Όταν το εργασιακό περιβάλλον γίνεται εχθρικό…

Οι εντάσεις και οι εχθρότητες αποτελούν την δυσάρεστη πλευρά της ζωής μας. Τι γίνεται όμως όταν αυτές αποτελούν καθημερινότητα στην εργασία μας;

Γνωρίζατε ότι ένας στους πέντε ανθρώπους στις Ηνωμένες Πολιτείες βιώνει ένα εχθρικό περιβάλλον εργασίας σύμφωνα με μια μελέτη; Έτσι, εάν υποψιάζεστε ότι κάτι δεν πάει καλά με τον χώρο εργασίας σας, οι πιθανότητες είναι καλές ένας ή περισσότεροι από τους συναδέλφους σας να αισθάνονται ότι εργάζονται σε ένα εχθρικό περιβάλλον.

Εάν συμβαίνει αυτό, θα θελήσετε να δράσετε όσο το δυνατόν γρηγορότερα για να βρείτε τη θεραπεία και να την αποτρέψετε εντελώς στο μέλλον, προτού οι εργαζόμενοι γίνουν μη αναστρέψιμα μη παραγωγικοί ή ακολουθήσουν τη νόμιμη οδό.Τι συνιστά ένα εχθρικό περιβάλλον εργασίας;

Ορισμός εχθρικού περιβάλλοντος εργασίας

Αρχικά, ας ορίσουμε το «εχθρικό εργασιακό περιβάλλον». Ένα εχθρικό εργασιακό περιβάλλον είναι ένας χώρος εργασίας που κάνει τους εργαζόμενους να αισθάνονται «άβολα, φοβισμένοι ή εκφοβισμένοι» λόγω ανεπιθύμητης συμπεριφοράς. Υπάρχουν ορισμένα ερωτήματα που προκύπτουν με βάση αυτόν τον ορισμό του εχθρικού περιβάλλοντος εργασίας, όπως:

Τι είδους συμπεριφορά είναι «ανεπιθύμητη»;

Ποια είναι η συχνότητα ή η σοβαρότητα της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς που δημιουργεί ένα εχθρικό περιβάλλον;

Πώς μπορεί μια εταιρεία να είναι σίγουρη ότι οι εργαζόμενοι αισθάνονται πραγματικά φοβισμένοι ή εκφοβισμένοι αντί να είναι απλώς δυσαρεστημένοι με τον χώρο εργασίας τους;

Ποια είναι τα απτά σημάδια ενός εχθρικού εργασιακού περιβάλλοντος;

Οι απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις θα σας βοηθήσουν να προσδιορίσετε τι χαρακτηρίζεται ως εχθρικό περιβάλλον εργασίας. Μερικές φορές, μπορεί να χρειαστεί να κάνετε κάποιες βελτιώσεις για να προωθήσετε έναν πιο χαρούμενο και παραγωγικό χώρο εργασίας, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πρέπει επίσης να ανησυχείτε για εχθρότητα ή νομικές καταγγελίες. Αλλά, εάν διαπιστώσετε ότι η εταιρεία σας έχει ένα εχθρικό περιβάλλον, η δράση είναι επιτακτική.

Εχθρικό εργασιακό περιβάλλον: Η νομική πλευρά

Η εξέταση των νόμων για το εχθρικό περιβάλλον εργασίας σάς βοηθά να προσδιορίσετε εάν υπάρχουν νομικοί κίνδυνοι στο χώρο εργασίας σας. Για παράδειγμα, η Επιτροπή Ίσων Ευκαιριών Απασχόλησης των ΗΠΑ (EEOC) λέει ότι ένα εχθρικό εργασιακό περιβάλλον προκύπτει από την παρενόχληση:

Η παρενόχληση που προκαλεί ένα εχθρικό περιβάλλον εργασίας είναι «ανεπιθύμητη συμπεριφορά που βασίζεται στη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, το φύλο (συμπεριλαμβανομένης της εγκυμοσύνης), την εθνική καταγωγή, την ηλικία (40 και άνω), την αναπηρία ή τις γενετικές πληροφορίες».

Αυτό σημαίνει ότι κάθε είδους μεροληπτική ενέργεια και παρενόχληση βάσει προστατευόμενων χαρακτηριστικών μπορεί να προκαλέσει ένα εχθρικό περιβάλλον που μπορεί να οδηγήσει σε αγωγή (για να μην αναφέρουμε τον αρνητικό αντίκτυπο που θα είχε στη φήμη της εταιρείας σας).

