Αλλά, τι ακριβώς είναι το υποσυνείδητο; Πώς λειτουργεί; Η ψυχανάλυση ορίζει το υποσυνείδητο ως το λιγότερο προσπελάσιμο μέρος του νου …
Ο Σιωπηλός Πόλεμος Μέσα Μας: Κατανόηση και Υπέρβαση του Αυτο-Σαμποτάζ
Αυτό το άρθρο εξηγεί την ψυχολογία του αυτο-σαμποτάζ, τους κρυφούς λόγους πίσω από αυτήν, πού εμφανίζεται, και — το σημαντικότερο — πώς μπορούμε να το ξεπεράσουμε.
Έχεις βρεθεί ποτέ να αναβάλλεις κάτι σημαντικό την τελευταία στιγμή; Να απομακρύνεσαι από μια σχέση που πήγαινε καλά; Ή να βάζεις έναν μεγάλο στόχο και σταδιακά να τον υπονομεύεις με δικαιολογίες, περισπασμούς ή παρορμητικές αποφάσεις;
Αν ναι, τότε έχεις βιώσει το αυτο-σαμποτάζ — το φαινόμενο όπου εμείς οι ίδιοι στεκόμαστε εμπόδιο στον εαυτό μας.
Παρά τη νοημοσύνη, τις ικανότητες και το κίνητρο, πολλοί άνθρωποι ασυνείδητα ενεργούν ενάντια στα ίδια τους τα συμφέροντα. Αλλά γιατί να υπονομεύουμε αυτό που θέλουμε; Τι εξυπηρετεί αυτή η φαινομενικά παράλογη συμπεριφορά;
Αυτό το άρθρο εξηγεί την ψυχολογία του αυτο-σαμποτάζ, τους κρυφούς λόγους πίσω από αυτήν, πού εμφανίζεται, και — το σημαντικότερο — πώς μπορούμε να το ξεπεράσουμε.
Τι Είναι το Αυτο-Σαμποτάζ;
Το αυτο-σαμποτάζ περιλαμβάνει μοτίβα σκέψης, συμπεριφοράς ή συναισθημάτων που υπονομεύουν τους στόχους, την επιτυχία και την ευημερία μας. Συμβαίνει όταν το συνειδητό μυαλό θέλει κάτι (π.χ. αγάπη, επιτυχία, υγεία), αλλά το υποσυνείδητο αντιστέκεται.
Είναι δηλαδή μια εσωτερική σύγκρουση.
Η ψυχολόγος Dr. Judy Ho ορίζει το αυτο-σαμποτάζ ως «οποιαδήποτε σκέψη, συναίσθημα ή συμπεριφορά που σε κρατά πίσω από αυτό που συνειδητά επιθυμείς και υπονομεύει τα κίνητρα και τις προσπάθειές σου».
Γιατί Υπονομεύουμε Τον Εαυτό Μας;
Παρόλο που φαίνεται παράλογο, το αυτο-σαμποτάζ εξυπηρετεί έναν κρυφό ψυχολογικό σκοπό: είναι μια μηχανή άμυνας.
1. Φόβος Αποτυχίας
Αν δεν προσπαθήσεις ποτέ σοβαρά, δεν μπορείς να αποτύχεις πραγματικά. Κάποιοι ασυνείδητα προτιμούν το αυτο-σαμποτάζ από το ενδεχόμενο της αποτυχίας και της ταπείνωσης.
2. Φόβος Επιτυχίας
Η επιτυχία φέρνει ευθύνη, ορατότητα και ίσως απόρριψη. Αν κάποιος νιώθει ότι δεν την αξίζει, θα αυτο-σαμποταριστεί για να παραμείνει στη «ζώνη ασφαλείας».
Ο ψυχολόγος Gay Hendricks μιλά για το “Upper Limit Problem”, όπου το άτομο ξεπερνά το ασυνείδητο όριο της ευτυχίας που πιστεύει ότι δικαιούται, και τότε… αυτοκαταστρέφεται.
3. Αρνητικές Πυρηνικές Πεποιθήσεις
Όπως:
«Δεν αξίζω.»
«Δεν είμαι ικανός.»
«Αν πετύχω, θα με απορρίψουν.»
Το αυτο-σαμποτάζ διατηρεί αυτές τις πεποιθήσεις ζωντανές και γνώριμες. Είναι η ψευδαίσθηση της σταθερότητας μέσα στον πόνο.
4. Αποφυγή Ευαλωτότητας
Η πρόοδος απαιτεί συναισθηματικό ρίσκο. Το αυτο-σαμποτάζ μας προστατεύει από το να νιώσουμε εκτεθειμένοι ή πληγωμένοι.
Τι Προσπαθούμε Να Προστατεύσουμε;
Πίσω από κάθε αυτο-σαμποτάζ υπάρχει μια προσπάθεια προστασίας:
Του εγώ από την αποτυχία,
Του νευρικού μας συστήματος από το συναισθηματικό στρες,
Της ταυτότητάς μας από την αλλαγή,
Της αίσθησης ελέγχου μας από την αβεβαιότητα.
Πού Είναι Πιο Έντονο το Αυτο-Σαμποτάζ;
1. Στις Σχέσεις
Επιλογή μη διαθέσιμων συντρόφων,
Δημιουργία συγκρούσεων,
Αποφυγή οικειότητας.
