Και όμως, στο παιδικό μυαλό, η φιλανθρωπία δεν συνδέεται με τα χρήματα, μόνο με την καλή διάθεση! Είναι σημαντικό, ως …
Μπαίνω στη θέση του ‘Άλλου’
Θέλω να μιλήσω, να το μοιραστώ μαζί σας. Οι πρωτόγνωρες στιγμές που διανύουμε μέσα από αυτήν την αναγκαστική απομόνωση, μας θέτουν έμμεσα ή μή σε μία διαδικασία εσωτερικής αναζήτησης. Ξέρετε, πολλές φορές γεγονότα με δυσάρεστη, αν θέλετε ‘ρίζα’, στη ζωή μας, μπορούν να μας οδηγήσουν σε ‘άνθη’, που τελικά να έχουν μια ιδιαίτερη και ζεστή μυρωδιά ανθρωπιάς.
Ας φύγουμε λιγάκι από το ορθολογιστικό πλάνο των μέτρων και φυσικά δεν εννοώ να το απορρίψουμε τελείως από το μυαλό μας. Ας μιλήσουμε τώρα με την καρδιά. Σκεπτόμενοι τους ανθρώπους που αγαπάμε, τους ανθρώπους γύρω μας. Τον πλανήτη. Ένα πανανθρώπινο φαινόμενο, όπως αυτή η πανδημία, μπορεί να μας ενώσει και να μας κάνει να λειτουργούμε έχοντας ως πυρήνα και κεντρικό άξονα την αγάπη. Αγάπη για την κοινή επιβίωση. Αγάπη για την κοινή προστασία. Αγάπη για αυτήν την κοινή, δύσκολη πλεύση.
Πολλές φορές συμπεριφερόμαστε ανταγωνιστικά στη ζωή. Επιδιώκουμε, προσπαθούμε και αγωνιζόμαστε για να τα καταφέρουμε επαγγελματικά και κοινωνικά. Όμως ξεχνάμε μέσα σε αυτήν την καθημερινή πάλη κάτι απλό. Εκείνο το ουσιαστικό κομμάτι του παζλ που δίνει την λύση και υπερβαίνει το ‘εγώ’ μας. Ο ‘Άλλος’. Οι ανάγκες του, οι φόβοι του, οι σκέψεις του. Πόσες φορές μπορεί ασυνείδητα να δυσκολευτήκαμε στη σκέψη να μπούμε στη διαδικασία να αναρωτηθούμε ουσιαστικά ‘τί τον απασχολεί’, ‘γιατί αντιδρά και απαντάει με αυτόν τον τρόπο;’, ‘τί μπορώ να κάνω για να την κάνω να νιώσει άνετα και ασφαλής;’.
Εμπάθεια και ενσυναίσθηση είναι οι δύο συνώνυμες λέξεις που θα αναλύσουμε εδώ. Είναι αυτές οι μαγικές λέξεις που αποδεικνύουν περίτρανα το κομμάτι της ανθρωπιάς μας. Παίρνοντας και ετυμολογικά την ρίζα αυτών των λέξεων, διακρίνεται η σπουδαία σημασία τους. ‘Βρισκόμαστε μέσα’ στις συγκινήσεις και ταυτιζόμαστε με την ψυχική κατάσταση του άλλου. Προσπαθούμε με τη σκέψη, αλλά και με τη δράση μας να προσφέρουμε και να βοηθήσουμε. Να δείξουμε ότι είμαστε εκεί για αυτούς. Σε αυτή την δύσκολη περίοδο, είναι καιρός να το κάνουμε πράξη με ευλάβεια και σεβασμό! Ας κάνουμε την αρχή!
Υπάρχει μόνο μια μορφή ενσυναίσθησης;
Η ενσυναίσθηση δεν περιέχει μόνο μια μορφή προσφοράς και σκέψης προς την πλευρα του άλλου. Έχει διαφοροποιήσεις, συμβαδίζοντας, μπορούμε να πούμε με την προσωπικότητα του καθενός και τον τρόπο που ο ίδιος αναγνωρίζει τα συναισθήματά του και βλέπει την πραγματικότητα.
Η γνωστική ενσυναίσθηση, όρος που λέγεται και ‘προοπτική, μπορεί να μην ακολουθεί ακριβώς την πιο συναισθηματική και ευαίσθητη πλευρά την εμπάθειας, αλλά αποτελεί βασικό είδος της. Πρόκειται για μια πιο λογική προσέγγιση, που για αρχή μπορεί να μην ήταν καν στο μυαλό μας ότι μιλάμε για μια διαδικασία τοποθέτησης του εαυτού μας στη θέση του άλλου. Σε αυτήν την ικανότητα λοιπόν, μπαίνουμε στη θέση του άλλου, αλλά με μια διαφορετική σκοπιά. Προσπαθούμε να κατανοήσουμε την οπτική και την προοπτική του στα πράγματα. Είναι μια πρακτική και λογική τακτική που μπορεί να εφαρμοστεί στις επιχειρήσεις, σε διαδικασίες όπως οι διαπραγματεύσεις και τα πλάνα διοίκησης. Αποτελεί μια μορφή αλληλοβοήθειας με βάση αποκλειστικά την λογική και την σκέψη.