Όμως, δεν είναι κάθε δυσάρεστο εργασιακό περιβάλλον παράνομο. Η EEOC δηλώνει ότι «μικρές ατάκες, ενοχλήσεις και μεμονωμένα περιστατικά (εκτός αν είναι εξαιρετικά σοβαρά)» δεν θεωρούνται παράνομα. Για παράδειγμα, εάν κάποιος κάνει ακατάλληλα αλλά χωρίς διακρίσεις αστεία σε έναν συνάδελφό του ή εάν κάποιος καταπονεί υπερβολικά και υποτιμά την ομάδα του, η συμπεριφορά του ενδέχεται να μην χαρακτηριστεί παράνομη. Αυτό σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι ενδέχεται να αντιμετωπίσουν δυσκολίες κατά την υποβολή καταγγελίας EEOC για εχθρικό εργασιακό περιβάλλον σε αυτές τις περιπτώσεις.

Ωστόσο, αυτή η διάκριση έχει σημασία μόνο εάν ο μοναδικός σας σκοπός είναι να αποφύγετε αγωγές. Αν και αυτό είναι μια έγκυρη ανησυχία για τους εργοδότες, η εξάλειψη μικρότερων ζητημάτων και ο εκφοβισμός στο χώρο εργασίας θα πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψη. Σε τελική ανάλυση, ένα δίκαιο και σεβαστό περιβάλλον εργασίας μπορεί να μεγιστοποιήσει την παραγωγικότητα, τη δέσμευση και τη διατήρηση των εργαζομένων.

Τι είναι η ανεπιθύμητη συμπεριφορά;

Η παρενόχληση, σεξουαλική παρενόχληση, διακρίσεις, θυματοποίηση, βία και πολλά άλλα είδη προσβλητικής ή ανάρμοστης συμπεριφοράς χαρακτηρίζονται ως ανεπιθύμητη συμπεριφορά. Όλα αυτά θα δημιουργήσουν ένα εχθρικό περιβάλλον εργασίας εάν συμβαίνουν με συνέπεια ή σκόπιμα, ή στην περίπτωση ενός μεμονωμένου περιστατικού, εάν είναι σοβαρό.
Για παράδειγμα, εάν κάποιος κάνει ένα σεξιστικό σχόλιο προς έναν συνάδελφο, πρέπει να αντιμετωπίσει επιπτώσεις, αλλά το άσχετο σχόλιό του πιθανότατα δεν θα ενθαρρύνει την εχθρότητα στο χώρο εργασίας.

Από την άλλη πλευρά, εάν αυτό το άτομο είναι αφεντικό ή κάνει παρόμοια σχόλια σε τακτική βάση, η συμπεριφορά του μπορεί να δημιουργήσει ένα εχθρικό περιβάλλον. Το ίδιο ισχύει αν η δράση είναι αρκετά σοβαρή – σκεφτείτε τη σκηνή στην κωμωδία Horrible Bosses όπου η Jennifer Aniston κάνει σεξουαλική επίθεση στον υφιστάμενό της.

Αν και αυτό μπορεί να φαίνεται πολύ ακραίο για να συμβεί στην πραγματική ζωή (παρά τις γνωστές φρικαλεότητες που συμβαίνουν στις καρέκλες των οδοντιάτρων), συμβαίνουν σοβαρές ενέργειες στους χώρους εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής επίθεσης. Και αυτού του είδους η συμπεριφορά χρειάζεται μόνο μία φορά για να δημιουργηθεί ένα εχθρικό περιβάλλον.

Τα σημάδια ενός εχθρικού εργασιακού περιβάλλοντος

Ένας δυστυχισμένος εργασιακός χώρος έχει ορισμένα χαρακτηριστικά, π.χ. άτομα που παρουσιάζουν συμπτώματα επαγγελματικής εξουθένωσης, άτομα που μαλώνουν συχνά, εργαζόμενοι που παραπονιούνται ότι αμείβονται λιγότερο ή ότι τους υποτιμούν. Και υπάρχουν πολλά άλλα σημάδια που δείχνουν ξεκάθαρα την εργασιακή δυσαρέσκεια, όπως η απουσία, η έλλειψη πόρων, η εργασιακή ανασφάλεια που προκαλείται από τις απολύσεις κ.λπ.

Από την άλλη πλευρά, σε ένα εχθρικό περιβάλλον εργασίας, είναι πιο πιθανό να δείτε φόβο, ανησυχία και επίσημες καταγγελίες στο HR για εκφοβισμό ή διακρίσεις.

