Μήπως τελικά έχω τρεις εγκεφάλους σε έναν;

Η έννοια του τριμελούς εγκεφάλου, δημοφιλής από τον νευροεπιστήμονα Paul D. MacLean στη δεκαετία του 1960, προτείνει ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελείται από τρία διακριτά εξελικτικά επίπεδα, το καθένα υπεύθυνο για διαφορετικές γνωστικές λειτουργίες.

Αυτή η θεωρία φωτίζει την πολυπλοκότητα της αρχιτεκτονικής του εγκεφάλου μας και τον αντίκτυπό της σε διάφορες πτυχές της ζωής μας.

Οι τρεις εγκέφαλοι

Ο εγκέφαλος ερπετών: Το παλαιότερο και πιο πρωτόγονο επίπεδο, συχνά αναφερόμενο ως εγκέφαλος ερπετών, περιλαμβάνει το μυελοειδές και την κερέλλα. Αυτές οι δομές είναι κοινές με τα ερπετά και ελέγχουν θεμελιώδεις λειτουργίες επιβίωσης όπως η αναπνοή, ο παλμός και οι βασικές κινητικές δεξιότητες.

Ο εγκέφαλος των ερπετών είναι ενστικτώδης, αντιδραστικός και λειτουργεί με μηχανισμό μάχης ή φυγής. Είναι κρίσιμος για άμεσες αντιδράσεις σε περιβαλλοντικές απειλές.

Παράδειγμα: Όταν αντιμετωπίζουμε ξαφνικό δυνατό θόρυβο, ο εγκέφαλος των ερπετών ενεργοποιεί το αντανακλαστικό του σταρτλ, ετοιμάζοντας το σώμα για πιθανό κίνδυνο. . .

Εγκέφαλος των παλιών θηλαστικών (Συναισθηματικός εγκέφαλος): Ευρισκόμενος επάνω σπό τον εγκέφαλο των ερπετών, ο εγκέφαλος των παλιών θηλαστικών περιλαμβάνει το λιμβικό σύστημα. Αυτό το επίπεδο είναι υπεύθυνο για τις συναισθηματικές αντιδράσεις, τη μνήμη και την κοινωνική συμπεριφορά.

Εξελίχθηκε στα θηλαστικά για να υποστηρίξει πιο πολύπλοκες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και συμπεριφορές φροντίδας. Το λιμβικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένων των αμυγδαλών και του υποθαλάμου, διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στον προσδιορισμό των συναισθηματικών μας αντιδράσεων και στο σχηματισμό της μνήμης.

Παράδειγμα: Το λθμβικό σύστημα ενεργοποιείται κατά τη διάρκεια εμπειριών που προκαλούν έντονα συναισθήματα, όπως χαρά, φόβος ή λύπη, επηρεάζοντας τη συνολική μας συναισθηματική ευημερία.

Εγκέφαλος ανεπτυγμένων θηλαστικών (Νεοφλοιός): Ο εγκέφαλος ανεπτυγμένων θηλαστικών, αντιπροσωπευόμενος από τον νεοφλοιό, αποτελεί την πιο πρόσφατη εξελικτική ανάπτυξη και είναι μοναδικός στους ανθρώπους και άλλα υψηλότερα θηλαστικά.

Αυτό το πολύπλοκο εξωτερικό επίπεδο είναι υπεύθυνο για προηγμένες γνωστικές λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένης της γλώσσας, του σκεπτικισμού, της επίλυσης προβλημάτων και της συνειδητής σκέψης.

Ο νεοφλοιός επιτρέπει τον περίπλοκο σχεδιασμό, την αφηρημένη σκέψη και τη δυνατότητα να φανταστείς και να δημιουργήσεις.

Παράδειγμα: Όταν λύνουμε ένα πολύπλοκο μαθηματικό πρόβλημα ή ασχολούμαστε με δημιουργικές προσπάθειες, όπως η συγγραφή ποιημάτων, ο νεοφλοιός είναι πολύ ενεργός, επιδεικνύοντας τον ρόλο του στις προηγμένες γνωστικές λειτουργίες.

Συνέπειες στη ζωή μας

Επιβίωση και λήψη αποφάσεων: Η κατανόηση της παρουσίας του εγκεφάλου των ερπετών υπογραμμίζει τη σημασία των ενστίκτων μας επιβίωσης. Σε καταστάσεις υψηλού άγχους η αντίδραση μάχης ή φυγής που ενεργοποιείται από αυτό το πρωτογενές επίπεδο, επηρεάζει τη λήψη αποφάσεων μας, τονίζοντας την ανάγκη για αποτελεσματικές στρατηγικές διαχείρισης του άγχους.

