Προβλήματα συμπεριφοράς μαθητών και ο ρόλος του εκπαιδευτικού

Κανένας εκπαιδευτικός δεν θα πρέπει να νιώθει απογοητευμένος και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να πιστεύει ότι είναι ο μόνος που αισθάνεται έτσι. Τα προβλήματα συμπεριφοράς των μαθητών είναι αναπόσπαστο μέρος της δουλειάς. Θα πρέπει να αξιοποιήσουμε τη θέληση, την εμπειρία και την αγάπη που έχουμε για τα παιδιά, ώστε να διατηρήσουμε την ισορροπία και τον καλύτερο έλεγχο της τάξης, με απώτερο σκοπό την πιο ήρεμη και παραγωγική μαθησιακή διαδικασία.

Τύποι μαθητών που διαταράσσουν την εύρυθμη λειτουργία της τάξης

• Ο Φλύαρος μαθητής

Τι μπορούμε να κάνουμε για τον μαθητή που μιλάει ασταμάτητα και ενοχλεί τους υπόλοιπους;

• Πρέπει να του δώσουμε μια θετική κατεύθυνση ή υπενθύμιση. Δηλαδή να εστιάσουμε στην επιθυμητή συμπεριφορά παρά στην αρνητική. Π.χ. Λέγοντας στην παρατήρησή μας «ευχαριστώ», αντί για «παρακαλώ», επιτυγχάνεται περισσότερο, ώστε να συμμορφωθεί ο μαθητής.

1. Δοκιμάστε τη στρατηγική της παύσης

Μία μικρή παύση επιτρέπει στον μαθητή να μας κοιτάξει, να ακούσει και κατά συνέπεια να ανταποκριθεί στην προσδοκία μας. Ακόμη και όταν αναφέρουμε το όνομα του παιδιού, η παύση βοηθά να δώσει μια κατεύθυνση θετικής υπενθύμισης, έτσι ώστε ο μαθητής να έχει χρόνο να συγκεντρωθεί.

2. Κρατήστε την εστίαση στο αρχικό θέμα

Συχνά οι μαθητές που νιώθουν απομονωμένοι, θα ψάξουν για ευκαιρίες να τσακωθούν ή να απέχουν από το μάθημα, κάτι που είναι δευτερεύον θέμα από την ομιλία που αποσπά την προσοχή.

3. Μην παρασυρθείτε σε δευτερεύοντα ζητήματα

• Αλλά μιλούσαμε για το μάθημα…
• Ίσως, αλλά θέλω να ακούσετε αυτό… ευχαριστώ. Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι…

Με αυτόν τον τρόπο ανακατευθύνουμε την εστίαση στη συνέχεια του μαθήματος.

• Ο μαθητής που ζητά την εξουσία

1. Δώστε στους μαθητές μια επιλογή – μαζί με τις συνέπειες

«Αν επιλέξεις να μην κάνεις τώρα την εργασία, θα χρειαστεί να αφιερώσεις τον ελεύθερο χρόνο σου».

Η λέξη επιλογή – επιλέξεις είναι σημαντική, γιατί επιτρέπει στον μαθητή να κατανοήσει ότι αυτός έχει τον έλεγχο της συμπεριφοράς του.

2. Δώστε χρόνο αφομοίωσης στην πειθαρχία

Αναφέρομαι στον χρόνο που οι μαθητές ανταποκρίνονται στη διορθωτική πειθαρχία. Εάν απευθυνθούμε αμέσως σε άλλο μαθητή να απαντήσει, δίνεται η ευκαιρία στον απείθαρχο να γλιτώσει την «κατσάδα» και να εξαλείψουμε μια παρατεταμένη αντιπαράθεση.

3. Αποκαταστήστε τη σχέση

Μετά τη συμμόρφωση του μαθητή, ένα απλό χαμόγελο ή ένα θετικό σχόλιο καθησυχάζει τον μαθητή ότι δεν του κρατούμε κακία και συνεχίζει να νιώθει ασφαλής.

• Ο Συζητητής – μαχητής
• Αυτό το είδος μαθητή συχνά αμφισβητεί πολλά από αυτά που λέει ο δάσκαλος. Σε αυτήν την περίπτωση, υπάρχει ο κίνδυνος κάθε μικρό πρωτεύον ζήτημα να κλιμακωθεί σε πολλά σημαντικά δευτερεύοντα.

1. Κάντε τη διάκριση μεταξύ της αρχικής και δευτερεύουσας συμπεριφοράς.

Τα λόγια, ο τόνος της φωνής, η στάση του σώματος και γενικά η συμπεριφορά ενός μαθητή συχνά μας αποσπούν από την αρχική, συχνά ήσσονος σημασίας, «παράβαση».

• Βλέπω ότι δεν έχεις αρχίσει ακόμη…
• Ναι καλά, δεν έχω στυλό… Έχω;
• Προσπαθήστε να αγνοήσετε τη δευτερεύουσα γκρινιάρικη συμπεριφορά για να αποφύγουμε την αντίδραση εν βρασμώ ψυχής.

• 2. Αποφύγετε άσκοπες διαμάχες

Σαφώς είναι δύσκολο να μην αντιδράσουμε υπερβολικά και να μην πάρουμε αμυντική στάση όταν η στάση ενός μαθητή είναι εχθρική, αλλά, το ξέσπασμα, οι φωνές, η σύγκρουση, οι κατηγορίες (που πολλές φορές οδηγούν σε τελείως διαφορετικές κατευθύνσεις) τροφοδοτούν μόνο την έχθρα και την έλλειψη σεβασμού και πειθαρχίας. Αντίθετα, πρέπει να παραμένουμε δυναμικοί, αλλά κόσμιοι, και να αναπροσανατολίσουμε τον μαθητή στο πρωτεύον ζήτημα.

