Η κοινωνία παράγει και η κοινωνία καταναλώνει για να επιζήσει και να ευημερήσει. Ένα βασικό όμως ερώτημα είναι τι θα …
Παραγωγή και παραγωγικότητα: διάκριση των εννοιών και παράγοντες βελτίωσης της παραγωγικότητας
Στη νέα στήλη με τίτλο «Βασικά οικονομικά της καθημερινότητάς μας» συζητάμε για όρους που ακούμε ή διαβάζουμε συχνά, αλλά δεν μας είναι και τόσο ξεκάθαροι.Για όσους δεν έχουν σπουδάσει οικονομικά, αυτό είναι φυσιολογικό. Στο παρόν άρθρο γίνεται λόγος για τους όρους παραγωγικότητα και παραγωγή, εξηγούνται οι βασικές τους διαφορές και αναφέρονται οι σπουδαιότεροι τρόποι αύξησης της παραγωγικότητας.
Ακούμε πολλούς να μιλούν ή να γράφουν κάνοντας αναφορά στον όρο της παραγωγικότητας, αλλά δεν είμαστε σίγουροι για το τι ακριβώς εννοούν με αυτόν· συχνά, μάλιστα, η έννοια της παραγωγικότητας συγχέεται με τον όρο της παραγωγής.
Ας ξεκαθαρίσουμε λοιπόν από την αρχή τι εννοούμε με τους δύο αυτούς όρους:
Παραγωγή ονομάζεται η δημιουργία αγαθών ή υπηρεσιών προκειμένου να καλυφθούν οι ανθρώπινες ανάγκες. Διακρίνεται σε:
(α) πρωτογενή παραγωγή, η οποία αφορά αγαθά προερχόμενα από τη φύση, δηλαδή από τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, τη δασοπονία, τη θήρα και τα μεταλλεία.
(β) δευτερογενή παραγωγή, η οποία αφορά αγαθά προερχόμενα από την επεξεργασία υλικών της πρωτογενούς παραγωγής, τα οποία δεν καταναλώνονται αυτούσια (λ.χ. ντομάτες ή φρέσκα ψάρια), αλλά χρησιμοποιούνται ως πρώτες ύλες στη βιομηχανία (λ.χ. κονσερβοποίηση ψαριών, αλευροποίηση σιταριού κλπ), στη βιοτεχνία, στην οικοτεχνία ή στη χειροτεχνία.
(γ) τριτογενή παραγωγή, η οποία αφορά υπηρεσίες: για παράδειγμα στον τομέα του εμπορίου, της υγείας, της παιδείας, των μεταφορών, του τουρισμού, της τραπεζικής, της ασφαλιστικής κλπ. Οι υπηρεσίες αυτές αυξάνουν τη χρησιμότητα των αγαθών της πρωτογενούς και της δευτερογενούς παραγωγής. Για παράδειγμα, τα μήλα θα σάπιζαν στο χωράφι αν δεν μπορούσαμε να τα μεταφέρουμε στην πόλη για να πωληθούν από τους φρουτέμπορους, έχοντας ασφαλίσει το φορτίο.
Θυμίζουμε ότι, όπως έχουμε πει και σε προηγούμενό μας άρθρο, οι συντελεστές της παραγωγής είναι τρεις: η εργασία, το έδαφος και το κεφάλαιο.
Σημειωτέον ότι, με τον όρο παραγωγή, εννοούμε τη συγκεκριμένη ποσότητα αγαθών ή υπηρεσιών που δημιούργησε μια παραγωγική μονάδα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (χώρα, εταιρία, τμήμα εταιρίας, εργοστάσιο, άνθρωπος, ομάδα κλπ).
