21ος αιώνας. Έτος 2022. Ένας πόλεμος στην καρδιά της Ευρώπης. Πόσο οδυνηρό να αντιμετωπίζει και η δική μας η γενιά …
Πώς να μιλήσω στο παιδί μου για τον πόλεμο; Συμβουλές για τη στήριξη & τον καθησυχασμό τους
Καθώς οι εχθροπραξίες στην Ουκρανία όλο και κλιμακώνονται, τα παιδιά μπορεί να δουν και να ακούσουν πράγματα για την ανθρωπιστική αυτή κρίση στις ειδήσεις, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στο σχολείο, οδηγώντας τα σε αισθήματα αβεβαιότητας, στρες, άγχους, θυμού, θλίψης και φόβου. Στο σημείο αυτό είναι που, οι γονείς, οι φροντιστές και οι εκπαιδευτικοί, καλούνται να αντιμετωπίσουν άμεσα όλα αυτά που απασχολούν τα παιδιά με ψυχραιμία, υπομονή, ευαισθησία και ξεκάθαρες, ειλικρινείς συζητήσεις.
Τα παιδιά πάντα προσβλέπουν στους γονείς τους, τους οικείους τους, τους “σημαντικούς άλλους”, τους αγαπημένους τους δασκάλους, για μια αίσθηση ασφάλειας και παρηγοριάς– πόσο μάλλον σε περιόδους κρίσης.
Υπάρχουν τρόποι με τους οποίους μπορούμε εμείς οι ενήλικες να τα προσεγγίσουμε, ώστε να τους παράσχουμε την υποστήριξη και την παρηγοριά που απαιτείται.
Αναλυτικά:
- Μάθετε τι ξέρουν και πως νιώθουν
Δώστε στα παιδιά το χώρο και το χρόνο να σας πουν τι ξέρουν, τι έχουν ακούσει από τον περίγυρό τους, πως αίσθάνονται και αφήστε τα να σας κάνουν ερωτήσεις. Μπορεί να έχουν σχηματίσει μια εντελώς διαφορετική εικόνα της κατάστασης από ότι εσείς. Μπορεί να γνωρίζουν ελάχιστα για το τι ακριβώς συμβαίνει ή να μη θέλουν να μιλήσουν για αυτό (χωρίς να σημαίνει, όμως, πως αυτή τους η σιωπή δεν εγκυμονεί ανησυχία ή ανασφάλεια).
Αφιερώστε χρόνο για να ακούσετε τις σκέψεις τους. Προσπαθήστε να αποφύγετε να μιλήσετε για ένα τέτοιο θέμα, όπως του πολέμου, λίγο πριν τον ύπνο. Με τα μικρότερα παιδιά, το σχέδιο, οι ιστορίες και άλλες δραστηριότητες μπορεί να βοηθήσουν στο να ανοίξετε μια συζήτηση.
Θυμηθείτε: τα παιδιά τη σημερινή εποχή έχουν πολλές πηγές απ’ όπου μπορούν να ανακαλύψουν τι συμβαίνει στον κόσμο γύρω τους, επομένως είναι σημαντικό να ελέγχετε τι βλέπουν και τι ακούν, όπως και την εγκυρότητα των εκάστοτε πηγών. Είναι μια ευκαιρία να τα καθησυχάσετε και ενδεχομένως να διορθώσετε τυχόν ανακριβείς πληροφορίες που μπορεί να έχουν συναντήσει στο διαδίκτυο, στην τηλεόραση, στο σχολείο ή από φίλους.
Είναι, επίσης, σημαντικό να μην ελαχιστοποιείτε ή να απορρίπτετε τις ανησυχίες τους. Εάν κάνουν μια ερώτηση που μπορεί ακόμα και να φαίνεται ακραία, όπως το «Θα πεθάνουμε όλοι;», διαβεβαιώστε τα ότι δεν πρόκειται να συμβεί, αλλά επίσης προσπαθήστε να ανακαλυψετε τι ακριβώς ήταν αυτό που τα έκανε να τρομάξουν και να ανησυχήσουν σε τέτοιο βαθμό.
Το παν είναι να αναγνωρίσετε τα συναισθήματά τους και να τα διαβεβαιώνετε πως ό,τι αισθάνονται είναι απολύτως φυσικό με όλα αυτά που συμβαίνουν.
- Προσαρμόστε τη συζήτηση στο παιδί
Λάβετε υπόψιν την ηλικία του παιδιού καθώς ξεκινάτε μαζί του μια συζήτηση. Τα μικρά παιδιά μπορεί να μην καταλαβαίνουν τι σημαίνει σύγκρουση ή πόλεμος και χρειάζονται μια κατάλληλη εξήγηση. Προσέξτε εδώ, να μη δώσετε πολλές λεπτομέρειες, υπεραναλύοντας την κατάσταση, καθώς αυτό μπορεί να προκαλέσει άσκοπα στρες & άγχος στα παιδιά. Τα μικρότερα παιδιά μπορεί να ικανοποιηθούν απλώς και μόνο με την κατανόηση ότι μερικές φορές οι χώρες τσακώνονται.
