Ποια ψάρια χρειάζονται την προστασία μας;
Γνωρίζετε ότι κάποια από τα πιο δημοφιλή είδη ψαριών που βρίσκονται σε αφθονία στο πιάτο μας κινδυνεύουν να εξαφανιστούν από τις θάλασσες; Στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς τα αποθέματα συγκεκριμένων ειδών μειώνονται συνεχώς, χωρίς να φαίνεται στον ορίζοντα πιθανή λύση του προβλήματος; Μήπως η ενημέρωση είναι λύση;
Ποιά ψάρια βρίσκονται στο πιάτο σας, αλλά όχι στις θάλασσες
Σε παγκόσμιο επίπεδο πρόκειται για διάφορα είδη τόνου, μπακαλιάρου και γαρίδες, για τον ξιφία, τη γλώσσα, το κοκκινόψαρο, το σολομό και το γαλέο, δηλαδή για ευρέως διαδεδομένα αλιεύματα που βρίσκονται σε αφθονία στο καλάθι της νοικοκυράς, όχι όμως και στις θάλασσες. Αυτά εισάγονται στην Ελλάδα, φτάνουν στα ψυγεία των σουπερμάρκετ, χωρίς επαρκή σήμανση ή πληροφορίες σχετικά με την κατάστασή τους, τον τόπο και τον τρόπο αλίευσης κ.λπ. Παράλληλα και στην Ελλάδα, τα αποθέματα μπακαλιάρου και γαρίδας μειώνονται, ενώ η υπεραλίευση πλήτει και είδη όπως η κουτσομούρα, το μπαρμπούνι, η καραβίδα κ.α.
Η «εκλεπτυσμένη» υπεραλίευση έχει και συνέπειες τελικά
Τα ψαρέψαμε και τα ξαναψαρέψαμε: με υπερσύγχρονους αλιευτικούς στόλους, με εξελιγμένες μεθόδους, με “έξυπνα” εργαλεία από τα οποία δεν γλιτώνει τίποτα. Τα 3/4 των ιχθυοαποθεμάτων διεθνώς είτε είναι υπεραλιευμένα και αντιμετωπίζουν άμεση απειλή, είτε βρίσκονται στα πρόθυρα κατάρρευσης, είτε έχουν ήδη εξαφανιστεί. Παρ’ όλα αυτά μόλις το 1% της έκτασης των ωκεανών του πλανήτη υπόκειται σε καθεστώς απόλυτης προστασίας. Όπως φαίνεται, τα τελευταία αλιεύματα που έχουν απομείνει βρίσκονται σήμερα στα ράφια των σουπερμάρκετ ή ήδη στο πιάτο σας. Και το χειρότερο είναι ότι δεν το γνωρίζουμε.
Η τάση για «πράσινη κατανάλωση» δεν αγγίζει τα ψάρια
Όλοι έχουμε ευθύνη για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, γιατί όλοι διαδραματίζουμε ρόλο στη διαμόρφωση της αγοράς. Με τα ψάρια συμβαίνει ένας παραλογισμός, που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την τάση των καταναλωτών “πράσινων” προϊόντων, που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια. Ενώ σε μια μεγάλη γκάμα αγαθών έχουμε την επιλογή, και είναι αρκετά εύκολο, να στραφούμε στα πιο φιλικά προς το περιβάλλον, στα ψάρια δεν γίνεται, γιατί δεν υπάρχουν οι πληροφορίες που θα μας επιτρέψουν να το κάνουμε.
