Ποια είναι η διαδικασία απόκτησης καινούριων δεξιοτήτων;

Η εκμάθηση νέων δεξιοτήτων είναι απαραίτητη για τον σύγχρονο άνθρωπο και για την προσωπικότητα του. Εντούτοις πως μαθαίνουμε μια νέα ικανότητα και ποια είναι τα πιο σημαντικά στάδια από τα οποία περνάμε;

Η μάθηση μιας νέας δεξιότητας είναι ένα συναρπαστικό ταξίδι μέσα από την αντίληψη και την πράξη, όπου κάποιος μεταβαίνει από μια κατάσταση άγνοιας στην απόλυτη γνώση και εμπειρία. Η διαδικασία εκμάθησης μιας δεξιότητας, όπως περιγράφεται από το μοντέλο των “τεσσάρων σταδίων”, περνά τέσσερις διακριτές φάσεις: Ασυνείδητη ανικανότητα, συνειδητή ανικανότητα, συνειδητή επιδεξιότητα και ασυνείδητη επιδεξιότητα.

Ασυνείδητη ανικανότητα

Στο πρώτο μέρος του ταξιδιού μάθησης βρίσκεται η φάση της ασυνείδητης ανικανότητας. Εδώ, δεν έχουμε καμία επίγνωση για την ανεπάρκειά μας σε μια συγκεκριμένη δεξιότητα. Είμαστε σαν να πλέουμε στο σκοτάδι, μη γνωρίζοντας τι μας περιμένει μπροστά. Ταυτόχρονα όμως δεν γνωρίζουμε και ότι δεν γνωρίζουμε. Δεν ξέρουμε δηλαδή τον βαθμό της άγνοιας μας ούτε ποια στοιχεία μας λείπουν.

Συνειδητή ανικανότητα

Καθώς εμβαθύνουμε, μεταβαίνουμε στη φάση της συνειδητής ανικανότητας. Σε αυτό το στάδιο είναι πλέον γνωστή ή έλλειψη γνώσης πάνω στο αντικείμενο που μελετάμε. Αναγνωρίζουμε την ύπαρξη της δεξιότητας και την ανεπάρκειά μας ως προς αυτήν. Αυτή η συνειδητοποίηση συχνά κινητοποιεί τον εγκέφαλο μας ώστε να μάθει, να αναζητήσει πληροφορίες και να βελτιωθεί.

Συνειδητή επιδεξιότητα

Το επόμενο μονοπάτι στην πορεία μας είναι εκείνο της συνειδητής επιδεξιότητας. Εδώ, πλέον γινόμαστε πιο αποτελεσματικοί μια και έχουμε αποκτήσει πολύ περισσότερες γνώσεις, αλλά απαιτείται συγκεντρωμένη προσπάθεια, εστίαση και συνειδητή σκέψη. Οι ενέργειες σε αυτό το στάδιο είναι σκόπιμες και προσεκτικές και απαιτούν συγκέντρωση και συνεχή εξάσκηση ώστε να δημιουργήσουμε νευρικές συνάψεις στον εγκέφαλό μας και να κάνουμε την γνώση κτήμα μας.

Ασυνείδητη επιδεξιότητα

Τέλος, μετά από συνεχή εξάσκηση και εμπειρία, φτάνουμε στην κορυφή: την ασυνείδητη επιδεξιότητα. Η εμπειρία μας πλέον είναι αρκετά προφανής καθώς οι ενέργειες γίνονται σχεδόν αυτόματα, εκτελούνται χωρίς σκέψη και συνείδηση και βγαίνουν φυσικά σαν να την γνωρίζαμε από τότε που γεννηθήκαμε. Σε αυτό το στάδιο, η δεξιότητα είναι ενσωματωμένη στη  μνήμη και γίνεται δεύτερη φύση, απαιτώντας ελάχιστη συνειδητή προσπάθεια για να εκτελεστεί.

Η διαδικασία μάθησης:

Απόκτηση γνώσεων

Τα αρχικά στάδια της μάθησης περιλαμβάνουν την απόκτηση γνώσεων. Κατανοούμε τα θεωρητικά μέρη, αποκτούμε τις θεμελιώδεις γνώσεις που απαιτούνται, δεξιότητες καθώς και οποιοδήποτε θεωρητικό και γνωσιακό στοιχείο έχει να κάνει με αυτό που αναζητούμε χωρίς όμως να κάνουμε κάποια πράξη ή να βάλουμε τις γνώσεις αυτές σε εφαρμογή. Αυτή η φάση θέτει τις βάσεις για τα επόμενα στάδια.

