Πώς βάζουμε όρια στα παιδιά μας;

Σίγουρα έχουμε ζήσει όλοι έστω μία φορά την εξής σκηνή: βρίσκομαστε στην αγαπημένη μας καφετέρια Σάββατο ή Κυριακή πρωί κι ενώ προσπαθούμε να απολαύσουμε τον καφέ μας με τους φίλους μας, παιδάκια διαφόρων ηλικιών τρέχουν πάνω κάτω αφηνιασμένα τσιρίζοντας και προκαλώντας έτσι ένα μικρό κομφούζιο στο χώρο, ενώ οι γονείς τους απολαμβάνουν τη συζήτηση με την παρέα τους σαν να μην τρέχει τίποτα. Ποιος έχει λάθος; Εμείς που δυσανασχετούμε ή εκείνοι που αδιαφορούν να συμμορφώσουν τα παιδιά τους;

Η έκφραση «όλα ξεκινούν από το σπίτι» έχει μεγάλη εφαρμογή στο παραπάνω παράδειγμα όπου το πρόβλημα δημιουργείται λόγω έλλειψης ορίων. Σύμφωνα με τους «σύγχρονους κανόνες διαπαιδαγώγησης», η άποψη «άσ’ το να κάνει ό,τι θέλει, παιδί είναι, και θα παίξει και θα φωνάξει και θα κλάψει» είναι το ήμισι του παντός που «βολεύει» τους περισσότερους νέους γονείς.

Λίγο η έλλειψη ποιοτικού χρόνου με τα παιδιά λόγω των αυξημένων επαγγελματικών υποχρεώσεων, λίγο η έλλειψη υπομονής, οι ενοχές που πιθανόν έχουν ότι δεν είναι καλοί γονείς, λίγο η στέρηση που έζησαν οι ίδιοι από τους γονείς τους, λίγο η υπερβολική αγάπη, οδηγεί τους γονείς σήμερα στην πεποίθηση ότι για να είναι καλοί πρέπει να κάνουν στα παιδιά τους όλα τα χατίρια, να τους παραχωρούν προνόμια και να τα αφήνουν ανεξέλεγκτα. Θεωρώντας ότι έτσι θα «εξιλεωθούν» για το συναισθηματικό κενό που τους αφήνουν, πραγματοποιούν κάθε επιθυμία τους προκειμένου να μη φανούν «κακοί» στα μάτια τους μη θέτοντας κανένα όριο ή κανόνα.

Τι είναι όμως το όριο; Γιατί θεωρείται περιορισμός, απαγόρευση, κάτι απογοητευτικό που δε μας επιτρέπει να πραγματοποιήσουμε τις επιθυμίες μας; Γιατί πρέπει να υπάρχει; Και αν ένας ενήλικας απογοητεύεται που δεν μπορεί να πραγματοποιήσει μια επιθυμία του, πόσο περισσότερο απογοητεύεται ένα παιδί που του λέμε «όχι» σε κάτι που επιθυμεί; Ένα παιδί που είναι γεμάτο αυθορμητισμό και αθωότητα και επικοινωνεί τις ανάγκες του ξεκάθαρα εδώ και τώρα. Ας μην ξεχνάμε ότι η κάθε κοινωνία έχει όρια και διέπεται από νόμους και κανόνες, διαφορετικά αν ο καθένας έκανε ό,τι ήθελε χωρίς συνέπειες, θα επικρατούσε το χάος. Η κάθε οικογένεια είναι μικρογραφία της κοινωνίας. Είναι το πρώτο κοινωνικό σύνολο στο οποίο ανήκει ο καθένας από μας προτού βγει στην κοινωνία ως ενεργός πολίτης με προνόμια.

Η «πικρή» αλήθεια όμως είναι ότι για να έχουν αρμονική σχέση με το περιβάλλον τους τα παιδιά πρέπει να μάθουν να έχουν πειθαρχία, αξίες, γνώση σχετικά με το τι είναι καλό και τι κακό, τι δίκαιο και τι άδικο.

Θέτοντας λοιπόν όρια οι γονείς, αλλά με το σωστό τρόπο, δεν επιβάλλουν κάτι κακό, δεν περιορίζουν ούτε επιβάλλονται οι ίδιοι, αλλά τα βοηθούν να μη γίνονται έρμαια των παρορμήσεών τους στη ζωή γενικότερα, γιατί ας μην ξεχνάμε ότι μεγαλώνοντας οι παρορμήσεις παύουν να είναι τόσο «αθώες», αντίθετα μπορεί να γίνουν πολύ επικίνδυνες.

