Στην κάθε σχέση αναπτύσσεται ένας μοναδικός τρόπος επικοινωνίας. Ίσως πρόκειται για ένα προσωπικό αστείο το οποίο μόνο το ζευγάρι αντιλαμβάνεται. …
Ο φαύλος κύκλος της ανασφάλειας και οι σχέσεις
Η ανασφάλεια δεν είναι προνόμιο των εφήβων που ψάχνουν την ταυτότητά τους μπροστά στον καθρέφτη. Είναι και των ενηλίκων, των ανθρώπων που έχουν ζήσει, έχουν αγαπήσει, έχουν απογοητευτεί. Είναι εκεί, σιωπηλή αλλά πανταχού παρούσα.
Μεγαλώνοντας, κουβαλάμε πληγές και φόβους που μας κάνουν να ψάχνουμε στους άλλους αυτό που ίσως δε νιώθουμε για εμάς. Και πολλές φορές, η ανασφάλεια γίνεται κριτήριο για την επιλογή συντρόφου. Όχι πάντα συνειδητά, αλλά σαν μια αόρατη δύναμη που μας ωθεί προς ανθρώπους που καλύπτουν τα κενά μας ή που απλώς δε θα μας αφήσουν ποτέ μόνος.
Πώς η ανασφάλεια μάς παγιδεύει;
Όταν κάποιος νιώθει ανασφαλής, μπορεί να ελκύεται από ανθρώπους που δείχνουν δυναμικοί, σίγουροι, αποφασιστικοί. Αυτό αρχικά μοιάζει με προστασία, αλλά στην πραγματικότητα, πολλές φορές, είναι έλεγχος. Ο χειριστικός σύντροφος ξέρει πώς να τρέφει τις ανασφάλειές μας, πώς να μας κάνει να αμφισβητούμε τον εαυτό μας, πώς να μας κρατάει εξαρτημένους. Όσο περισσότερο μένει κάποιος σε μια χειριστική σχέση, τόσο πιο πολύ χάνει τον εαυτό του. Ο χειριστικός άνθρωπος φροντίζει να ενισχύει τις ανασφάλειες, όχι να τις θεραπεύει. Μπορεί να απομονώνει τον σύντροφό του από φίλους και οικογένεια, να τον κάνει να αισθάνεται ανεπαρκής, να τον πείθει ότι χωρίς αυτόν δεν έχει αξία.
Κάποιοι διαλέγουν τον σύντροφό τους επειδή φοβούνται τη μοναξιά. Δεν θέλουν να μείνουν μόνοι με τις σκέψεις τους, με τις αμφιβολίες τους. Προτιμούν τη βεβαιότητα μιας σχέσης, ακόμα κι αν δεν είναι ιδανική. Και κάπως έτσι καταλήγουν με ανθρώπους που δεν τους κάνουν ευτυχισμένους, αλλά τους προσφέρουν μια ψευδαίσθηση ασφάλειας. Άλλοι επιλέγουν με βάση την επιβεβαίωση. Θέλουν κάποιον που θα τους κάνει να νιώσουν όμορφοι, επιθυμητοί, σημαντικοί και μερικές φορές, αυτό τους οδηγεί σε σχέσεις τοξικές, σε ανθρώπους που τους υποβαθμίζουν για να νιώθουν εκείνοι ανώτεροι.
Η ανασφάλεια ως εσωτερικός χειριστής
Μπορεί να ακούγεται παράξενο, αλλά πολλές φορές, η μεγαλύτερη πίεση δεν έρχεται από τον σύντροφό μας, αλλά από μέσα μας. Η ανασφάλεια μας ψιθυρίζει:
- “Αν δεν είσαι πάντα δοτικός/ή, θα σε αφήσουν”.
- “Πρέπει να είσαι τέλειος/α, αλλιώς δε θα σε αγαπήσουν”.
- “Μη δείξεις πολύ συναίσθημα, θα θεωρήσουν ότι είσαι αδύναμος/η”.
Κι έτσι, πιέζουμε τον εαυτό μας να είμαστε πάντα ευχάριστοι, πάντα υπομονετικοί, πάντα δυνατοί ή αστείοι ή σέξι ή σοβαροί—ό,τι πιστεύουμε ότι θα μας κρατήσει επιθυμητούς. Ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι καταπιέζουμε τον αληθινό μας εαυτό.
Η ανασφάλεια μπορεί να μας σπρώξει να πάρουμε έναν ρόλο που δεν είναι δικός μας:
- Να γίνουμε υποχωρητικοί από φόβο μην εγκαταλειφθούμε.
- Να προσπαθούμε να σώσουμε τον άλλο, γιατί έτσι νιώθουμε χρήσιμοι.
- Να προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια σχέση όπως τη θεωρούμε ιδανική για μας.