Η συναισθηματική ενσυναίσθηση είναι η μορφή της απόλυτης ταύτισης των συναισθημάτων. Είναι αυτό που λέμε ότι ‘πιάσαμε’ το συναίσθημα του άλλου. Νιώθουμε σε έναν μεγάλο βαθμό την ψυχική του διάθεση την ίδια στιγμή. Η μορφή αυτή της ενσυναίσθησης χαρακτηρίζεται λόγω αυτής της έντασης, ως ‘συναισθηματική μόλυνση’ ή ‘ προσωπική δυσφορία’. Μπορούμε να πούμε ότι η συναισθηματική ενσυναίσθηση είναι και καλή και κακή και θα εξηγήσουμε ακριβώς τον λόγο. Είναι πολύ σημαντικό στην επικοινωνιακή διαδικασία να κατανοούμε εύκολα, να νιώθουμε και να ανταποκρινόμαστε στα συναισθήματα του άλλου. Ειδικά στα επαγγέλματα υγείας και φροντίδας θεωρείται σημαντικό κριτήριο επιτυχίας της δουλειάς.
Η συναισθηματική ενσυναίσθηση μπορεί να γίνει κακή, κυρίως για εμάς τους ίδιους, όταν ξεπεραστεί το όριο της συναισθηματικής φόρτισης και αφήσουμε τους εαυτούς μας να κατακλυστούμε από την ένταση και τον χείμαρρο των συναισθημάτων. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να υπάρχει αυτοέλεγχος και αυτορρύθμιση όσον αφορά το φιλτράρισμα των συναισθημάτων μας. Ώστε να κρατήσουμε ισορροπία και να μην ξεπεράσουμε την λεπτή γραμμή. Είναι αρκετά επικίνδυνο να φτάσουμε στα δύο άκρα. Είτε να γίνουμε ακόμη πιο ευαίσθητοι, είτε λόγω της επιθυμίας αποφυγής της συναισθηματικής φόρτισης να περάσουμε στο άλλο άκρο της σκληρής, ωμής αντιμετώπισης χωρίς συναισθήματα.
Η τρίτη μορφή της ενσυναίσθησης είναι η συμπονετική της πλευρά. Στον συγκεκριμένο όρο, δεν αναφερόμαστε μόνο στην κατανόηση του πόνου και του συναισθήματος του άλλου, αλλά μεταφερόμαστε και στο πρακτικό επίπεδο, στην δράση δηλαδή που ακολουθούμε για να βοηθήσουμε αυτόν που μας έχει ανάγκη. Είναι πολύ καίριας σημασίας ειδικά σε αυτήν την πρωτόγνωρη συνθήκη που διανύουμε να ακολουθούμε την συμπονετική ενσυναίσθηση. Με δράσεις προστασίας του άλλου, προσφέρουμε χειροπιαστά και μετριάζουμε το πρόβλημα! Αναλαμβάνουμε δράση με αποφασιστικό τρόπο και είμαστε έτοιμoι να βοηθήσουμε τους συμπολίτες μας σε αυτήν τη κρίσιμη στιγμή.
Η συμπάθεια ορίζεται ως εμπάθεια;
Πολλές φορές μπορεί να συνδέουμε στο μυαλό μας και να ταυτίζουμε τους όρους εμπάθεια και συμπάθεια. Δεν είναι όμως πάντα η συμπάθεια προς το πρόσωπο ενός ανθρώπου ο βασικός παράγοντας για να μπούμε στην διαδικασία της ενσυναίσθησης. Η συμπάθεια έγκειται κυρίως στα συναισθήματα της θλίψης και της συμπόνιας που αισθανόμαστε για κάποιον άνθρωπο. Όταν νιώθουμε συμπάθεια συνήθως ανησυχούμε για τον άλλον και θέλουμε να ξέρουμε ότι νιώθει καλά και είναι ασφαλής. Το συναίσθημα της εμπάθειας υποστηρίζεται επιστημονικά ότι είναι πιο ισχυρό από το αντίστοιχο μιας απλής, αν θέλετε, συμπάθειας προς το πρόσωπο κάποιου. Πρόκειται για μια ολόκληρη διαδικασία, η οποία ξεκινάει με την τοποθέτηση της δικής μας πλευράς στη θέση του άλλου, εξελίσσεται με την αναγνώριση των συναισθημάτων του και ολοκληρώνεται με την αποδοχή και κατανόησή τους.
Πώς μαθαίνεται η ενσυναίσθηση;
Θεωρείται ότι η ενσυναίσθηση δεν είναι αμιγώς, έμφυτη πηγή συναισθήματος, αλλά μπορεί να διδαχθεί στη διάρκεια της ζωής κάποιου. Τα πρότυπα της οικογένειας και του σχολικού περιβάλλοντος και τα κίνητρα που προσφέρουν οι γονείς και οι δάσκαλοι στα παιδιά, ειδικά στις πιο μικρές ηλικίες, αποτελούν ουσιαστικούς παράγοντες που χαράζουν την πορεία της ζωής ενός ανθρώπου, έχοντας ως βασικό του όπλο την αλληλοβοήθεια.
Δίνοντας στα παιδιά αυτό το βασικό συστατικό της παιδείας ωθούνται στο να εκτιμούν το διαφορετικό, να προσφέρουν στο κοινό καλό και να νιώθουν ευγνωμοσύνη και πληρότητα. Μέσω των ενεργειών αυτών χτίζεται σταδιακά η προσωπικότητα ενός ενήλικα που αναγνωρίζει πρώτα από όλα τα δικά του συναισθήματα και δρα υπέρ της ατομικής και συλλογικής ευθύνης στις καταστάσεις τις οποίες καλείται να διαχειριστεί στη ζωή του.
Ας κάνουμε πράξη λοιπόν την ενσυναίσθηση σε αυτήν την αρκετά αμήχανη και πρωτόγνωρη περίοδο που διανύουμε και ας μπούμε στα παπούτσια του άλλου, δείχνοντας τη στοργή και την ευθύνη μας. Καθόμαστε στο σπίτι για το κοινό καλό και την προστασία των συνανθρώπων μας!
