Σαν βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι να είναι μακρύς ο δρόμος, (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({}); γεμάτος …
Μονοτονία: Από τον Κ.Π. Καβάφη στην σύγχρονη Καθημερινότητα
Το ποίημα «Μονοτονία» του Κ.Π. Καβάφη εκφράζει την αίσθηση της επανάληψης και της ακινησίας, της καθημερινής ρουτίνας που καταπίνει την προσωπική ζωή και την ύπαρξη, κάνοντάς τες να φαίνονται άνευ σημασίας και αμετάβλητες.
Και καταντά το αύριο πια σαν αύριο να μη μοιάζει.
Το ποίημα «Μονοτονία» του Κ.Π. Καβάφη εκφράζει την αίσθηση της επανάληψης και της ακινησίας, της καθημερινής ρουτίνας που καταπίνει την προσωπική ζωή και την ύπαρξη, κάνοντάς τες να φαίνονται άνευ σημασίας και αμετάβλητες.
Μονοτονία, Κ.Π. Καβάφης
Την μια μονότονην ημέραν άλλη
μονότονη, απαράλλακτη ακολουθεί. Θα γίνουν
τα ίδια πράγματα, θα ξαναγίνουν πάλι —
οι όμοιες στιγμές μάς βρίσκουνε και μας αφήνουν.
Μήνας περνά και φέρνει άλλον μήνα.
Αυτά που έρχονται κανείς εύκολα τα εικάζει·
είναι τα χθεσινά τα βαρετά εκείνα.
Και καταντά το αύριο πια σαν αύριο να μη μοιάζει.
Η έννοια της μονοτονίας στο ποίημα αφορά μια ψυχολογική κατάσταση στην οποία ο άνθρωπος, ζώντας με την προσδοκία για κάτι καινούριο, καταλήγει να βρίσκεται παγιδευμένος σε έναν κύκλο όπου οι ημέρες και οι μήνες επαναλαμβάνονται χωρίς ενδιαφέρον και διαφοροποίηση. Με αυτόν τον τρόπο, το ποίημα εκφράζει μια υπαρξιακή αγωνία και το αίσθημα της ανίας απέναντι στη ζωή, μια ανεπάρκεια που οδηγεί στον ακριβή αντίκτυπο της πλήξης στην προσωπική αντίληψη του χρόνου.
Το ποίημα ξεκινά με την περιγραφή της καθημερινότητας, όπου «η μια μονότονη ημέρα άλλη μονότονη, απαράλλακτη ακολουθεί». Η λέξη μονότονη επαναλαμβάνεται, ενισχύοντας την αίσθηση της επανάληψης και της στασιμότητας. Εδώ ο Καβάφης μας φέρνει αντιμέτωπους με την πλήξη και την αδυναμία για κάτι διαφορετικό, για μια αλλαγή στην καθημερινότητα. Η καθημερινή ζωή μοιάζει με μια αέναη ακολουθία γεγονότων που επαναλαμβάνονται χωρίς να προσφέρουν κάτι νέο ή ανατρεπτικό. Η ζωή, λοιπόν, μετατρέπεται σε ένα αδιάφορο, κενό σύνολο.
Στη φράση «θα γίνουν τα ίδια πράγματα, θα ξαναγίνουν πάλι — οι όμοιες στιγμές μάς βρίσκουνε και μας αφήνουν» αναδεικνύεται η σκέψη ότι οι καταστάσεις, ανεξάρτητα από το αν εμείς τις ζούμε ή όχι, συνεχίζουν να επαναλαμβάνονται ασταμάτητα. Ο άνθρωπος είναι παθητικός θεατής της ροής του χρόνου, ενώ η αίσθηση της χρονικότητας χάνει την αξία της και παραμένει απαράλλακτη.
Ο άνθρωπος δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλία να επηρεάσει τη ροή των γεγονότων ή να δημιουργήσει κάτι νέο, γεγονός που τον οδηγεί σε μια εσωτερική απογοήτευση.
Αυτή η εσωτερική απογοήτευση εντείνεται στη συνέχεια του ποιήματος, όπου ο Καβάφης αναφέρει την αδιάκοπη αλλαγή των μηνών, αλλά και την επανάληψη των καθημερινών γεγονότων που είναι «εύκολο να τα εικάσει κανείς». Αυτά που έρχονται είναι απλώς «τα χθεσινά τα βαρετά εκείνα», δηλαδή οι προηγούμενες στιγμές που επαναλαμβάνονται χωρίς διαφοροποίηση ή πρόοδο.
