Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι μελέτες που έχουν δημοσιευτεί σχετικά με το πώς μετρούσαν το χρόνο στην αρχαιότητα. Και πώς διαμορφώθηκε …
Οι δώδεκα μήνες και το όνομά τους
Στις καθημερινές μας συζητήσεις αναφερόμαστε συχνά πυκνά σε αυτούς. Δεν αναρωτηθήκαμε όμως ποτέ: Από πού πήραν οι μήνες το όνομά τους;
Στην αρχαία Ελλάδα, οι εποχές και οι μήνες είχαν τελείως διαφορετικά ονόματα από αυτά που γνωρίζουμε εμείς σήμερα. Το ημερολόγιο που χρησιμοποιούμε σήμερα είναι το γρηγοριανό, το οποίο είναι μια παραλλαγή του ιουλιανού ημερολογίου. Διαρκεί 365,2425 ημέρες και χωρίζεται σε 12 μήνες, που αποτελούνται από 28-31 ημέρες. Στην Ελλάδα υιοθετήθηκε το 1923.
Πώς, όμως, προέκυψαν τα ονόματα των μηνών, όπως τα ξέρουμε σήμερα;
Ιανουάριος: Πρόκειται για τον εντέκατο μήνα του ρωμαϊκού ημερολογίου ή τον πέμπτο του χριστιανικού έτους. Πήρε το όνομά του από το θεό Ιανό, το θεό της αρχής στη ρωμαϊκή μυθολογία. Αποτελείται από 31 ημέρες, στις οποίες η ημέρα αποτελείται από 10 ώρες και η νύχτα από 14 ώρες κατά μέσο όρο. Η πρώτη ημέρα του Ιανουαρίου ονομάζεται Πρωτοχρονιά.
Φεβρουάριος: Είναι ο «κουτσός» μήνας του ημερολογίου. Αποτελείται από 28 ημέρες, ενώ στα δίσεκτα έτη φτάνει τις 29. Το όνομά του το οφείλει στη λατινική λέξη «februum», που σημαίνει «κάθαρση, καθαρμός». Κατά τη διάρκεια του Φεβρουαρίου, στη Ρώμη τελούνταν θρησκευτικές γιορτές εξαγνισμού. Εναλλακτικά, τον αποκαλούμε Φλεβάρη, λόγω των «φλεβών», των υπόγειων –δηλαδή– νερών που προκύπτουν από τις πολλές βροχές.
Μάρτιος: Βάσει του γρηγοριανού ημερολογίου είναι ο τρίτος μήνας και έχει 31 ημέρες. Κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου μήνα, γιορταζόταν ο μουσηγέτης θεός της Δήλου και ο Διόνυσος των Ελευθερών.
Απρίλιος: Ο όγδοος μήνας του εκκλησιαστικού ημερολογίου και ο δεύτερος του παλαιού ρωμαϊκού. Μέχρι την εποχή του Ιουλίου Καίσαρα είχε 29 ημέρες, ενώ έπειτα του προστέθηκε ακόμη μία. Η ονομασία του ετυμολογείται από το λατινικό ρήμα aperio, που σημαίνει «ανοίγω». Είναι ο μήνας όπου «ανοίγει» ο καιρός και έρχεται η άνοιξη.
Μάιος: Είναι ο πέμπτος μήνας του γρηγοριανού ημερολογίου και αποτελείται από 31 ημέρες. Οι Λατίνοι συγγραφείς τον αναφέρουν ως «mensis» ή «kalendae». Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο χαρακτηρισμός του ως «Μήνας» προέρχεται από τη Μαία, η οποία ήταν μία από τις Πλειάδες. Ο Ρωμαίος ποιητής Οβίδιος θεωρεί πως ο Μάιος πήρε το όνομά του από τη λέξη «Majestas», δηλαδή «Μεγαλειότης».
Ιούνιος: Ο έκτος μήνας του γρηγοριανού ημερολογίου και ο τέταρτος στο παλαιό ρωμαϊκό. Αποτελείται από 30 ημέρες και αποκαλείται και ως Ιούνης, Θερστής ή Θιρστής. Χρωστάει την ονομασία του στη θεά Ήρα, στα Λατινικά Juno.
Ιούλιος: Ο έβδομος μήνας του γρηγοριανού ημερολογίου και ο πρώτος του αττικού. Στο παλαιό ρωμαϊκό είναι ο πέμπτος μήνας, εξού και η πρότερη ονομασία του «quintillis». Το όνομά του, όπως το ξέρουμε σήμερα, το οφείλει στον αυτοκράτορα Ιούλιο Καίσαρα. Αποτελείται από 31 ημέρες.
Αύγουστος: Μήνας-σταθμός ανά τους αιώνες. Στο βυζαντινό ημερολόγιο θεωρείται ο τελευταίος μήνας, γι’ αυτό και η 31η Αυγούστου λογιζόταν ως παραμονή Πρωτοχρονιάς. Επίσης, το μήνα Αύγουστο πέθανε και η βασίλισσα Κλεοπάτρα. Στο παλαιό ρωμαϊκό είναι ο έκτος μήνας, όπου και αναφερόταν ως «sextilis». Το όνομα που έχει επικρατήσει σήμερα οφείλεται στον αυτοκράτορα Αύγουστο.
Σεπτέμβριος: Ο ένατος μήνας του γρηγοριανού ημερολογίου και μήνας-μεταίχμιο στις αλλαγές του καιρού και της εποχής. Ξεκινά ως καλοκαιρινός μήνας και στο τελευταίο δεκαήμερο «φθινοπωριάζει»! Είναι ο έβδομος μήνας του παλαιού ρωμαϊκού ημερολογίου, στα Λατινικά «septem», οπότε και Σεπτέμβριος. Έχει 30 ημέρες.
Οκτώβριος: Ο όγδοος μήνας στο παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο και ο δέκατος στο γρηγοριανό. Ξεκινά την ίδια ημέρα του χρόνου με τον Ιανουάριο, εκτός από τα δίσεκτα έτη. Τον αποκαλούν, επίσης, και «Βροχάρη», λόγω των βροχών που ξεκινούν κατά τη διάρκειά του, αλλά και «Σποριάτη», «Σποριά» και «Σπαρτό», γιατί είναι ο μήνας της σποράς.
Νοέμβριος: Ο εντέκατος και προτελευταίος μήνας του γρηγοριανού ημερολογίου και ο τελευταίος μήνας με 30 ημέρες. Στο παλαιό ρωμαϊκό είναι ο ένατος μήνας, στα Λατινικά «novem», από όπου προκύπτει και η ονομασία του.
Δεκέμβριος: Ο άσπρος μήνας του έτους! Τον αποκαλούν και «Ασπρομηνά» ή «Χιονιά», λόγω των έντονων χιονοπτώσεων που σημειώνονται κατά τη διάρκειά του. Είναι ο δωδέκατος μήνας του γρηγοριανού ημερολογίου και ο δέκατος του ρωμαϊκού. Στα Λατινικά, ο αριθμός δέκα λεγόταν «decem», λέξη στην οποία οφείλει το όνομά του.