Λοιπόν, ποιες συμπεριφορές θεωρούνται κριτήρια για ένα εχθρικό περιβάλλον εργασίας;

Ακολουθούν μερικά πιθανά παραδείγματα εχθρικού εργασιακού περιβάλλοντος:

Σεξουαλική / φυλετική παρενόχληση. Αυτά είναι δύο πράγματα που δημιουργούν πάντα ένα εχθρικό περιβάλλον για τους εργαζόμενους. Δεν μπορείτε να βάζετε άτομα να κάνουν χυδαία σχόλια σχετικά με το φύλο ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό, να προβάλλουν φυλετικές συκοφαντίες ή να γελοιοποιούν κάποιον με βάση το φύλο ή τη φυλή και να ισχυρίζονται ότι έχετε έναν υγιή χώρο εργασίας. Εάν έχετε λάβει σχετικά παράπονα ή έχετε ακούσει αυτό το είδος λεκτικής κακοποίησης, πιθανότατα θα δείτε αυξημένη εχθρότητα στο χώρο εργασίας.

Εργασιακή και σεξουαλική παρενόχληση: Γιατί τα θύματα δεν μιλούν;

Διακρίσεις κάθε είδους. Για παράδειγμα, μπορεί να ακούσετε ή να δείτε έναν διευθυντή προσλήψεων να απορρίπτει τακτικά αιτούντες που είναι μεγαλύτεροι, για παράδειγμα, 45 ετών. Ή αυτές που είναι γυναίκες, ή γεννημένοι στο εξωτερικό. Αυτό σημαίνει ότι είναι προκατειλημμένοι εναντίον αυτών των ομάδων ανθρώπων, επομένως είναι πιθανό να μην συμπεριφέρονται σωστά σε όσους ανήκουν ήδη στην εταιρεία σας και ανήκουν σε αυτές τις ομάδες. Όχι μόνο η μεροληψία μπορεί να ενθαρρύνει έναν εχθρικό χώρο εργασίας, αλλά και οι διακρίσεις κατά των προστατευόμενων χαρακτηριστικών είναι επίσης παράνομες σε πολλές χώρες.

Συνεχής επιθετικότητα. Φανταστείτε ότι ακούτε συχνά τον αντιπρόεδρο πωλήσεων να φωνάζει στον προσωπικό του βοηθό ή να τον βλέπετε να σπρώχνει τα στελέχη ανάπτυξης της επιχείρησής τους. Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα σημάδι ότι οι ομάδες τους βιώνουν έναν εχθρικό χώρο εργασίας όπου πέφτουν θύματα ή φοβούνται. Ακόμη και όταν κάποιος καταφεύγει τακτικά σε παθητικές-επιθετικές συμπεριφορές ή σπρώχνει άλλους σε ανθυγιεινό ανταγωνισμό, αυτό είναι κόκκινο – παρόλο που αυτή η συμπεριφορά πιθανότατα δεν είναι παράνομη.

Χλευασμός ή θυματοποίηση. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να παίζουν αστεία ή να πειράζουν ο ένας τον άλλον – αυτό είναι φυσιολογικό μεταξύ των φίλων της δουλειάς. Αλλά αν δείτε μια πολύ σοβαρή φάρσα που αφήνει το άτομο σε αμηχανία και απογοήτευση ή αν κάποιος έχει δημιουργήσει μια ομάδα στο Facebook για να γελοιοποιήσει έναν συνάδελφο, αυτό είναι σημάδι εχθρικού χώρου εργασίας. Η στόχευση ανθρώπων για δημόσια ταπείνωση είναι όλο και πιο απαράδεκτη, όπως φαίνεται από την αυξημένη εστίαση στον διαδικτυακό εκφοβισμό.

Πολλά παράπονα και απειλές για τιμωρία. Εάν οι εργαζόμενοι υποβάλλουν συνεχώς καταγγελίες και οι προϊστάμενοι μιλούν για πειθαρχία ή τιμωρία των εργαζομένων, σίγουρα κάτι δεν πάει καλά. Ακόμα κι αν δεν βλέπετε επίσημα παράπονα, κρατήστε τα αυτιά σας ανοιχτά όταν η συζήτηση στρέφεται σε προσωπικές εμπειρίες στο χώρο εργασίας.

Αυτή η αίσθηση που νιώθεις. Το έντερό σας μπορεί πιθανώς να σας πει αν εργάζεστε σε καλό ή κακό χώρο εργασίας. Εάν εσείς ή οι συνάδελφοί σας νιώθετε συχνά δυστυχισμένοι, φοβισμένοι ή απειλούμενοι, αυτό είναι σαφές σημάδι ενός εχθρικού εργασιακού περιβάλλοντος.

Προσέξτε τους ανθρώπους που σαμποτάρουν ή συκοφαντούν άλλους, που είναι γενικά ασεβείς ή προσβλητικοί και που υποτιμούν τις ιδέες ή τις προσωπικότητες άλλων ανθρώπων. Μπορεί να καλλιεργούν ένα εχθρικό περιβάλλον καθώς μιλάμε.

Όλα αυτά είναι σημάδια που μπορείτε να παρατηρήσετε είτε κοιτάζετε από έξω είτε από μέσα.

Συντάκτης: Αναστάσιος Χριστόπουλος,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.