Η πιθανότητα σύγκρουσης μεταξύ των διαφορετικών εγκεφάλων – του εγκεφάλου ερπετών, του εγκεφάλου παλαιών θηλαστικών και του εγκεφάλου ανεπτυγμένων θηλαστικών – προκύπτει συχνά λόγω των διακριτών λειτουργιών και προτεραιοτήτων τους.

Αν και κανένας από αυτούς τους εγκέφαλους δεν είναι ουσιαστικά πιο σημαντικός από τους άλλους, οι συγκρούσεις τους μπορούν να εκδηλωθούν σε διάφορες καταστάσεις, επηρεάζοντας τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά μας. Η κατανόηση αυτών των συγκρούσεων μπορεί να μας εισάγει στη συμπεριφορά του ανθρώπου και στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

Σύγκρουση σε καταστάσεις υψηλής αγωνίας

Εγκέφαλος ερπετών έναντι εγκεφάλου ανεπτυγμένων θηλαστικών: Σε καταστάσεις που απειλούν τη ζωή, ο εγκέφαλος των ερπετών μπορεί να ενεργοποιήσει την αντίδραση μάχης ή φυγής, εξυπηρετώντας την άμεση επιβίωση. Ωστόσο, ο εγκέφαλος ανεπτυγμένων θηλαστικών, υπεύθυνος για την λογική σκέψη και το μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, μπορεί να επέμβει, ενθαρρύνοντας μια πιο μετρημένη και στρατηγική αντίδραση.

Παράδειγμα: Φανταστείτε έναν ξαφνικό, δυνατό θόρυβο σε ένα σκοτεινό δρομάκι. Ο εγκέφαλος των ερπετών μπορεί να μας ωθήσει σε μια άμεση και γρήγορη απόδραση, ενώ ο εγκέφαλος ανεπτυγμένων θηλαστικών μπορεί να αξιολογήσει την κατάσταση, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο θόρυβος μπορεί να είναι ανώφελος ή να απαιτεί μια πιο σκεπτική προσέγγιση.

Κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και συναισθηματικές αντιδράσεις:

Εγκέφαλος παλαιών θηλαστικών έναντι εγκεφάλου ανεπτυγμένων θηλαστικών: Το λεμφικό σύστημα, που συσχετίζεται με τα συναισθήματα, επηρεάζει συχνά τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.

Οι συναισθηματικές αντιδράσεις που οφείλονται στον εγκεφάλου παλαιών θηλαστικών μπορεί να συγκρουστούν με τη λογική και ορθολογική ανάλυση της κατάστασης από τον νεοφλοιό.

Παράδειγμα: Σε ένα θερμό επεισόδιο, το λιμβικό σύστημα μπορεί να ενισχύσει έντονα συναισθήματα όπως θυμός ή φόβος, οδηγώντας σε αυθόρμητες αντιδράσεις. Ο νεοφλοιός, ωστόσο, μπορεί να προτείνει να απομακρυνθεί κανείς, να εξετάσει εναλλακτικές οπτικές γωνίες και να αντιδράσει με ενσυναίσθηση και λογική.

Λήψη αποφάσεων και έλεγχος κινδύνου:

Εγκέφαλος Ερπετών έναντι του εγκέφαλου ανεπτυγμένων θηλαστικών: Ο έλεγχος των κινδύνων μπορεί να είναι μια μάχη μεταξύ των άμεσων, ενστικτωδών αντιδράσεων του εγκεφάλου ερπετών και των πιο σκεπτόμενων διαδικασιών λήψης αποφάσεων του που εκτελεί ο εγκέφαλος ανεπτυγμένων θηλαστικών.

Παράδειγμα: Αντιμετωπίζοντας ένα δελεαστικό αλλά ανθυγιεινό σνακ, ο εγκέφαλος των ερπετών μπορεί να επιδιώξει την άμεση ικανοποίηση, ενώ ο  εγκέφαλος ανεπτυγμένων θηλαστικών, ανησυχώντας  την μακροπρόθεσμη υγεία, μπορεί να ενθαρρύνει την αντίσταση στο ένστικτο προς όφελος μιας πιο υγιούς επιλογής.