Ενεργή πρακτική:

Η ενεργή εξάσκηση είναι το θεμέλιο της ανάπτυξης δεξιοτήτων. Μέσω στοχευμένης και μεθοδικής εξάσκησης, βελτιώνουμε τις ικανότητές μας, μεταβαίνοντας σταδιακά από τη συνειδητή στην ασυνείδητη επιδεξιότητα. Η επανάληψη, η κριτική τόσο από άλλους όσο και από εμάς πάνω στο αντικείμενο το οποίο μαθαίνουμε και η διόρθωση έχουν κεντρικό ρόλο στην ενίσχυση των νευρικών απολήξεων και της μνήμης.

Επανάληψη και εποικοδομητική κριτική:

Η συνεχής κριτική και επανάληψη είναι κρίσιμη. Η λήψη εποικοδομητικών σχολίων βοηθά στον εντοπισμό αδυναμιών που χρήζουν βελτίωσης. Αυτή η πρακτική, σχολιασμού και προσαρμογής εκτοξεύει την επιδεξιότητά μας και καθιερώνει τη μετάβαση μας από τη συνειδητή στην ασυνείδητη επιδεξιότητα.

Εμπειρική εφαρμογή:

Είναι αρκετά δύσκολο να αποκτήσουμε μια νέα δεξιότητα αν δεν την θέσουμε σε εφαρμογή. Η συνεχής εφαρμογή και τριβή με το αντικείμενο θα μας οδηγήσει αργά ή γρήγορα στην εκμάθηση του και στην μετάβαση από την συνειδητή επιδεξιότητα στην ασυνείδητη επιδεξιότητα.

Ταχύτητα εκμάθησης

Το πόσο γρήγορα ή αργά μαθαίνουμε μια νέα δεξιότητα είναι άμεση συνάρτηση του πόσου χρόνου δαπανούμε πάνω της. Για παράδειγμα αν θέλουμε να μάθουμε να παίζουμε ένα μουσικό όργανο το οποίο απαιτεί μια πληθώρα δεξιοτήτων αυτό δεν μπορεί να γίνει από την μια μέρα στην άλλη αλλά απαιτείται χρόνος εξάσκηση και πολλά μαθήματα.

Επίσης σε αυτό παίζει σημαντικό ρόλο η προσωπικότητα μας και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μας. Κάθε άτομο μαθαίνει με την δική του ταχύτητα και τον δικό του μοναδικό ρυθμό.

Πως καταλαβαίνω ότι έχω μάθει μια νέα δεξιότητα

Η αντίληψη μας σε σχέση με την εκμάθηση μιας νέας δεξιότητας έχουν να κάνουν με ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά. Αν μπορούμε να εκτελούμε μια ενέργεια τελείως φυσικά χωρίς σκέψη με μεγάλη ταχύτητα και να είμαστε αποτελεσματικοί σε αυτό που κάνουμε σχεδόν χωρίς να προσπαθούμε και να κοπιάζουμε τότε είμαστε στην ασυνείδητη επιδεξιότητα.

Αν για παράδειγμα δεν ξέραμε ποτέ να μαγειρεύουμε και φτάσουμε σε ένα επίπεδο μετά από προσπάθεια να φτιάχνουμε κάθε μέρα 4 διαφορετικά φαγητά όλα εύγεστα και με μεγάλη ταχύτητα τότε πλεόν έχουμε μάθει να μαγειρεύουμε.

Η μάθηση μιας νέας δεξιότητας είναι μια πορεία  που χαρακτηρίζεται από την επιμονή, την αφοσίωση και τη σταδιακή πρόοδο. Η αποδοχή κάθε φάσης, από την αρχική αναγνώριση της ανικανότητας μέχρι την εκλεπτυσμένη δεινότητα της ασυνείδητης επιδεξιότητας, είναι βασικές προϋποθέσεις ώστε να ξεκινήσουμε και να ολοκληρώσουμε το ταξίδι μας.

Συντάκτης: Αναστάσιος Χριστόπουλος,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.