Πάμε τώρα να δούμε την έννοια της παραγωγικότητας. Παραγωγικότητα ονομάζεται η σχέση ανάμεσα στους συντελεστές παραγωγής (εργασία, έδαφος, κεφάλαιο) που χρησιμοποιήσαμε μέσα σε μια χρονική περίοδο, και στην ποσότητα των αγαθών ή υπηρεσιών που δημιουργήσαμε. Για παράδειγμα, σε διάστημα μιας ώρας (ή μέρας, εβδομάδας, μήνα, έτους) χρησιμοποιήσαμε 10 εργάτες (ή μηχανές κλπ) και δημιουργήσαμε 100 προϊόντα (ή υπηρεσίες).
Πότε έχουμε αύξηση της παραγωγικότητας; Σε δύο περιπτώσεις:
(α) Όταν με τους ίδιους συντελεστές παραγωγής, στον ίδιο χρόνο, δημιουργούμε περισσότερα αγαθά (ή υπηρεσίες). Στο παράδειγμά μας, όταν με 10 εργάτες (ή μηχανήματα) δημιουργούμε 120 προϊόντα (ή υπηρεσίες).
(β) Όταν με λιγότερους συντελεστές παραγωγής, στον ίδιο χρόνο, δημιουργούμε τα ίδια αγαθά (ή υπηρεσίες). Στο παράδειγμά μας, με 90 εργάτες (ή μηχανήματα) δημιουργούμε 100 προϊόντα (ή υπηρεσίες).
Βεβαίως το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει όταν έχουμε μείωση της παραγωγικότητας.
Αλήθεια, με ποιον τρόπο μπορούμε να αυξήσουμε την παραγωγικότητα μιας παραγωγικής μονάδας; Η απάντηση είναι, με πολλούς και ποικίλους τρόπους. Αναφέρουμε παρακάτω τους σπουδαιότερους:
(α) Με τον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού. Η τεχνολογία συνεχώς προσφέρει νεότερης γενιάς μηχανήματα με πρόσθετα πλεονεκτήματα (όπως μεγαλύτερη ταχύτητα στην παραγωγή, λιγότερο χρόνο συντήρησης, φθηνότερη ενέργεια κίνησης κλπ.) που καθιστούν τα απαρχαιωμένα (obsolete) υπάρχοντα.
(β) Με την εκπαίδευση προσωπικού μέσω σεμιναρίων, τα οποία θα καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα βελτίωσης προσωπικών ή επαγγελματικών ικανοτήτων και γνώσεων.
(γ) Με την εφαρμογή σύγχρονων, βελτιωμένων μεθόδων οργάνωσης και διοίκησης.
(δ) Με την προσφορά κινήτρων στους εργαζόμενους, είτε υλικής είτε ηθικής μορφής (π.χ. ετήσια αξιολόγηση και προαγωγή / μισθολογική αύξηση ικανοτέρων, δημόσια επιβράβευση κλπ).
(ε) Με τη βελτίωση του εργασιακού κλίματος και περιβάλλοντος.
Φυσικά, ο βασικότερος παράγοντας βελτίωσης της παραγωγικότητας δεν είναι άλλος από τις επενδύσεις. Κάποιοι, με άλλα λόγια, πρέπει να βάλουν τα ωραία τους λεφτά, είτε, πρώτον, για να δημιουργήσουν μια νέα επιχείρηση, δεύτερον, για να επεκτείνουν ή να εκσυγχρονίσουν μια υφιστάμενη, είτε τρίτον, για να εξυγιάνουν μια προβληματική. Ποιοι είναι αυτοί οι κάποιοι; Οι ιδιώτες και το κράτος.
Πού βρίσκει το κράτος χρήματα για να επενδύσει; Από τρεις πηγές: την φορολόγηση (δηλαδή από εμάς), τα δάνεια (που πάλι εμείς και οι απόγονοί μας θα πληρώσουμε, μέσω φορολόγησης) και από τυχόν διαθέσιμα ευρωπαϊκά κονδύλια (παλαιότερα τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα – ΜΟΠ, πιο πρόσφατα συγχρηματοδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση κλπ).
Όμως, για τις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, τη σχέση τους με την παραγωγικότητα και γιατί επηρεάζει την τσέπη μας, θα μιλήσουμε στο επόμενο άρθρο μας.
