Πάσχα στη Ρόδο
Παράδοση είναι… το μελωδικό νανούρισμα της μάνας, οι θρύλοι του παππού, τα κάλαντα, τα χελιδονίσματα, οι μαντινάδες, τα έθιμα, οι χοροί και οι σκοποί που μας συντροφεύουν σε κάθε χαρά, οι ενδυμασίες, τα κεντήματα, τα διάστιχα, τα παιχνίδια και όσα άλλα είναι μέρος της ζωής του τόπου μας. Το Πάσχα είναι κατεξοχήν μια εθιμοτυπική γιορτή, η πιο σημαντική γιορτή της χριστιανοσύνης και στην Ελλάδα γιορτάζεται παραδοσιακά, ιδιαίτερα στα χωριά και στα νησιά όπου αναβιώνουν πολλές παραδόσεις και έθιμα. Έτσι και στο νησί της Ρόδου, αναβιώνουν έθιμα που τηρούνται «ευλαβικά» από γενιά σε γενιά.
Πασχαλινή απόδραση
Πέρα όμως από τη θρησκευτική σημασία αυτής της γιορτής, το γεγονός ότι συμπίπτει με την άνοιξη, αποτελεί την καλύτερη ευκαιρία για αποδράσεις στην επαρχία και στα πανέμορφα ελληνικά νησιά. Η κατανυκτική ατμόσφαιρα στα στενά σοκάκια, ανάμεσα στα γραφικά σπίτια με τις λουλουδιασμένες αυλές και η Ανάσταση στις φρεσκοβαμμένες εκκλησίες, αποτελούν εικόνες που δύσκολα περιγράφονται με λόγια.
Τα έθιμα στη Ρόδο τα παλιά χρόνια
Στη Ρόδο, τα έθιμα του Πάσχα έχουν τις ρίζες τους από πολλά χρόνια πριν. Τότε κανένας γεωργός δεν πήγαινε στο χωράφι του να εργαστεί, γιατί όπως πίστευαν ό,τι έπιαναν θα μαρανόταν. Επιτρεπόταν μόνο η συγκέντρωση ξερών κλαδιών για το άναμμα των φούρνων τη Μεγάλη Εβδομάδα για το ψήσιμο των κουλουριών. Του Λαζάρου, επίσης, σε όλα τα σπίτια οι νοικοκυρές έφτιαχναν στριφτά κουλουράκια, τα «Λαζαράκια», συμβολίζοντας με τον τρόπο αυτό το σώμα του Λαζάρου που ήταν τυλιγμένο στο σάβανο.
Τα έθιμα στη Ρόδο τα σύγχρονα χρόνια
Στη σημερινή εποχή, τις ημέρες του Πάσχα η Ρόδος, το νησί των ιπποτών μπολιάζει τον κοσμικό της χαρακτήρα με τις απαραίτητες δόσεις κατάνυξης. Το Σάββατο του Λαζάρου, τα παιδιά γυρίζουν από πόρτα σε πόρτα και τραγουδούν τα κάλαντα του Λαζάρου, συγκεντρώνοντας χρήματα και αυγά για τους ιερείς. Την Μεγάλη Πέμπτη ανάβει ο Καλαφουνός, μια μεγάλη φωτιά που πρέπει να κρατήσει τουλάχιστον μέχρι την Ανάσταση για να καεί το ομοίωμα του Ιούδα. Τα στενά της Μεσαιωνικής Πόλης παραμένουν κατάλληλα διακοσμημένα καθόλη την Μεγάλη Εβδομάδα και αγγίζουν την πιο μυστηριακή τους στιγμή κατά τη διάρκεια της περιφοράς του επιταφίου του Αγίου Φανουρίου.
Ο μεγαλύτερος επιτάφιος
Παραδοσιακά πάντως ο μεγαλύτερος επιτάφιος, που συγκεντρώνει και τον περισσότερο κόσμο, είναι αυτός που στολίζεται στο Δημοτικό Κοιμητήριο Ρόδου, ενώ πολύ μεγαλοπρεπής είναι και ο επιτάφιος της Παναγιάς Καθολικής στο χωριό Κρεμαστή. Ιδιαίτερη στιγμή, κατά την πρώτη Ανάσταση το πρωί του Σαββάτου είναι όταν οι πιστοί αναπαριστούν τον ήχο της κατάρρευσης του Άδη χτυπώντας δυνατά τα θρονιά της εκκλησίας.
Το πασχαλινό έθιμο της Βούρνας στη Ρόδο
Η Ρόδος, επίσης, φημίζεται και για το πασχαλινό έθιμο της βούρνας, στο χωριό Άγιος Ισίδωρος, το οποίο ξεκινά το Μεγάλο Σάββατο και τελειώνει την Λαμπρή Δευτέρα. Σε αυτό, συμμετέχουν όλοι οι ανύπαντροι άνδρες του χωριού, τηρώντας διάφορους κανόνες.
Το Μεγάλο Σάββατο οι Λεύτεροι φέρνουν κουτσούρους – μεγάλους κορμούς δέντρων – με τους οποίους ανάβουν τον καλαφουνό πριν την Ανάσταση και κρεμούν ένα ομοίωμα του Ιούδα στην πλατεία του χωριού. Την ίδια ημέρα εκλέγουν το προεδρείο τους το οποίο θα είναι υπεύθυνο για το έθιμο και θα δικάσει όλους τους Λεύτερους την Λαμπρή Δευτέρα. Την Κυριακή του Πάσχα μετά την Δεύτερη Ανάσταση, όποιος συμμετέχει τελευταία φορά στο έθιμο, επειδή πρόκειται να παντρευτεί, βάζει φωτιά στον Ιούδα.
Την Λαμπρή Δευτέρα γίνεται το δικαστήριο, που είναι και η αποκορύφωση του εθίμου. Το προεδρείο δικάζει έναν – έναν τους συμμετέχοντες και όσοι δεν τήρησαν τους κανόνες του εθίμου τους επιβάλλονται χρηματικές ποινές. Όσοι αρνούνται να πληρώσουν τους επιβάλλεται η εσχάτη των ποινών, που είναι η βουρνα δηλ. τους ρίχνουν σε μία γούρνα με νερό, ενώ τα χρήματα που συγκεντρώνονται δίδονται για κοινωφελείς σκοπούς.
Το τραπέζι της Ανάστασης
Κλείνοντας, το τραπέζι της Ανάστασης περιλαμβάνει την παραδοσιακή μαγειρίτσα και βραστό κεφάλι κατσικιού και την Κυριακή το τοπικό φαγητό του Πάσχα, λαμπριάτη (αρνί η κατσίκι, γεμιστό με ρύζι και εντόσθια).