Τα όρια λοιπόν, τίθενται με τη μορφή απλών κανόνων σύμφωνα με τις αξίες της εκάστοτε οικογένειας και πρακτικά εφαρμόζονται μέσα από τη στάση και τη συμπεριφορά των μεγάλων. Τα παιδιά μαθαίνουν έτσι να εξελίσσονται σε υπεύθυνα άτομα, αποκτούν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, νιώθουν ασφάλεια, διαμορφώνουν χαρακτήρα και ταυτότητα, αυτονομούνται, αποκτούν καθαρή εικόνα του εαυτού τους, μαθαίνουν να έχουν υπομονή, να αντέχουν στις στερήσεις, δε γίνονται κακομαθημένα νήπια ή έφηβοι ή αλαζόνες ενήλικες αργότερα, θεωρώντας ότι όλα περιστρέφονται γύρω τους και ότι έχουν δικαίωμα στο οτιδήποτε.

Πώς θα πούμε το «όχι»;

Σε κάθε στάδιο ανάπτυξης, η θέσπιση ορίων γίνεται με διαφορετικό τρόπο γιατί και οι ανάγκες των παιδιών διαφοροποιούνται. Σε γενικές γραμμές έχουμε υπόψη τα εξής σημεία-κλειδιά προσαρμόζοντάς τα κατάλληλα:

• Λαμβάνουμε υπόψη την ηλικία των παιδιών μας, ώστε να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε μαζί τους αποτελεσματικά- δεν μπορούμε να περιμένουμε από ένα 5χρονο να κατανοήσει πράγματα που θα λέγαμε σε έναν τελειόφοιτο γυμνασίου ή λυκείου.
• Επιμένουμε στις οικογενειακές αρχές και αξίες που θέτουμε από την αρχή ως γονείς και δεν παρεκκλίνουμε ποτέ γιατί θα τους δημιουργήσουμε σύγχυση και ανασφάλεια.
• Εξηγούμε πάντα το λόγο που «δεν επιτρέπεται να κάνετε αυτό» με λογικά επιχειρήματα κι όχι «έτσι, επειδή θέλω εγώ».
• Τηρούμε τους κανόνες όταν πρόκειται για το ίδιο πράγμα, δε λέμε δηλαδή μια «ναι» και μια «όχι» για την ίδια ακριβώς περίσταση.
• Αποφεύγουμε τα πολλά λόγια και τις «αμπελοφιλοσοφίες», κοινώς φροντίζουμε να γινόμαστε σαφείς.
• Ας είμαστε λογικοί, δε λέμε «όχι» σε όλα γιατί έτσι τα παιδιά κλείνονται στον εαυτό τους, μας φοβούνται και τέλος απομακρύνονται συναισθηματικά από κοντά μας.
• Και οι δυο γονείς συμφωνούμε, δε λέμε ο ένας «ναι» και ο άλλος «όχι», δεν αφήνουμε το σύντροφό μας να γίνει αυτός ο «κακός» στα μάτια τους.
• Οι κανόνες και τα όρια μπαίνουν με αγάπη, τρυφερότητα, σε φιλικό τόνο και κλίμα συνεργασίας.
• Είναι στο χέρι μας να μην τα παρουσιάσουμε με τη μορφή τιμωρίας γιατί ΔΕΝ είναι τιμωρία, είναι όμως αδιαπραγμάτευτα και κανείς δεν επιτρέπεται να τα παραβιάσει (δεν ισχύουν άλλα για το ένα παιδί και άλλα για το άλλο, αν υπάρχουν περισσότερα από ένα παιδιά στην οικογένεια).

Ας μην ξεχνάμε…

Στα μάτια των παιδιών μας είμαστε πρότυπα. Μπορεί να μην είμαστε πρότυπο για κανέναν άλλο άνθρωπο στον κόσμο, αλλά είμαστε για εκείνα και αυτό αρκεί. Υποχρέωσή μας είναι να παραδώσουμε στην κοινωνία πολίτες με αρχές και καλούς τρόπους συμπεριφοράς. Οφείλουμε λοιπόν να δίνουμε το καλό παράδειγμα, να είμαστε συνεπείς, φιλικοί και αξιόπιστοι εφαρμόζοντας ό,τι λέμε, γιατί η έκφραση «τα παιδιά ρουφάνε τα πάντα σαν σφουγγάρι» είναι πέρα για πέρα αληθινή…

Συντάκτης: Βάνα Νικολαΐδου, Συντάκτρια - Κειμενογράφος

Influence:

Έχει σπουδάσει Οικονομικές Επιστήμες στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και είναι κάτοχος Executive Diploma in Marketing Management…