«Ευρήματά μας αποδεικνύουν ότι το πρώιμο τραύμα ενός παιδιού επηρεάζει την ψυχική και τη σωματική υγεία του καθόλη τη διάρκεια …
Παιδικά βιώματα που καθορίζουν την ενήλικη ζωή
Ορισμένες ενήλικες συμπεριφορές κρύβουν μέσα τους παιδικές πληγές που δεν επουλώθηκαν ποτέ.
Υπάρχουν ενήλικες που δεν ξεπέρασαν ποτέ πραγματικά την παιδική τους ηλικία — όχι γιατί τη νοσταλγούν, αλλά γιατί τους πλήγωσε. Και αυτό φαίνεται.
Όλοι μας κουβαλάμε κάτι από το παιδί που ήμασταν. Όμως για κάποιους, η παιδική ηλικία δεν ήταν γλυκιά ή ξέγνοιαστη, αλλά γεμάτη απόρριψη, συναισθηματική παραμέληση, σύγχυση ή ακόμη και τραύματα. Το παρελθόν μπορεί να μην ξεχνιέται, αλλά πολλές φορές δεν εκδηλώνεται με προφανείς τρόπους. Εκφράζεται μέσα από τη συμπεριφορά, τις σχέσεις και τον τρόπο που κάποιος αντιμετωπίζει τη ζωή.
Δείτε ακόμα: Παιδικά συναισθήματα
Ας δούμε ποια είναι τα πιο κοινά σημάδια στην ενήλικη συμπεριφορά που “προδίδουν” μια δύσκολη παιδική ηλικία — καθώς και πώς μπορεί να ξεκινήσει η θεραπευτική αποφόρτιση.
- Υπερβολική ανάγκη για επιβεβαίωση
Όταν ένα παιδί δεν έλαβε επαρκή αποδοχή ή επιβράβευση από τους γονείς του, ως ενήλικας συχνά κυνηγά με ένταση την αναγνώριση από άλλους. Ενδέχεται να προσπαθεί να ευχαριστεί τους πάντες, να αποφεύγει τις συγκρούσεις με κάθε κόστος ή να νιώθει ότι δεν είναι ποτέ «αρκετός». Αυτό οδηγεί σε εξάρτηση από τη γνώμη των άλλων και χαμηλή αυτοεκτίμηση.
- Δυσκολία στη διαχείριση θυμού ή στενοχώριας
Η καταπίεση των συναισθημάτων στην παιδική ηλικία, είτε λόγω αυστηρότητας είτε λόγω αδιαφορίας, μπορεί να κάνει έναν ενήλικα είτε παθητικά επιθετικό είτε εκρηκτικό. Δεν έμαθε πώς να εκφράζει σωστά τα συναισθήματά του — ούτε ότι είναι εντάξει να τα νιώθει.
- Υπερβολικός έλεγχος ή ανάγκη για τελειότητα
Τα παιδιά που μεγάλωσαν σε χαοτικά ή απρόβλεπτα περιβάλλοντα συχνά εξελίσσονται σε ενήλικες που νιώθουν ασφαλείς μόνο όταν έχουν τον απόλυτο έλεγχο. Μπορεί να γίνουν εργασιομανείς, να οργανώνουν εμμονικά τη ζωή τους ή να δυσκολεύονται να χαλαρώσουν.
- Δυσκολία στο να εμπιστευτούν άλλους
Η συναισθηματική εγκατάλειψη ή η προδοσία στην παιδική ηλικία αφήνει το αποτύπωμά της. Οι ενήλικες με τέτοιο παρελθόν τείνουν να φοβούνται την οικειότητα, να κρατούν απόσταση ή να έχουν συνεχή καχυποψία — ακόμη και σε σχέσεις που δεν απειλούνται.