Τα μεγαλύτερα παιδιά είναι πιο πιθανό να καταλάβουν τι σημαίνει πόλεμος, αλλά σίγουρα θα ωφεληθούν από μια συζήτηση της παρούσας κατάστασης μαζί σας. Στην πραγματικότητα τα μεγαλύτερα παιδιά συχνά ανησυχούν περισσότερο, επειδή τείνουν να κατανοούν τους κινδύνους πολύ καλύτερα από τα μικρότερα παιδιά.
- Διαβεβαιώστε τα παιδιά ότι οι ενήλικες σε όλο τον κόσμο εργάζονται σκληρά για να τερματίσουν τον πόλεμο
Υπενθυμίστε τους ότι όλο αυτό που συμβαίνει, δεν είναι ένα πρόβλημα που καλούνται εκείνα να λύσουν. Δεν πρέπει να αισθάνονται ένοχα όταν παίζουν, όταν τρέφονται καλά, όταν βλέπουν τους φίλους τους, όταν κάνουν πράγματα που τα κάνουν ευτυχισμένα, όταν διασκεδάζουν με την καρδιά τους, επειδή κάποια άλλα παιδιά είχαν την ατυχία να βρίσκονται στο μέτωπο και δε δύνανται να απολαύσουν τίποτα από τα παραπάνω.
Καθησυχάστε τα παιδιά όσο μπορείτε και όσο πιο αντικειμενικά γίνεται και σας το επιτρέπει η παρούσα κατάσταση, ότι είναι ασφαλή από κάθε κίνδυνο. Υπενθυμίστε τους ότι πολλοί άνθρωποι εργάζονται σκληρά σε όλο τον κόσμο για να σταματήσουν τη σύγκρουση και να επαναφέρουν την ειρήνη.
- Μάθετε τα παιδιά να προσφέρουν βοήθεια
Δώστε στα παιδιά σας έναν πρακτικό τρόπο να βοηθήσουν και στηρίξτε τα κάθε φορά που θέλουν να το κάνουν και να φανούν χρήσιμα. Τα παιδιά που έχουν την ευκαιρία να βοηθήσουν όσους πλήττονται από έναν πόλεμο ή μια σύγκρουση, καλλιεργούν την ενσυναίσθηση και νιώθουν ότι γίνονται μέρος της λύσης ενος τόσου σοβαρού, πανανθρώπινου προβλήματος.
Τα παιδιά μπορούν να δημιουργήσουν εράνους, να στείλουν επιστολές σε τοπικούς φορείς λήψης αποφάσεων ή να δημιουργήσουν ζωγραφιές που ζητούν ειρήνη. Είναι σημαντικό τα παιδιά να γνωρίζουν ότι οι άνθρωποι βοηθούν ο ένας τον άλλον με πράξεις θάρρους και καλοσύνης.
- Ολοκληρώστε σωστά τη συζήτηση
Καθώς τελειώνετε τη συνομιλία σας, είναι σημαντικό να βεβαιωθείτε ότι δεν αφήνετε το παιδί σας σε κατάσταση αγωνίας, ανασφάλειας και λανθάνοντος φόβου. Προσπαθήστε να αξιολογήσετε το επίπεδο στρες & άγχους, παρακολουθώντας τη γλώσσα του σώματός τους, λαμβάνοντας υπόψη εάν χρησιμοποιούν τον συνηθισμένο τόνο φωνής και παρακολουθήστε την αναπνοή τους.
Υπενθυμίστε τους ότι νοιάζεστε και ότι είστε εκεί για να τους ακούσετε και να τους υποστηρίξετε όποτε νιώθουν ανησυχία. Καθώς συνεχίζονται οι συγκρούσεις και εξακολουθεί να υφίσταται πόλεμος, θα πρέπει κι εσείς να συνεχίσετε να ελέγχετε ανά τακτά χρονικά διαστήματα το παιδί σας και τη γενικότερη -σωματική, ψυχολογική- κατάσταση του.
Κλείνοντας, τα παιδιά σε όλο τον κόσμο μπορεί να μην κατανοούν πλήρως τι συμβαίνει στην Ουκρανία (ή στον εκάστοτε τυχόν πόλεμο) και μπορεί να έχουν διαρκώς και νέες ερωτήσεις σχετικά με τις εικόνες, τις ιστορίες και τις συνομιλίες στις οποίες εκτίθενται. Αυτό που συμβαίνει σε ένα πόλεμο, μπορεί να είναι τρομακτικό τόσο για εκέινα όσο και για εμάς τους ενήλικες. Η αγνόηση ή η αποφυγή του θέματος μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά να αισθάνονται χαμένα, μόνα και περισσότερο φοβισμένα, κάτι που μπορεί να επηρεάσει την υγεία και την ευημερία τους. Είναι απαραίτητο να έχουμε ανοιχτές και ειλικρινείς συζητήσεις με τα παιδιά για να τα βοηθήσουμε ανα πάσα στιγμή να επεξεργαστούν αυτό που συμβαίνει.
Υ.Γ. Να θυμάστε ότι είναι φυσικό να μην έχετε την απάντηση σε κάθε τους ερώτηση. Μπορείτε να τους πείτε ότι θα ψάξετε για περαιτέρω πληροφορίες, κάτι που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και ως ευκαιρία με μεγαλύτερα παιδιά για να βρείτε μαζί τις απαντήσεις από έγκυρες πηγές.