Όταν πείθουμε τον εαυτό μας ότι όλα είναι καλά
Η ανάγκη μας να διατηρήσουμε την ισορροπία σε μια σχέση συχνά μας οδηγεί στο να ωραιοποιούμε καταστάσεις. Όχι επειδή δεν βλέπουμε την αλήθεια, αλλά επειδή φοβόμαστε να τη δούμε. Και έτσι, γινόμαστε χειριστικοί απέναντι στον εαυτό μας, πείθοντάς τον ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο άσχημα όσο φαίνονται. Ή ότι έτσι είναι η ζωή, έτσι πρέπει να γίνει κι άλλα τέτοια. Ακόμα χειρότερα, με αυτή τη στάση μπορεί να ενισχύουμε τη χειριστικότητα του άλλου απέναντί μας.
Αντί να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα, επιλέγουμε να τη φιλτράρουμε μέσα από έναν φακό που κάνει τα πάντα να φαίνονται λιγότερο επώδυνα. Πείθουμε τον εαυτό μας ότι αυτό που νιώθουμε δεν είναι τόσο σημαντικό, ότι υπερβάλλουμε, ότι δεν πρέπει να ταραχτεί η ισορροπία. Αλλά η ισορροπία αυτή δεν είναι αληθινή. Είναι ένα ψέμα που λέμε στον εαυτό μας για να μην έρθουμε αντιμέτωποι με το φόβο μας: Τι θα γίνει αν σταματήσω να προσπαθώ μόνο εγώ για να επικοινωνήσω; Αν διεκδικήσω; Αν φύγω; Τείνουμε τότε να προσπερνάμε όσα μας απασχολούν ή να προχωράμε ενώ δεν έχει λυθεί το όποιο πρόβλημα υπάρχει.
Όταν εκπαιδεύουμε τους άλλους να μας χειρίζονται
Όταν ωραιοποιούμε τις καταστάσεις και δεχόμαστε πράγματα που μας ενοχλούν, στέλνουμε ένα μήνυμα στον σύντροφό μας: “Μπορείς να συνεχίσεις να φέρεσαι έτσι, γιατί δεν θα αντιδράσω”. Άθελά μας, του δίνουμε χώρο να γίνει πιο χειριστικός. Όχι επειδή όλοι οι άνθρωποι είναι κακοί, αλλά γιατί οι περισσότεροι διαμορφώνουν τη συμπεριφορά τους με βάση το τι επιτρέπουμε. Αν δεν βάζουμε όρια, αν δικαιολογούμε τα πάντα, αν καταπίνουμε ό,τι μας πονάει, τότε το άλλο άτομο δεν έχει κανέναν λόγο να αλλάξει. Όταν σταματήσουμε να χειραγωγούμε τον εαυτό μας, όταν αρχίσουμε να του λέμε την αλήθεια αντί για καθησυχαστικά ψέματα, τότε θα αλλάξει και η δυναμική της σχέσης μας. Ίσως τρομάξει κάποιους. Ίσως κάποιοι απομακρυνθούν. Αλλά αυτοί που θα μείνουν, θα μείνουν για εμάς – όχι για την ωραιοποιημένη εκδοχή της σχέσης μας. Κι αυτό είναι πολύ πιο πολύτιμο από μια ψεύτικη ισορροπία. Η ανασφάλεια μπορεί να μας εγκλωβίσει σε μια ψεύτικη εκδοχή του εαυτού μας. Έτσι κι αλλιώς δεν μπορούμε να τα έχουμε όλα. Όσο ωραία και να μοιάζουν ή και να ΄ναι θα πρέπει να είναι ανεκτά, χωρίς να μας κάνουν να χανόμαστε.
Η αλήθεια είναι πως, αν δεν τα βρούμε πρώτα με εμάς, καμία σχέση δεν θα μας γεμίσει πραγματικά. Θα είναι ένα μπάλωμα, όχι μια λύση. Δεν ψάχνουμε κάποιον για να καλύψει τα κενά μας, αλλά κάποιον για να τα μοιραστούμε. Κάποιον που να αντιλαμβάνεται τις ανάγκες μας, ακόμη κι όταν δεν είμαστε σε θέση να τις μοιραστούμε. Δεν είναι υπερπροσπάθεια, είναι εκείνο που διαχωρίζει την ουσιαστική από την απλά όμορφη σχέση.
Η ανασφάλεια και ο έρωτας είναι δύο έντονα συναισθήματα που συχνά συνυπάρχουν, αλλά και αλληλοεπηρεάζονται. Η ανασφάλεια μπορεί να προκύψει, δημιουργώντας φόβους ή αμφιταλαντεύσεις στις σχέσεις. Από την άλλη, ο έρωτας, με την ένταση και τη συναισθηματική φόρτιση που προκαλεί, μπορεί να εντείνει την ανασφάλεια, καθώς το άτομο νιώθει την ανάγκη να επιβεβαιωθεί ή να βρει την αποδοχή του άλλου. Αν και η ανασφάλεια μπορεί να είναι πηγή έντασης, η επικοινωνία, ο έρωτας και η αυτοεκτίμηση μπορούν να βοηθήσουν στην υγιή διαχείρισή της.
Και τότε, η αγάπη παύει να είναι ανάγκη. Γίνεται επιλογή. Και αυτή είναι η ομορφότερη αγάπη απ’ όλες. Και το σημαντικότερο; Δεν ανεχόμαστε τίποτα λιγότερο από την αγάπη που αξίζουμε.