- Συνεχής εσωτερική κριτική
Όταν κάποιος μεγάλωσε με έντονη κριτική, σύγκριση ή υποτίμηση, εσωτερικεύει αυτές τις φωνές. Στην ενήλικη ζωή, αυτό μεταφράζεται σε έναν διαρκή εσωτερικό μονόλογο που τον υπονομεύει: «Δεν τα κάνεις καλά», «Θα σε απορρίψουν», «Δεν αξίζεις». Η φωνή του γονιού γίνεται η φωνή του ίδιου του εαυτού.
- Αδυναμία να θέσει όρια
Όταν οι γονείς αγνοούσαν τα όρια του παιδιού ή δεν του επέτρεπαν να τα ορίζει, το παιδί έμαθε να τα υποτιμά. Ως ενήλικας, δυσκολεύεται να πει «όχι», να διεκδικήσει χώρο ή να αποχωρήσει από τοξικές καταστάσεις.
- Σχέσεις συνεξάρτησης
Οι ενήλικες που δεν βίωσαν ασφαλή συναισθηματικό δεσμό στην παιδική ηλικία συχνά πέφτουν σε σχέσεις όπου δίνουν υπερβολικά ή προσκολλώνται με τρόπους ανθυγιεινούς. Θέλουν απεγνωσμένα να νιώσουν «αναγκαίοι» ή «σωτήρες», επαναλαμβάνοντας μοτίβα εγκατάλειψης ή ανασφάλειας.
- Αυτοτιμωρία και φόβος για ευτυχία
Ορισμένοι ενήλικες, ειδικά όσοι μεγάλωσαν σε ενοχικά ή αυστηρά περιβάλλοντα, νιώθουν πως δεν αξίζουν την ευτυχία ή την επιτυχία. Σαμποτάρουν τις ευκαιρίες τους ή αισθάνονται άγχος όταν τα πράγματα πάνε καλά, σαν να περιμένουν κάτι κακό να συμβεί.
Δείτε ακόμα: Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να σχετίζεται με 9 εμπειρίες της παιδικής ηλικίας
Τι λέει η επιστήμη;
Έρευνες στην αναπτυξιακή ψυχολογία δείχνουν ότι τα πρώιμα βιώματα με τους βασικούς φροντιστές επηρεάζουν βαθιά τη μετέπειτα συναισθηματική ρύθμιση, τη σχέση με τον εαυτό και τους άλλους. Το μοντέλο της «θεωρίας του δεσμού» (attachment theory) του John Bowlby υποστηρίζει ότι οι τύποι δεσμού που δημιουργούνται στην παιδική ηλικία καθορίζουν τον τρόπο που σχετιζόμαστε ως ενήλικες.
Επιπλέον, μελέτες (π.χ. Felitti et al., ACE Study) δείχνουν ότι όσο περισσότερες τραυματικές εμπειρίες βιώνει ένα παιδί, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να εμφανίσει προβλήματα υγείας, ψυχικής υγείας και δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις αργότερα.
Υπάρχει ελπίδα;
Απολύτως. Η αυτογνωσία είναι το πρώτο βήμα για την αλλαγή. Η ψυχοθεραπεία, ειδικά προσεγγίσεις όπως η θεραπεία τραύματος, το EMDR, η schema therapy και η CBT, μπορούν να βοηθήσουν τον ενήλικα να αναγνωρίσει τα τραύματα του παρελθόντος, να τα αποδεχθεί και να τα επουλώσει.
Το «παιδί μέσα μας» ζητά προσοχή, φροντίδα και αποδοχή. Όσο περισσότερο το αγκαλιάζουμε, τόσο λιγότερο θα μας καθορίζει.
Η παιδική ηλικία δεν είναι κάτι που μένει πίσω – είναι κάτι που μένει μέσα μας. Αν η συμπεριφορά σου ή κάποιων κοντινών σου ανθρώπων μοιάζει να αντανακλά παλιές πληγές, να θυμάσαι: υπάρχει τρόπος να σπάσεις τον κύκλο. Το παρελθόν εξηγεί πολλά, αλλά δεν χρειάζεται να καθορίσει το μέλλον.
Αναγνώρισε τα σημάδια. Μίλησε. Ζήτησε βοήθεια. Θεράπευσε.
