Ποιες είναι οι ισχυρότερες περιοριστικές πεποιθήσεις που κουβαλάει ένας ενήλικας μέσα του;
Βιώματα, αξίες, στερεότυπα, προκαταλήψεις, συγκεκριμένα μοντέλα συμπεριφοράς. Όλα διαμορφώνονται στη συνείδησή μας από τα παιδικά μας χρόνια και υπεύθυνη είναι η οικογένειά μας και κατόπιν η κοινωνία. Οι περισσότερες από αυτές τις καταναγκαστικές πεποιθήσεις κρύβουν ένα «πρέπει» που μας εμποδίζει από το να είμαστε ο εαυτός μας και μπλοκάρουν την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθησή μας. Ποιες είναι οι σημαντικότερες;
«Δεν είσαι αρκετά έξυπνος, δε θα τα καταφέρεις».
Προέρχονται συνήθως από κάποια επικριτικά ή υπερπροστατευτικά πρόσωπα της οικογένειας. Επιβάλλουν επίμονα και έντονα έναν συγκεκριμένο τρόπο σκέψης, προάγουν την απαισιοδοξία, τον αρνητισμό και την αποδοκιμασία, ασκούν υπερβολική κριτική και θέτουν τα πάντα υπό αμφισβήτηση συμβάλλοντας στο να μην πιστέψει το άτομο στις δυνατότητές του. Όλο αυτό χτίζεται κατά την παιδική ηλικία, αλλά αποτελεί τραύμα που κουβαλά κανείς και στην ενήλικη ζωή. Άλλωστε, η εικόνα που έχει διαμορφώσει το άτομο για τον εαυτό του βασίζεται στις συμπεριφορές των άλλων προς εκείνο.
«Πρέπει να σπουδάσεις».
Η πεποίθηση ότι πρέπει σώνει και καλά κάποιος να πάει πανεπιστήμιο μπορεί να είναι υγιής, όμως ως ένα βαθμό. Αν το άτομο στο οποίο απευθύνεται, δε διαθέτει τα φόντα ή απλώς θέλει να κάνει κάτι άλλο, καταπιέζεται από την απαίτηση των γονιών (εδώ συμβάλλει και η κοινωνία) του να σπουδάσει, αλλιώς θα θεωρείται αποτυχημένο.
«Πρέπει να παντρευτείς».
Η ελληνική κοινωνία και οικογένεια, όσο κι αν προσπαθεί να υποκριθεί ότι πλέον δε το υποστηρίζει, επιβάλλει με τον τρόπο της στο άτομο την ιδέα του γάμου. Όποιος είναι κατά του θεσμού ή απλώς δεν του έχει τύχει, γίνεται παράδειγμα προς αποφυγή και σχολιάζεται αρνητικά. Δυστυχώς, η επιτυχία ενός ανθρώπου συνδέεται άμεσα με έναν επιτυχημένο γάμο, αλλιώς θα υπάρχει πάντα μια σκιά, ένα μικρό «αγκάθι» που θα τον κυνηγάει.
«Πρέπει να είσαι σε όλα τέλειος».
Η αγωνία και υπερπροσπάθεια του ότι πρέπει να τα κάνει κάποιος όλα τέλεια, όχι μόνο τον εξουθενώνει ψυχολογικά, αλλά τον κάνει και να μη νιώθει ποτέ αρκετά καλός σε κάτι γιατί ο στόχος της τελειότητας παραμένει ανέφικτος, ενώ ο κριτής είναι πάντα εκεί κουνώντας του το δάχτυλο απειλητικά… Σκεφτείτε τους βαθμούς και τα διαγωνίσματα στο σχολείο…
«Πρέπει να είσαι δυνατός».
Αυτό σημαίνει ότι το άτομο πρέπει να έχει μάθει να αντιμετωπίζει και να λύνει επιτυχώς κάθε πρόβλημα και να πετυχαίνει στόχους ασταμάτητα. Αυτό οδηγεί κάποιον στο να γίνει έντονα εσωστρεφής και να πνίγεται στην προσπάθεια να έχει τον έλεγχο των πάντων κλείνοντας συνεχώς ανοιχτά «μέτωπα».
«Πρέπει να τους ευχαριστείς όλους».
Η πεποίθηση ότι δεν πρέπει να απογοητεύουμε κανέναν, τον μπαμπά, τη μαμά, τον θείο, τα αδέλφια, τους κουμπάρους, τον ψιλικατζή κλπ. προωθείται έντονα από την ελληνική οικογένεια. Το «όχι» θεωρείται το λιγότερο αγένεια, αυτό όμως, οδηγεί σε ψυχολογική κούραση, το άτομο παραγκωνίζει τα δικά του θέλω και παραμελεί στο τέλος τον ίδιο τον εαυτό του.
«Η σεξουαλική ταυτότητα του ατόμου πρέπει να είναι κοινωνικά αποδεκτή».
Εδώ μπαίνει το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας. Στη χώρα μας, το ζήτημα αυτό παραμένει φλέγον, οι σεξουαλικές προτιμήσεις πέρα του συνηθισμένου δε θεωρούνται αποδεκτές από την ελληνική κοινωνία και οικογένεια και είναι ντροπιαστικές υποβιβάζοντας το άτομο ως οντότητα.
