Nomophobia: Μια σύγχρονη μορφή παθολογίας μεταξύ των εφήβων

Τα τελευταία χρόνια μια νέα φοβία έχει παρατηρηθεί στον εφηβικό πληθυσμό: πρόκειται για τη νομοφοβία, που προκαλείται από την αποχή από το κινητό τηλέφωνο. Ποιες οι επιπτώσεις της και πώς μπορούν οι γονείς να αποτρέψουν την εμφάνισή της;

Τα τελευταία χρόνια, η ξενόγλωσση βιβλιογραφία που ερευνά τον εφηβικό πληθυσμό κάνει λόγο για μια νέα φοβία. Ονομάζεται «νομοφοβία» και προκαλείται από την αποχή από το κινητό τηλέφωνο. Πώς την αναγνωρίζουμε, τι επιπτώσεις μπορεί να έχει και πώς μπορούν οι γονείς να αποτρέψουν την εμφάνισή της;

Έχει παρατηρηθεί ευρέως ότι η χρήση των έξυπνων τηλεφώνων από τους εφήβους παρουσιάζει κατακόρυφη αύξηση, γιατίτους παρέχουν την ευκαιρία να επικοινωνούν σε διαφορετικά περιβάλλοντα οποιαδήποτε χρονική στιγμή και να πραγματοποιούν άμεσα τις δραστηριότητες που τυπικά γίνονται μέσω ενός υπολογιστή.

Γενικότερα, ένας σωστός τρόπος χρήσης των παραγώγων της τεχνολογίας μπορεί να φανεί ιδιαίτερα αποτελεσματικός στην εκπαιδευτική διαδικασία. Όμως, η τεχνολογία ενδέχεται να εγκυμονεί κινδύνους, ιδιαίτερα για τους εφήβους που το σημείο του εγκεφάλου τους που ρυθμίζει τις παρορμήσεις παρουσιάζει κάποια ανωριμότητα.

Τα χαρακτηριστικάτου νέου τεχνολογικού άγχους

Ένα ξεχωριστό φαινόμενο που εμφανίζεται στις έρευνες ως αρνητική επίδραση της τεχνολογικής παρέμβασης στη ζωή των ατόμων, και μεταξύ αυτών, των εφήβων, είναι το άγχος που προέρχεται από την έλλειψη του κινητού τηλεφώνου.

Μάλιστα, στην ξενόγλωσση βιβλιογραφία ο φόβος αυτός απαντάται με τον όρο «nomophobia», που αποτελεί μια ένωση των μεμονωμένων λέξεων no–mobile–phobia και σημαίνει πρακτικά μια ψυχολογική κατάσταση όπου το άτομο φοβάται την έλλειψη άμεσης επαφής με το κινητό του τηλέφωνο (Bragazzi&DelPuente, 2014).

Σύμφωνα με τους Bragazzi&DelPuente (2014) όταν ένα άτομο υποφέρει από το προαναφερθέν άγχος, χρησιμοποιεί τακτικά και για πολλές ώρες το κινητό τηλέφωνο, κατέχει περισσότερων της μιας συσκευής, έχει πάντοτε μαζί του φορτιστή και νιώθει άγχος και νευρικότητα στην ιδέα ότι θα χάσει τη συσκευή του ή ότι το κινητό τηλέφωνο δεν θα είναι διαθέσιμο (π.χ. λόγω χαμηλής μπαταρίας, έλλειψης σήματος, έλλειψης χρημάτων στην κάρτα του κινητού), με αποτέλεσμα να αποφεύγει τα μέρη που δεν επιτρέπουν τη χρήση του τηλεφώνου. Επίσης, το άτομο αυτό, κοιτάει συνεχώς την οθόνη του κινητού για να ελέγξει αν έχει λάβει μηνύματα ή κλήσεις. 

Ένα ακόμα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι ότι το κινητό είναι σε λειτουργία καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και κατά τη διάρκεια του ύπνου το άτομο το κρατάει μαζί του στο κρεβάτι.

Επιπρόσθετα, το άτομο έχει ελάχιστες αλληλεπιδράσεις με τον περίγυρό του, οι οποίες μάλιστα μπορεί να οδηγήσουν σε άγχος και στρες, καθώς προτιμά να επικοινωνεί μέσω των ηλεκτρονικών συσκευών. Ταυτόχρονα, μπορεί το άτομο να χρεώνεται υπέρμετρα από τη χρήση του κινητού τηλεφώνου.

Πώς είναι να πάσχεις από nomophobia

Οι συνέπειες του έντονου αυτού άγχους είναι πολυδιάστατες· το άγχος δύναται να πλήξει τον έφηβο κοινωνικά, σωματικά, ψυχολογικά και ακαδημαϊκά. Το άτομο που υποφέρει από αυτό το άγχος παρουσιάζει συνεχή ανάγκη για άμεση επιβράβευση που προσφέρει η αίσθηση της λήψης μιας ειδοποίησης ή ενός μηνύματος.

Επίσης, συναισθήματα που κυριαρχούν είναι η ανασφάλεια και ο πανικός όταν δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν το κινητό για να αποφύγουν μια κοινωνική αλληλεπίδραση. Άρα, η φοβία αυτή συνδέεται με την εμφάνιση αντικοινωνικής συμπεριφοράς.

Επιπλέον, παρατηρείται υπερβολική εξάρτηση από το κινητότηλέφωνο που φαίνεται από την ενεργή κοινωνική παρουσία στο διαδίκτυο και την επιλογή της έκφρασης μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αντί μέσω της φυσικής επαφής. Συνοπτικά, η δυσφορία που βιώνει ο έφηβος σχετίζεται αρνητικά με την ικανοποίηση από τη ζωή του και την υποκειμενική αίσθηση ευεξίας.

Μέτρα που μπορούν να λάβουν οι γονείς

Επομένως, η οικογένεια, ως πρωταρχικός φορέας κοινωνικοποίησης, καλείται να θεσπίσει τα θεμέλια για μια υγιή σχέση του εφήβου με την τεχνολογία και συγκεκριμένα το κινητό του τηλέφωνο.

Συγκεκριμένα, οι γονείς οφείλουν να ορίσουν τις ώρες και τα μέρη στα οποία επιτρέπεται η χρήση του κινητού. Απαραίτητο είναι, μάλιστα, να λειτουργούν και οι ίδιοι με τον τρόπο που θα ήθελαν να συμπεριφέρονται τα παιδιά τους, ειδάλλως οι οποιεσδήποτε νουθεσίες θα λαμβάνονταν ─δίκαια─ υπόψη ως υποκρισία.

Βέβαια, κλειδί στη βοήθεια που μπορούν να προσφέρουν στα παιδιά είναι η ανοιχτότητα για επικοινωνία και συζήτηση γύρω από τα θέματα της τεχνολογίας, των θετικών σημείων και των κινδύνων της, αποφεύγοντας, ωστόσο, μια επικριτική και διδακτική στάση στην άποψη των παιδιών. 

Γνωρίζοντας λοιπόν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της νέας μορφής «τεχνολογικού άγχους», είναι καλύτερα προετοιμασμένοι οι γονείς να προλάβουν ή και να αντιμετωπίσουν την πρόκληση που ενδέχεται να εμφανιστεί.

Συντάκτης: Μαριάνθη Φουρνιώτη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.