Παρακολούθηση και καλλιέργεια της γλωσσικής και νοητικής ανάπτυξης των παιδιών

Τα παιδιά μαθαίνουν πρώτα τη γλώσσα ή προηγούνται οι άλλες νοητικές λειτουργίες; Πώς μπορούμε να συμβάλουμε στη γλωσσική και νοητική ανάπτυξη των παιδιών;

Κατόπιν της γνωσιακής διάστασης με την οποία προσεγγίστηκε η γλώσσα από τον Νόαμ Τσόμσκυ, χρειάστηκαν πολλές έρευνες στους τομείς των γνωσιακών επιστημών για να προκύψουν σημαντικά συμπεράσματα για το τι προηγείται. Μέρος των γνωσιακών επιστημών είναι και η γνωσιακή ή γνωστική γλωσσολογία.

Δεν αποτελεί κλάδο που μελετά τη γλώσσα σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο, όπως άλλοι κλάδοι, π.χ. φωνολογία, μορφολογία, σημασιολογία. Ακόμη, δεν είναι εντελώς ένα πεδίο εφαρμοσμένης γλωσσολογίας, αν και μπορεί να κάνει προεκτάσεις προς εφαρμογές. Αυτό είναι ευκταίο και, όντως, γίνεται αρκετές δεκαετίες. Πάντως, τα πορίσματα ως τώρα, σε συνδυασμό με αποτελέσματα ερευνών από άλλες γνωσιακές επιστήμες, οδηγούν σε ένα συμπέρασμα: Η γλώσσα δεν είναι ανεξάρτητη από τις υπόλοιπες νοητικές δεξιότητες και ικανότητες. Με λίγα λόγια, ικανότητες όπως ο προσανατολισμός ή οι ψυχοκινητικές δεξιότητες αναπτύσσονται παράλληλα με τη γλώσσα.

Παρακολούθηση της βιολογικής ανάπτυξης του παιδιού

Με βάση αυτά τα δεδομένα, είναι πολύ εύκολο να συναγάγουμε ένα συμπέρασμα με άμεση εφαρμογή στην ανατροφή των παιδιών. Πρέπει να παρέχουμε σε αυτά κίνητρα και ευκαιρίες για ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους.

Αρχικά, μια προϋπόθεση είναι να παρακολουθούμε από κοντά τη βιολογική τους ανάπτυξη. Όπως εξετάζονται από παιδίατρο, να μην φοβηθούμε να εξεταστούν και από παιδοψυχολόγο ή ειδικό αναπτυξιολόγο, καθώς δεν ξέρουμε ποτέ τι μπορεί να κρύβεται πίσω από μια κατά τα άλλα αθώα συμπεριφορά. Δεν λέω ότι η εξέταση από κάποιον ειδικό σημαίνει ότι υπάρχει απαραίτητα πρόβλημα. Δεν χρειάζεται να υπάρχει πρόβλημα για να δείξουμε ενδιαφέρον για την ψυχική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Υπάρχουν κέντρα που παρέχουν δωρεάν στήριξη και συμβουλές για τη διευθέτηση των σχέσεων γονέων και παιδιών και ιδέες για την απασχόλησή τους.

Κίνητρα από τους γονείς και επικοινωνία με το παιδί

Επειδή αυτό για πολλούς λόγους μπορεί να μην είναι πάντα εφικτό, ας προτείνουμε κάτι. Ο γονέας αφού δει τις κλίσεις του παιδιού του χωρίς να προβάλει σε αυτό τις δικές του επιθυμίες, αλλά περισσότερο χαρτογραφώντας τις μεμονωμένες δεξιότητές του, ας του αναθέσει αντίστοιχες ασκήσεις ή δραστηριότητες.

Ας μειώσει την κριτική ή την πίεση που ασκεί, γιατί έτσι δεν του δίνει κίνητρο, αλλά μάλλον το αποθαρρύνει από το να πειραματιστεί και να κάνει λάθη, που θα αποτελέσουν, όμως, χρήσιμα σκαλοπάτια της προσωπικής του προόδου.

Ας εξασκήσει ταυτόχρονα και τις γλωσσικές του ικανότητες: Ας κάνουν διάλογο και ας το ρωτάει πράγματα για τη μέρα του, τους φίλους ή τα παιχνίδια του. Την ίδια στιγμή που θα μαθαίνει να εκφράζεται και να εξειδικεύει τις λεξιλογικές του δυνατότητες και, άρα, και τη σκέψη του, θα κοινωνικοποιείται και θα δυναμώνει τη σχέση του με το γονέα, ενώ θα διαπιστώνει την αξία της διαπροσωπικής επικοινωνίας.

Εδώ κορυφώνεται η σύνδεση γλώσσας και νόησης, λοιπόν. Ας μην περιμένουμε πολλά στην αρχή από τις ερωτήσεις μας· ας δώσουμε χώρο στο παιδί να μας πει ό,τι θέλει, αλλά ας κάνουμε ερωτήσεις για αυτά που θα μας πει κατόπιν. Ας συνεχιστεί μια συζήτηση στο βαθμό που αντέχει το παιδί. Ο γονέας πρέπει να δείξει το ενδιαφέρον του. Μπορεί να ξεκινήσει λέγοντας για τη δική του μέρα, τους δικούς του φίλους ή ένα θέμα που τον απασχολεί, όχι όμως με μορφή παραπόνου. Σκοπός δεν είναι να στρεσάρουμε το παιδί, αλλά να κάνουμε την αρχή σε μια συζήτηση δίνοντας το δικό μας παράδειγμα και δείχνοντας τι περιμένουμε. Το παιδί στο μυαλό του θα έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει ένα όσο το δυνατόν καλύτερο νοητικό σχήμα για το τι σημαίνει συζήτηση με ενδιαφέρον.

Ας επενδύσουμε στην σύμμετρη ανάπτυξη γλώσσας και νόησης των παιδιών. Είναι δύσκολο να το πετύχουμε από τις πρώτες απόπειρες, αλλά ας μην καμφθεί το ηθικό μας. Είναι από τις λίγες επενδύσεις που αποδίδουν τόσο πολλά και τόσο σημαντικά οφέλη μακροπρόθεσμα.

Συντάκτης: Ασημίνα Σταυρίδη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.