Όνειρα και εφιάλτες: γιατί θα πρέπει να μας απασχολούν;

Πώς τα όνειρα καθορίζουν την ζωή μας; Τί είναι αυτό που τα προκαλεί; Ο άνθρωπος περνά την ζωή του με χιλιάδες καθημερινά άγχη και προκλήσεις. Η νύχτα όμως του παίζει περίεργα παιχνίδια. Άραγε καθορίζει όλο αυτό το παιχνίδι του μυαλού τον ψυχικό του κόσμο;

Με μια πρώτη ματιά…

Ένα σύνολο εικόνων και σκέψεων τα οποία βιώνουμε ενώ κοιμόμαστε συναποτελούν την έννοια του ονείρου.  Κάποια από τα όνειρα που βλέπουμε, είναι άλλοτε ευχάριστα και άλλοτε μας δημιουργούν ανησυχία.

Μερικές φορές είναι μονότονα και βαρετά, ενώ άλλες φορές είναι τρομακτικά. Σε αυτήν την περίπτωση δεν μιλάμε για όνειρα, αλλά για κάτι παραπλήσιο με την ίδια σημασία: τους εφιάλτες.

Ποια είναι τα βασικά στοιχεία του ονείρου; 

Συνολικά, οι περισσότεροι άνθρωποι ονειρεύονται περίπου δύο ώρες τα βράδια. Στα διάφορα στάδια του ύπνου, το όνειρο συμβαίνει ανεξαρτήτως των συνθηκών, ενώ πιο συχνή είναι η εμφάνισή του κατά τον ύπνο REM. Το όνειρο όπως και οι εφιάλτες, συμβαίνουν ακούσια και δεν ελέγχονται συνειδητά.

Συχνά παρατηρούμε οπτική επαφή πρόσωπο με πρόσωπο,  η οποία πολλές φορές συνοδεύεται από έντονα συναισθήματα. Δεν είναι λίγες οι φορές όπου το περιεχόμενο μπορεί να είναι παράλογο και αρκετά μπερδεμένο. Τότε είναι που προβληματιζόμαστε και προσπαθούμε να τα ερμηνεύσουμε αν κ είναι δύσκολο. 

Συνήθως το περιεχόμενο των ονείρων περιλαμβάνει αλληλεπιδράσεις με άλλα άτομα και στοιχεία της καθημερινής μας ζωής. Τέτοια στοιχεία εμφανίζονται με έντονο τρόπο στα όνειρά μας ανάλογα με την ισχύ και την αξία που έχουν για τον εαυτό μας.

Όταν οι ονειρικές καταστάσεις είναι ιδιαίτερα έντονες, τότε το όνειρο λέγεται ζωντανό. Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι φορές όπου ένα όνειρο επαναλαμβάνεται ολοένα και πιο έντονα κάθε φορά, λόγω του ότι το περιεχόμενό του, επηρεάζει σημαντικά στην ζωή μας.

Εφιάλτες: οι κακές αναμνήσεις μιας νύχτας

Αναφορικά με τους εφιάλτες, είναι πολύ ζωντανά όνειρα, ενώ προκαλούν φόβο και ταραχή. Κάτι που ίσως παραμένει άγνωστο, είναι ότι οι εφιάλτες υποστηρίζονται κυρίως στην threat simulation theory. Η θεωρία αυτή παρουσιάζει τους εφιάλτες σαν «αγγελιαφόρους», καθώς φαίνεται να αποτελούν προειδοποιήσεις για κάποιο άσχημο συμβάν.

Υπάρχει δε, μια θεώρηση που υποστηρίζει πως η συχνότητα ενός εφιάλτη, οδηγεί σε διαταραχές ύπνου. Η θεωρία αυτή (nightmare disorder), απασχολεί πολλούς ψυχολόγους, καθώς σύμφωνα με πολλούς νευρολόγους και ψυχίατρους γίνεται η αιτία της παραϋπνίας ( διαταραχή ποιότητας του ύπνου).

Ωστόσο, είναι φυσιολογικό να βλέπουμε ανά διαστήματα εφιάλτες. Η κύρια αιτία της ύπαρξής τους είναι το άγχος, και σε ορισμένες περιπτώσεις η κόπωση εξαιτίας εργασιακού φόρτου. Όλα αυτά τα άγχη υποβάλλονται σε επεξεργασία, μαζί με  την ανησυχία της καθημερινότητας, στο υποσυνείδητο του μυαλού μας. Η διαδικασία  αυτή μας βοηθά να αποδεχτούμε πολλές καταστάσεις και να εξηγήσουμε πολλές άσχημες εμπειρίες.

Γιατί ονειρευόμαστε; 

Σύμφωνα με τον Φρόιντ, τα όνειρα εκφράζουν σκέψεις και επιθυμίες και κίνητρα που πηγάζουν από το ασυνείδητο. Ακριβώς επειδή τα όνειρα είναι μια από τις πιο μυστηριώδεις πτυχές του ύπνου, έχει γίνει δίκαια αντικείμενο μελέτης από πολλές επιστήμες.

Ωστόσο, ο κόσμος των ονείρων μένει εν μέρη άγνωστος. Ακριβής απάντηση στο να μάθουμε τον λόγο που ονειρευόμαστε δεν ορίζεται. Βέβαια, υπάρχουν αρκετές θεωρίες που αναδεικνύουν σημαντικούς παράγοντες των ονείρων. Ερευνητικά προγράμματα κατάφεραν να αποδείξουν πως τα όνειρα ακονίζουν την δημιουργικότητα. Χωρίς περιορισμούς, τα όνειρα μάς βοηθούν να επιλύσουμε πολλά από τα προβλήματα της καθημερινότητας, με άξονα την ελευθερία της σκέψης.

Συχνά γίνεται λόγος για την επιφυλακτικότητα που μας δημιουργούν απέναντι σε πρόσωπα και γεγονότα. Η λεγόμενη threat simulation theory, αναδεικνύει πως τα όνειρα συχνά παρέχουν ένα ασφαλές περιβάλλον για την εξάσκηση σημαντικών κοινωνικών δεξιοτήτων.

Παράλληλα, μας προετοιμάζουν για απειλητικά σενάρια και καταστάσεις που μπορεί να είναι επιβλαβή για μας. Μαζί με αυτό, έρχεται και η επεξεργασία των έντονων συναισθημάτων στα όνειρά μας. Λύπη, χαρά και ενθουσιασμός  κυριαρχούν τόσο στα όνειρα, όσο και στους εφιάλτες. Όπως άλλωστε και στην τρέχουσα (ξύπνια) καθημερινότητά μας!

Πηγή

Συντάκτης: Ιωάννης Καραγκούνης,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.