3. Σχεδιάστε μία συνέχεια

Ενώ πιστεύω ότι είναι καλύτερα να αγνοούμε τη δευτερεύουσα συμπεριφορά την ώρα που συμβαίνει, μπορούμε να κάνουμε μία συζήτηση με τους μαθητές που εκδηλώνουν τέτοιες συμπεριφορές μετά το μάθημα. Πρέπει να τους εξηγήσουμε πως είναι αυτή η δευτερεύουσα συμπεριφορά, σε τι θέση μας φέρνει και πως επηρεάζει την σχέση μας.

• Ο Γκρινιάρης
• Όπως και στην περίπτωση του συζητητή, έτσι και στην περίπτωση του γκρινιάρη, συνήθως η δευτερεύουσα συμπεριφορά είναι χειρότερη από το κύριο πρόβλημα. Και σε αυτήν την περίπτωση μια συζήτηση εκτός τάξης θα αποδειχθεί αποτελεσματική. Όσο νωρίτερα, τόσο πιο αποτελεσματικά θα καταπνίξουμε το πρόβλημα εν τη γενέσει.

1. Προγραμματίστε την πρόσκληση σας αποτελεσματικά.

Ενημερώστε τον μαθητή ότι αμέσως πριν ή μετά το κουδούνι θέλετε να κουβεντιάσετε. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγουμε τις παρατεταμένες ερωτήσεις « Τι έχω κάνει;»

2. Παρουσιάστε την πρόσκληση θετικά.

Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να οδηγούμε τους μαθητές σε φιλικές και θετικές συμπεριφορές. Αποφεύγετε τον απειλητικό τρόπο ή τόνο. Μια ευχάριστη συμπεριφορά θα διορθώσει τις τεταμένες σχέσεις.

3. Καθρεφτίστε το πρόβλημα στον μαθητή

Πολλές φορές τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται την συμπεριφορά τους, όπως και οι εκπαιδευτικοί. Οι κακές κοινωνικές δεξιότητες, οι κακές συνήθειες, τα τεχνάσματα για να τραβήξουν την προσοχή μπορεί να φαίνονται ως αγένεια, ακόμη και όταν δεν εννοούν να επικοινωνήσουν τέτοια συμπεριφορά. Με φιλικό τρόπο, χωρίς ίχνος απειλής, δείξτε τη στάση του, τον τόνο της φωνής του, τις χειρονομίες του. Του εξηγούμε:

• Εγώ δε σου μιλάω έτσι. Όταν εσύ μου μιλάς με αυτόν τον τρόπο, αυτό δείχνει αγένεια εξαιτίας του τρόπου που το λες.

Εξηγούμε πως η συμπεριφορά επηρεάζει τις εργασιακές σχέσεις.

• Ο Προσκολλημένος

Αυτός ο εξαρτημένος μαθητής σπάνια κάνει κάτι χωρίς να ζητά την άμεση βοήθεια και την προσοχή του δασκάλου. Για να «απογαλακτιστεί» από αυτήν την εξάρτηση πρέπει:

1. Αρχίστε σταδιακά να μην ανταποκρίνεστε σε ασήμαντα πράγματα. Κρατήστε την εστίαση στο μάθημα αναγνωρίζοντας και ενισχύοντας τους μαθητές που υπακούν σε κανόνες και ζητούν βοήθεια, όταν πραγματικά τη χρειάζονται. Π.χ. Ενώ εξηγείτε κάτι σε έναν μαθητή, αγνοείστε τον μαθητή που διακόπτει και θέλει να κοιτάξουμε το τετράδιό του αυτή τη στιγμή. Όταν καθίσει (ίσως μετά από υπόδειξη), πηγαίνετε σε αυτόν με ενθουσιασμό, ενισχύοντας την βελτιωμένη συμπεριφορά του.

2. Συνδυάστε απλές οδηγίες και υπενθυμίσεις

• Σηκώνουμε το χέρι χωρίς να φωνάζουμε, ευχαριστώ
• Παρακαλώ, περιμένετε τη σειρά σας
• Οι καλά εδραιωμένες χειρονομίες είναι αποτελεσματικές, όπως το μπλοκ με το χέρι που δείχνει ότι θα πρέπει να περιμένει.
• 3. Δώστε στους μαθητές εναλλακτικές

Ένας τρόπος είναι: – «Ρωτήστε τρεις συμμαθητές πριν ρωτήσετε εμένα.» Πολλές φορές έχει καταπληκτικά αποτελέσματα και ενισχύει τη συνεργατική συμπεριφορά.

Ας μην ξεχνάμε πως το κάθε παιδί είναι μία αυτόνομη προσωπικότητα την οποία οφείλουμε να σεβόμαστε και να επιτρέψουμε την εξέλιξή της. αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν μηχανισμοί άμυνας ώστε να προστατέψουμε και τους μαθητές με πιο αδύναμο και χαμηλό προφίλ. Ο κάθε εκπαιδευτικός θα πρέπει να είναι σε εγρήγορση, εξοπλισμένος πάντα με αγάπη, ώστε να διαχειρίζεται μία τάξη με ευχάριστο και εποικοδομητικό περιβάλλον.

Συντάκτης: Κική Τσιρίδου, Εκπαιδευτικός

Influence:

Καθηγήτρια Αγγλικής γλώσσας, πραγματογνώμονας της Αγγλικής, μεταφράστρια, γραφολόγος, σεναριογράφος…