Παραβατικότητα και νέοι: H συνδρομή της εκπαίδευσης

Γνωρίζουμε ότι η νεανική παραβατικότητα βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με την υγεία και την αναπτυξιακή ψυχολογία. Έτσι, κλάδοι όπως η εγκληματολογία, η ψυχολογία και οι επιστήμες της αγωγής, έρχονται να δώσουν φως στην εκπαιδευτική διαδικασία και να μας εξηγήσουν τους λόγους και κυρίως την μεθοδολογία πρόληψης και επανένταξης όταν κάποιος νέος παρουσιάζει προβληματική συμπεριφορά.

Ήδη, απ’ τα πρώιμα παιδικά χρόνια φαίνεται η συμπεριφορά που δηλώνει ένα παιδί και η οποία εξαρτάται απ΄το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον. Τόσο οι συνθήκες ζωής όσο και οι αντιδράσεις που μιμείται το παιδί, συμβάλλουν στη κοινωνική και διανοητική του ανάπτυξη.  

Στην μετέπειτα εφηβική ηλικία, ο νέος μέσα από ένα αρνητικό οικογενειακό πλαίσιο αλλά και από προσωπικό άγχος και στρες οδηγείται σε αποκλίνουσες συμπεριφορές προκειμένου να ξεσπάσει ή βλέποντάς το σαν τρόπο διαφυγής.

Για να μη μακρηγορώ, στόχος του σχολείου και της προληπτικής παρέμβασης είναι να ακούει τον μαθητή, να επιβλέπει σε περίπτωση που αντιληφθεί ανήσυχες δραστηριότητες και να χρησιμοποιεί εξειδικευμένες μορφές παρέμβασης μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων που επιδιώκουν τη μείωση της επικινδυνότητας στους νέους.

Ο ρόλος της ειδικής αγωγής στην αντιμετώπιση των παραβατικών συμπεριφορών

Κάτι που θα πρέπει να έχουμε σταθερά στο νου μας είναι ότι η ειδική αγωγή δεν είναι η επίλυση ενός προβλήματος αλλά η κατανόηση μιας ανάγκης. Συνεπώς, προκρίνονται πρακτικές ένταξης και ενσωμάτωσης και όχι μέθοδοι περιθωριοποίησης και διάκρισης π.χ. αποβολές, ποινές.

Η ανικανότητα του σχολείου σήμερα, εγγυάται ,ακριβώς, στο γεγονός ότι συγχωνεύει και “πετάει” διαφορετικότητες μέσα στον ίδιο τον σχολικό χώρο ενώ στη πραγματικότητα θα πρέπε να επανορθώνει και να αποκαθιστά τις αποκλίνουσες συμπεριφορές με εκπαιδευτικές πρακτικές πρόληψης.

Καινοτόμες δράσεις όπως η αγωγή υγείας και περιβάλλοντος είναι μια σύγχρονη πρόταση που στοχεύει στη συλλογική δράση και τη βιωματικότητα. Τι εννοούμε όμως με τη φράση υγεία και περιβάλλον; Θα έπρεπε ίσως, να σκεφτούμε τους εαυτούς μας ως σύνολο που αλληλοεπιδρούν στο κοινωνικό περιβάλλον, επηρεάζουν και επηρεάζονται από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Επιλύοντας κάθε εξωτερικό ερέθισμα, είμαστε σε θέση να κατανοούμε καλύτερα ό,τι μας επηρεάζει και γιατί μας επηρεάζει. Ας πάρουμε για παράδειγμα το φαγητό που τρώμε. Ολοένα και περισσότερο τυποποιημένο φαγητό καταναλώνεται διαρκώς το οποίο έχει επανειλημμένως κατηγορηθεί για τις παρενέργειες που προκαλεί στο σώμα μας. Το ότι γνωρίζουμε τα αρνητικά του γρήγορου φαγητού είναι μια επιτυχία από μόνη της καθότι γνωρίζουμε ότι αυτό που τρώμε μας επηρεάζει αρνητικά άρα θεωρητικά δεν είμαστε υγιείς. 

Προληπτική παρέμβαση

Σύμφωνα με τα παραπάνω, η αντίληψη για την ζωή μέσα απ΄την ερμηνεία του περιβάλλοντος αποτελεί ένα πολλά υποσχόμενο πεδίο αυτό της προληπτικής παρέμβασης. Στις επιστήμες της αγωγής που χρησιμοποιούν μοντέλα προληπτικής παρέμβασης, συγκαταλέγονται η κυκλοφοριακή αγωγή , η αγωγή ειρήνης αλλά και η διαπολιτισμική αγωγή. Η διδασκαλία τέτοιων γνωστικών αντικειμένων θα μυήσουν τον νέο στις συνεχώς μεταβαλλόμενες κοινωνικές εξελίξεις ώστε να ξέρει πως να αντιμετωπίσει τις ολοένα αυξανόμενες πληροφορίες που δέχεται. Επιλογικά, μια ολιστική και βιωματική προσέγγιση θα βοηθήσει τους νέους να κατανοήσουν τα κοινωνικά δρώμενα αφενός αλλά και να εκλογικεύσουν την αφιλτράριστη εισροή πληροφοριών αφετέρου.

Στις περιπτώσεις που κάποιο παιδί ή έφηβος αντιμετωπίζει δυσχέρειες στην προσαρμογή, η δημιουργία ίσων ευκαιριών και η ενδυνάμωση των νέων ψυχικά, προϋποθέτει ανάπτυξη στρατηγικών μοντέλων και συνεργασία διαφορετικών επιστημών. Στόχος είναι επανένταξη, ο προσανατολισμός του νέου αλλά και η διαμόρφωση υπεύθυνων πολιτών.

Συνοψίζοντας

Στόχος των ανωτέρω αναλυτικών προγραμμάτων είναι άτομα που θα βγουν στην κοινωνία έχοντας κριτική σκέψη όσον αφορά τα προβλήματα που μπορεί να απασχολούν τους ίδιους ή την κοινωνία ευρύτερα. Οι εκπαιδευτικοί φορείς και δάσκαλοι θα πρέπει να εστιάζουν όχι στη υιοθέτηση συγκεκριμένων προτύπων ως θεμιτά αλλά στην βοήθεια των νέων να διαμορφώσουν μια λογική σκέψη που θα τους καλλιεργήσει και την ταυτότητα σε ψυχικό και συναισθηματικό επίπεδο. Πρόκειται για διαδικασίες μάθησης που αποσκοπούν στην αντίληψη της ύπαρξης αλλά και της συνύπαρξης-ένα όλον που μέσα απ’ τους άλλους ανθρώπους και τις καταστάσεις εντασσόμαστε και αναπτύσσουμε αυτά τα χαρακτηριστικά που στοχεύουν στην βελτιστοποίηση της ζωής.

Συντάκτης: Μαρία Πολίτη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.