Μία θεατρική παράσταση σε σκηνοθεσία του Γιάννη Κακλέα, με πρωταγωνιστή τον Γιάννη Στάνκογλου τον Οκτώβριο στο «ΘΕΑΤΡΟΝ» του Κέντρου Πολιτισμού …
Νίκος Καζαντζάκης, ένας ελεύθερος στοχαστής στα 140 χρόνια από τη γέννησή του
«Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα είμαι ελεύθερος». Αυτή η φράση χαράχτηκε στον τάφο του Καζαντζάκη κατόπιν δικής του επιθυμίας για να μας θυμίζει τόσο το αντισυμβατικό του πνεύμα, όσο και την αξιακή του βάση.
Βιογραφικά στοιχεία και εκπαίδευση
Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1883, στο Ηράκλειο της Κρήτης. Την εποχή εκείνη το νησί βρισκόταν υπό οθωμανική κυριαρχία. Ήταν γιος εμπόρου και το 1897 γράφτηκε στην Γαλλική εμπορική σχολή του ερυθρού σταυρού στην Νάξο, όπου διδάχτηκε γαλλικά και ιταλικά. Έπειτα, το 1899 επέστρεψε στην Κρήτη για να ολοκληρώσει την Γυμνασιακή του εκπαίδευση.
Φοίτησε στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και το 1906 κατακτά διδακτορικό τίτλο στην Νομική. Την ίδια χρονιά μάλιστα, γράφει το πρώτο του έργο με τίτλο: «Όφις και κρίνο» και έπειτα το θεατρικό έργο «Ξημερώνει».
Παράλληλα αρθρογραφούσε σε διάφορες εφημερίδες και περιοδικά με το ψευδώνυμο «ακρίτας».
Η γνωριμία με τον Σικελιανό
Το 1914 γνωρίζει τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό, μέσω του Εκπαιδευτικού Ομίλου (σωματείο για λογοτέχνες) και γίνονται αμέσως φίλοι. Θα ταξιδέψουν μαζί στο Άγιον Όρος, καθώς και σε πολλά ακόμη μέρη της Ελλάδας αναζητώντας την «επίγεια σύνδεση της φυλής τους με τον κόσμο» , όπως οι ίδιοι δήλωναν. Καζαντζάκης και Σικελιανός θα χωριστούν για 19 χρόνια το 1923 και θα ξανασμίξουν το 1942.
Το πέρασμα από την πολιτική
Το 1919 ο Καζαντζάκης διορίζεται Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Περιθάλψεως (τώρα Υγείας), από τον ίδιο τον Ελευθέριο Βενιζέλο, θέση που κατέχει ως το 1920, όπου μετά την ήττα του Βενιζέλου, θα αποχωρήσει από τα υπουργικά του καθήκοντα και θα ταξιδέψει στην Ευρώπη.
Η θρησκευτική διαμάχη
Η πρώτη εκκλησιαστική αντίδραση στο έργο του Νίκου Καζαντζάκη εκδηλώθηκε το 1928, όταν ο επίσκοπος Σύρου με υπόμνημά του στη Σύνοδο καταδίκαζε την Ασκητική (βιβλίο του Καζαντζάκη). Υπήρξαν μάλιστα πολλές περιπτώσεις όπου η Εκκλησία της Ελλάδας θέλησε να αφορίσει τον Νίκο Καζαντζάκη.
Τελικά η Εκκλησία της Ελλάδος δεν τόλμησε να προχωρήσει στον αφορισμό του Νίκου Καζαντζάκη, καθώς ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο ο οικουμενικός πατριάρχης Αθηναγόρας. Όπως επισημαίνει η λέκτορας της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης Αντωνία Κυριατζή, «Οι αναφορές των εφημερίδων σε …αφορισμόν των βιβλίων… επηρέαζαν την κοινή γνώμη και δημιουργούσαν στο αναγνωστικό κοινό εντυπώσεις περί αφορισμού του συγγραφέα[…]». Επιτίμιο αφορισμού στον συγγραφέα, μπορούσε να επιβληθεί από τον οικείο σε αυτόν επίσκοπο και με την προϋπόθεση της ομολογίας και αποδοχής αμαρτημάτων.
Όμως ο Καζαντζάκης ήταν γεννημένος στην Κρήτη και σαν κάτοικος του εξωτερικού, υπαγόταν υπό την πνευματική δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Επομένως η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος δεν είχε την πνευματική δικαιοδοσία να αποφασίσει οτιδήποτε σχετικά με το πρόσωπο του Νίκου Καζαντζάκη μιας και το Οικουμενικό Πατριαρχείο ήταν αρμόδιο να λάβει σχετικές αποφάσεις.
Οι τελευταίες τιμητικές διακρίσεις
Ο «Ζορμπάς», ένα από τα πιο επιτυχημένα έργα του Καζαντζάκη εκδόθηκε στο Παρίσι το 1947 και με την επανέκδοση του το 1954 βραβεύτηκε ως το καλύτερο ξένο βιβλίο της χρονιάς. Το 1955 ο συγγραφέας εκδίδει την δική του μετάφραση της Ιλιάδας, ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε στην Ελλάδα ο Τελευταίος Πειρασμός.
Τον επόμενο χρόνο τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Θεάτρου στην Αθήνα για τους τρεις τόμους Θέατρο Α΄, Β΄, Γ΄ και με το Παγκόσμιο Βραβείο Ειρήνης στη Βιέννη, ένα βραβείο το οποίο προερχόταν από το σύνολο των τότε Σοσιαλιστικών χωρών. Καθώς μια από αυτές ήταν η Κίνα επιχείρησε δεύτερο ταξίδι εκεί τον Ιούνιο του 1957, προσκεκλημένος της κινεζικής κυβέρνησης. Εδώ οφείλουμε να αναφέρουμε, ότι ο Καζαντζάκης είχε ήδη προταθεί εννιά χρονιές (1947, 1950, 1951, 1952, 1953, 1954, 1955, 1956 και 1957) για το Βραβείο Νόμπελ με συνολικά 14 διαφορετικές προτάσεις.
Επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του προσβληθείς από λευχαιμίακαι νοσηλεύτηκε στην Κοπεγχάγηκαι το Φράιμπουργκ της Γερμανίας, όπου τελικά κατέληξε στις 26 Οκτωβρίου 1957 σε ηλικία 74 ετών.
Εργογραφία
Ο Νίκος Καζαντζάκης έμεινε γνωστός στην ελληνική λογοτεχνία για το πλούσιο συγγραφικό του έργο, εμπλουτισμένο από μυθιστορήματα: (Ο καπετάν Μιχάλης), ποιήματα (Οδύσσεια) και θεατρικά έργα (Μέλισσα). Είναι ένας λογοτέχνης, που η χάρη του δυναμώνει και κρατά αλησμόνητο τον ελληνικό πολιτισμό.