Η προσδοκία για το νέο και το διαφορετικό καταλήγει σε μια απογοητευτική κανονικότητα, που δεν προσφέρει ούτε εκπλήξεις ούτε ανατρεπτικά γεγονότα. Το ποίημα δείχνει πώς το αύριο, που αρχικά φαινόταν γεμάτο ελπίδες και νέες δυνατότητες, χάνει τη σημασία του και καταλήγει να μοιάζει με το χθες.
Ο τελευταίος στίχος του ποιήματος «και καταντά το αύριο πια σαν αύριο να μη μοιάζει» κορυφώνει το αίσθημα της απώλειας του μέλλοντος ως κάτι πραγματικά καινοτόμο ή διαφορετικό. Το αύριο δεν είναι πλέον κάτι που περιμένει κανείς με ενδιαφέρον, αλλά μια απλή επανάληψη του παρελθόντος. Η έλλειψη διαφοροποίησης μεταξύ των ημερών και των ετών καταστρέφει τη σημασία του χρόνου και αποκαλύπτει την υπαρξιακή απελπισία του ατόμου.
Η θεματολογία του ποιήματος έχει έντονη απήχηση στη σύγχρονη πραγματικότητα, κυρίως σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από την ταχύτητα, την τεχνολογία και την συνεχόμενη υπερφόρτωση πληροφορίας. Η καθημερινότητα πολλών ανθρώπων σήμερα είναι γεμάτη από ρουτίνες που περιορίζονται σε διαδικτυακές αλληλεπιδράσεις, ατέρμονες ώρες εργασίας, και την αίσθηση ότι ο χρόνος κυλά χωρίς να προσφέρει ουσιαστικές αλλαγές ή εκπλήξεις.
Οι τεχνολογικές εξελίξεις, ενώ προσφέρουν νέες δυνατότητες, συχνά ενισχύουν την αίσθηση της αποξένωσης και του να μην ζούμε πραγματικά τη ζωή, παρά να «εκτελούμε» μηχανικά τα καθήκοντά μας, αναμένοντας μια αλλαγή που ποτέ δεν έρχεται.
Η υπερβολική συνδεσιμότητα μέσω των κοινωνικών δικτύων, παρά τη συνεχιζόμενη ροή πληροφοριών, δημιουργεί συχνά μια αίσθηση απομόνωσης και ανίας. Παρά την συνεχιζόμενη δραστηριότητα στο διαδίκτυο, η προσωπική εμπειρία του χρόνου φαίνεται να καταλήγει σε μια μονότονη επανάληψη πληροφοριών, εικόνων και συναισθημάτων. Η επανάληψη της καθημερινότητας, που περιγράφεται στο ποίημα, έχει γίνει για πολλούς ανθρώπους ακόμη πιο έντονη με την εξοικείωσή τους με ψηφιακές ρουτίνες που περιορίζουν τη δυνατότητα για πραγματική αλλαγή ή εννοιολογική εξέλιξη.
Επιπλέον, η σύγχρονη κοινωνία προσφέρει ταχύτητες, επιλογές και καταναλωτική δυνατότητα, αλλά συχνά αυτά οδηγούν σε μια παράδοξη ανία και έλλειψη ικανοποίησης, καθώς οι άνθρωποι δεν βρίσκουν νόημα στα συνεχώς εναλλασσόμενα ερεθίσματα και τις ανικανοποίητες επιθυμίες τους.
Το ποίημα του Καβάφη εκφράζει την υπαρξιακή κενότητα που δεν έχει αλλάξει πολύ σε αιώνες, καθώς οι σύγχρονοι άνθρωποι παραμένουν παγιδευμένοι στην ίδια επαναλαμβανόμενη διαδικασία, χωρίς πραγματική πρόοδο ή ανανέωση στην καθημερινότητά τους.
Οι όμοιες στιγμές, όπως μας λέει ο Καβάφης, συνεχίζουν να μας «βρίσκουν» και να μας αφήνουν, αφήνοντάς μας με την αίσθηση του αδιεξόδου και της αναμονής για κάτι που ποτέ δεν έρχεται.
