάσεις, οι οποίες εστιάζουν στην ανίχνευση αντισωμάτων κατά της Coxiella στον ορό του ασθενούς. Επόμενο βήμα είναι η θεραπεία, η οποία περιλαμβάνει τη χρήση αντιβιοτικών και συνήθως διαθέτει υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Στην περίπτωση της χρόνιας μορφής, η θεραπεία διαρκεί πολύ περισσότερο χρονικό διάστημα (έως και 4 χρόνια) και προϋποθέτει τον συνδυασμό δύο περισσότερων αντιβιοτικών.
Η μόνη αποτελεσματική μέθοδος πρόληψης κατά του πυρετού Q είναι ο εμβολιασμός με το κατάλληλο Q-Vax εμβόλιο, το οποίο έχει δημιουργηθεί από αδρανή βακτηριακά κύτταρα Coxiella Burnetii. Το εμβόλιο αποτελείται από μία μόνο δόση και παραμένει ενεργό για πολλά χρόνια. Ένας άλλος τρόπος προστασίας από την επικίνδυνη αυτή λοίμωξη είναι ο εμβολιασμός των ζώων, έτσι ώστε να μειωθούν τα κρούσματα μολύνσεων από Coxiella.
Με όλα τα παραπάνω δεδομένα, συμπεραίνουμε πως, ο λοιμώδης πυρετός Q δεν είναι μία τόσο συνηθισμένη πάθηση, ειδικά γι’ αυτούς που δεν έχουν καθημερινή επαφή με μηρυκαστικά ζώα. Από την άλλη πλευρά, ευαίσθητες ομάδες είναι όλοι όσοι εργάζονται σε φάρμες, οι κτηνίατροι, οι κουρείς προβάτων ή οι εργαζόμενοι σε βιοχημικά εργαστήρια με δυνητικά μολυσμένα κτηνιατρικά δείγματα.