Η ενημέρωση οδηγεί σε συνετές επιλογές για όλους μας
Η ενημέρωση όμως είναι ευθύνη όλων μας, γιατί τελικά την παραγωγή την ορίζει η κατανάλωση. Άρα οι καταναλωτές έχουν τη δύναμη να ορίζουν τις τάσεις, με βάση αυτά που επιλέγουν να αγοράσουν. Αν για ένα προϊόν δεν υπάρχει ζήτηση, δεν θα υπήρχε ούτε προσφορά. Πέρα από το γούστο, την τιμή και την προσωπική μας ωφέλεια, θα έπρεπε να προσθέσουμε στα κριτήρια κατανάλωσής μας και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον ως αποτέλεσμα των επιλογών μας. Αυτό έχει αθροιστική ωφέλεια για όλους μας. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα έκθεσης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος «μία πράσινη οικονομία θα έχει ως αποτέλεσμα εκτός από ένα υγιές περιβάλλον, την ευημερία και την κοινωνική συνοχή».
Η υπεραλίευση και η λάθος αλίευση επιδεινώνουν το πρόβλημα
Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα αποθέματα μπακαλιάρου και γαρίδας μειώνονται και στις δικές μας θάλασσες. Υπεραλιευμένα στη χώρα μας θεωρούνται επίσης η κουτσομούρα, το λυθρίνι, το μπαρμπούνι και το φαγκρί, σύμφωνα με την έρευνα του Κωνσταντίνου Στεργίου, καθηγητή Ιχθυολογίας – Αλιευτικής Βιολογίας του ΑΠΘ, και του Αθανάσιου Τσίκληρα, λέκτορα Θαλάσσιας Βιολογίας και Αλιευτικών Αποθεμάτων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Στα ίδια είδη το ελάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος αλίευσης είναι μικρότερο από το μήκος της πρώτης γενετικής ωρίμανσης. Αυτό σημαίνει σε απλά ελληνικά ότι αυτό που ψαρεύουμε δεν έχει προλάβει ακόμη να γεννήσει καθόλου, άρα δεν μπορεί να διαιωνιστεί το είδος.
Υπεραλιευμένα είναι και τα πελαγικά είδη όπως ο γαύρος, με τη διαφορά ότι το συγκεκριμένο ψάρι, λόγω του γρήγορου αναπαραγωγιού κύκλου του, έχει τη δυνατότητα να επανακάμπτει με σχετική ευκολία. Ωστόσο, δέχεται μεγάλη πίεση γιατί, εκτός από νωπό, διατίθεται και στις μεταποιητικές μονάδες αλιευμάτων.
Υπάρχει μόδα και στα ψάρια;
Ένα ζήτημα που έχει επίσης ενδιαφέρον είναι τα λεγόμενα “ψάρια της μόδας”. Κάποτε πιάναμε την πεσκανδρίτσα και είτε την τρώγαμε εμείς, είτε τη ρίχναμε στη θάλασσα. Από τη στιγμή που την ανακάλυψαν κάποιοι και απέκτησε εμπορική αξία, κοντεύουμε να τη χάσουμε. Το ίδιο και το σαλάχι. Παράλληλα, η αλιεία του γόνου, δηλαδή των μικρών ψαριών που δεν έχουν φτάσει στο στάδιο της αναπαραγωγής, που ορισμένες ψαροταβέρνες πλασάρουν ως εκλεκτή “σπεσιαλιτέ”, είναι αλλή μια πληγή.
Θα ακολουθήσουν και τα ψάρια την πορεία των δεινόσαυρων;
Τμηματικές προσπάθειες για την καταγραφή της κατάστασης των ιχθυοαποθεμάτων στην Ελλάδα έχουν γίνει, ωστόσο πλήρη εικόνα δεν έχουμε. Το σίγουρο είναι ότι πολλά από τα ψάρια που διακινούνται στην αγορά προέρχονται συχνά από μη βιώσιμες μεθόδους αλιείας. Μαντεύετε ποια θα είναι η συνέχεια της ιστορίας αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση; Θα αναγνωρίζουμε συγκεκριμένα είδη ψαριών από φωτογραφίες; Δεν ακούγεται καθόλου ευοίωνη προοοπτική. Να θυμάστε, για τη σωτηρία του πλανήτη μας είμαστε συνυπεύθυνοι όλοι!
