Οι Απόκριες, η προέλευση και η σημασία τους

Όπως σ’ όλα τα μέρη του κόσμου, έτσι και στην Ελλάδα Απόκριες σημαίνουν χαρά, ξεφάντωμα, οινοποσία και κυρίως φαγοπότι. 

Οι Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή. Σήμερα όμως, Αποκριά ονομάζεται η Κυριακή της πρώτης (Μικρές Απόκριες, της Τυροφάγου), καθώς και η Κυριακή της δεύτερης και τρίτης εβδομάδας.

Ονομάστηκε έτσι, επειδή την περίοδο αυτή, συνηθίζεται να μην τρώνε κρέας οι Χριστιανοί, δηλαδή. Την εβδομάδα της Τυροφάγου τρώνε μόνο γαλακτοκομικά και όχι κρέας, για να προετοιμαστούν σιγά – σιγά για τη νηστεία της Σαρακοστής. Ανάλογη με την ελληνική λέξη Αποκριά, είναι και η λατινική λέξη καρναβάλι (Carneval, carnavale).

Προέλευση και ιστορία 

Οι Απόκριες σχεδόν πάντα ξεκινούν το Φεβρουάριο. Ο μήνας Φεβρουάριος πήρε το όνομά του από το Θεό των Ρωμαίων Φέβρουο (Februs) που ήταν ο Θεός των Νεκρών και τη Φέβρουα ( Februa) τη Θεά που επόπτευε τους εξαγνισμούς. Και τα δύο αυτά στοιχεία, η λατρεία των νεκρών και οι εξαγνισμοί είναι άμεσα συνδεδεμένοι με τις Απόκριες μιας και τα Σάββατα των εβδομάδων της χαράς και του ξεφαντώματος είναι αφιερωμένα στις ψυχές και καθώς οι Απόκριες είναι η γέφυρα ανάμεσα στο χειμώνα και την άνοιξη οι άνθρωποι θέλουν να εξευμενίσουν τη γη για να έχουν πλούσιες σοδειές.

Λατρεία των νεκρών, εξαγνισμός και επίκληση των δυνάμεων που γονιμοποιούν τη γη είναι το τρίπτυχο από το οποίο ξεκινούν αλλά και το οποίο υπηρετούν τα αποκριάτικα δρώμενα τα οποία βέβαια έχουν παγανιστικό χαρακτήρα και εκφράζονται με σάτιρα και με σεξουαλική και ερωτική ελευθεριότητα.

Τα αποκριάτικα δρώμενα ανάγονται στις διονυσιακές τελετές αλλά όπως έχουν υποστηρίξει ορισμένοι μελετητές, μάλλον πρέπει ν’ αναζητήσουμε τις ρίζες τους ακόμη πιο πίσω.

Οι εβδομάδες της Αποκριάς 

Ως γνωστόν το Τριώδιο διαρκεί τρεις εβδομάδες. Κατά την πρώτη εβδομάδα αρχίζουν να σφάζουν τους χοίρους και ονομάζεται προφωνή επειδή όπως αναφέραμε ήδη κάποιος διαλαλούσε με φωνές την έλευση της Αποκριάς. Η εβδομάδα λέγεται επίσης και απολυτή γιατί «οι ψυχές των νεκρών απολύονται και βγαίνουν στον απάνω κόσμο».

Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται κρεατινή ή ολόκριγια επειδή καταναλώνεται σ’ όλη τη διάρκειά της κρέας ακόμη και κατά την Τετάρτη και Παρασκευή. Η Τσικνοπέμπτη, η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας της Αποκριάς είναι η κατεξοχήν ημέρα που κάνει αισθητή την έλευση του Τριωδίου. Η Τσικνοπέμπτη γιορτάζεται παραδοσιακά οικογενειακά ή ομαδικά, πάντως σίγουρα μαζί με φίλους αλλά και συνεταίρους αφού σε πολλά μέρη της Ελλάδας το έθιμο θέλει οι μάστορες να κάθονται στο ίδιο τραπέζι με τους βοηθούς τους ως ίσοι.

Η Τρίτη εβδομάδα λέγεται τυρινή επειδή το κύριο άρτυμα στα εδέσματα είναι το τυρί, λέγεται ακόμη και μακαρονού.

Συντάκτης: Ευαγγελία Μποζαντζόγλου,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.