2. Στην Καριέρα
Αναβλητικότητα,
Τελειομανία,
Υποεκτίμηση δυνατοτήτων.
3. Στην Υγεία
Διακοπή διατροφής ή άσκησης,
Παράλειψη ιατρικών οδηγιών.
4. Στα Οικονομικά
Υπερκατανάλωση,
Φόβος ανάληψης ευθυνών,
Απόρριψη ευκαιριών.
Είναι Έλλειψη Αυτο-Αγάπης;
Συχνά, ναι. Το αυτο-σαμποτάζ είναι ένδειξη χαμηλής αυτοεκτίμησης. Όταν δεν αγαπάμε τον εαυτό μας, ασυνείδητα δεν πιστεύουμε ότι αξίζουμε να είμαστε καλά.
Η Dr. Kristin Neff έχει δείξει μέσα από έρευνες ότι η αυτο-συμπόνια μειώνει τις αυτοκαταστροφικές τάσεις και ενισχύει την ανθεκτικότητα.
Τι Λέει Η Επιστήμη
Θεωρία Προσκόλλησης (Bowlby): Τα παιδικά μοτίβα σχέσης καθορίζουν τη μελλοντική συμπεριφορά.
Θεωρία Αυτο-Καθορισμού (Deci & Ryan): Αν δεν νιώθουμε αυτονομία, σύνδεση και ικανότητα, προκύπτει απογοήτευση και παραιτούμαστε.
Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT): Οι πεποιθήσεις μας διαμορφώνουν τις πράξεις μας. Αν πιστεύω ότι «Δεν μπορώ», θα αυτο-σαμποταριστώ.
Πώς Να Ξεπεράσεις το Αυτο-Σαμποτάζ
1. Αναγνώρισε Το Μοτίβο
Πού και πότε εμφανίζεται; Ποια σκέψη ή συναίσθημα την προκαλεί;
2. Βρες Την Κρυφή Πεποίθηση
Ρώτα τον εαυτό σου: «Τι φοβάμαι ότι θα συμβεί αν πετύχω;» Πολλές φορές θα βρεις απαντήσεις όπως: «Θα με απορρίψουν», «Θα γίνω στόχος», «Δεν θα μπορέσω να το διαχειριστώ».
3. Καλλιέργησε Αυτο-Συμπόνια
Αντί να κριτικάρεις τον εαυτό σου, μίλησέ του με κατανόηση. Η αυτο-συμπόνια ενισχύει την ανθεκτικότητα και την πρόοδο.
4. Μικρά Βήματα – Μικρές Νίκες
Μην προσπαθείς να αλλάξεις τα πάντα απότομα. Κάθε μικρή επιτυχία ενισχύει τη νέα πεποίθηση: «Είμαι ικανός».
5. Ρύθμισε Το Νευρικό Σου Σύστημα
Όταν νιώθουμε ασφάλεια στο σώμα μας, μπορούμε να αντέξουμε την αλλαγή. Δοκίμασε:
Αναπνοές,
Διαλογισμό,
Ήπια άσκηση,
Μασάζ.
6. Επανεγγραφή Ταυτότητας
Αναρωτήσου: «Ποιος/ποια πρέπει να γίνω για να σταματήσω να αυτο-σαμποτάρομαι;» Ξεκίνα να λειτουργείς σαν αυτό το άτομο κάθε μέρα — έστω και λίγο.
Παράδειγμα: Η Αναβλητική Συγγραφέας
Η Σάρα, 35 ετών, θέλει να γράψει βιβλίο. Αλλά κάθε φορά που ξεκινά, βρίσκει «καλύτερα» πράγματα να κάνει. Μέσα από συνεδρίες, ανακαλύπτει ότι στην παιδική της ηλικία την κορόιδευαν όταν εξέφραζε τη δημιουργικότητά της.
Πιστεύει ασυνείδητα: «Αν δείξω ποια είμαι, θα με απορρίψουν.»
Η συγγραφή απαιτεί ευαλωτότητα — γι’ αυτό και την αποφεύγει. Μέσα από εργασία με τον εσωτερικό της εαυτό, γράψιμο σε μικρές δόσεις και ενδυνάμωση νέων πεποιθήσεων, τελικά ολοκληρώνει το βιβλίο της.
Συμπέρασμα: Από το Αυτο-Σαμποτάζ Στην Αυτο-Εμπιστοσύνη
Το αυτο-σαμποτάζ δεν είναι απόδειξη ανικανότητας ή τεμπελιάς. Είναι ένδειξη ότι κάποιο κομμάτι μας προσπαθεί να μας προστατεύσει — με λάθος τρόπο.
Αυτοσαμποτάζ και πεποιθήσεις!
Όταν φέρνουμε στο φως τα υποσυνείδητα μοτίβα, αντιμετωπίζουμε τις περιοριστικές πεποιθήσεις και χτίζουμε αυτο-συμπόνια, μπορούμε να ξεφύγουμε από τον φαύλο κύκλο και να δημιουργήσουμε μια ζωή που εκφράζει το δυναμικό μας.
Γιατί στο τέλος, δεν είσαι το αυτο-σαμποτάζ σου. Είσαι το μέλλον σου.