Καθημερινότητα και δημιουργία συνήθειας:

Εγκέφαλος ερπετών έναντι εγκεφάλου παλαιών θηλαστικών: Η προτίμηση του εγκεφάλου των ερπετών για ρουτίνα και συνήθεια μπορεί να συγκρουστεί με τις συναισθηματικές αντιδράσεις και την επιθυμία για καινοτομία και ποικιλία του εγκεφάλου παλαιών θηλαστικών.

Παράδειγμα: Ένα άτομο μπορεί να αισθάνεται ιδιαίτερα συναισθηματικά συνδεδεμένο με μια οικεία ρουτίνα, ακόμα κι αν δεν είναι η πιο αποτελεσματική ή αποδοτική. Η επιθυμία του εγκεφάλου παλαιών θηλαστικών για καινοτομία και εξερεύνηση μπορεί να συγκρουστεί με την ανάγκη του εγκεφάλου των ερπετών για οικειότητα και ευκολία πρόβλεψης.

Η επίτευξη αρμονίας μεταξύ των διαφορετικών εγκεφάλων περιλαμβάνει την προαγωγή μιας ολοκληρωμένης και ισορροπημένης προσέγγισης στη λήψη αποφάσεων, τον έλεγχο των συναισθημάτων και τη συνολική ευημερία.

Η καλλιέργεια συγκεκριμένων δεξιοτήτων και η υιοθέτηση ορθών πρακτικών αναμένεται να συμβάλλουν σε μια πιο συνεργατική αλληλεπίδραση ανάμεσα στους τρεις εγκεφάλους.

Εδώ είναι μερικές στρατηγικές:

Επίγνωση του παρόντος και αυτοσυνείδηση:

Ανάπτυξη δεξιοτήτων: Εξάσκηση τεχνικών επίγνωσης του παρόντος και αυτοσυνείδησης για να παρατηρείτε τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις σωματικές αισθήσεις χωρίς κρίση.

Διαλογισμός: Εξασκείστε τον τακτικό διάλογο για να αναπτύξετε μια αυξημένη επίγνωση των ψυχικών και συναισθηματικών καταστάσεων σας.

Παρατήρηση του σώματός σας: Δώστε προσοχή στις σωματικές αισθήσεις σε διάφορα σημεία του σώματός σας, προωθώντας μια σύνδεση μεταξύ νου και σώματος.

Έλεγχος των συναισθημάτων

Ανάπτυξη δεξιοτήτων: Ανάπτυξη ικανότητας αναγνώρισης και ρύθμισης συναισθημάτων για την αποτροπή αντιδράσεων βάσει παρεμβολής.

Believe In You podcast: Εκπαίδευση για δεξιότητες ζωής μέσα από το ακουστικό σας!

 Εκπαίδευση στην συναισθηματική νοημοσύνη: Βελτιώστε την ικανότητά σας να αναγνωρίζετε και να κατανοείτε τα συναισθήματα τα δικά σας και των άλλων. Το λεγόμενο EQ στα αγγλικά, είναι ίσως η πιο πολύτιμη δεξιότητα ζωής, καθώς συμβάλλει άμεσα στο χτισισμο ανθεκτικότητας, που αποτελεί συστατικό της ευτυχίας.

Διάλειμμα και εκτίμηση: Αντιμετωπίζοντας έντονα συναισθήματα, πάρτε ένα στιγμιαίο διάλειμμα, σκεφτείτε και επιλέξτε μια αντίδραση που συμφωνεί με τις αξίες σας.

Διαχείριση του στρες:

Ανάπτυξη δεξιοτήτων: Εφαρμογή αποτελεσματικών στρατηγικών διαχείρισης του στρες για την αντιμετώπιση της επίδρασης της αντίδρασης μάχης ή φυγής του εγκεφάλου των ερπετών.

Τι είναι οι δεξιότητες ζωής και σε τι μας χρησιμεύουν;

 Βαθιά αναπνοή: Πάρτε  βαθιές αναπνοές για να ενεργοποιήσετε το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα και να μειώσετε κλιμακωτά τη σωματική σας αντίδραση και το στρες.

Φυσική δραστηριότητα: Να ασκήστε τακτικά για να απελευθερώνετε τη συσσωρευμένη ένταση και να μειώνετε τα επίπεδα στρες.

Καθορισμός στόχων και σχεδιασμός:

Ανάπτυξη δεξιοτήτων: Ανάπτυξη δεξιοτήτων ορισμού στόχων και σχεδιασμού για να ευθυγραμμίζετε την λογική σκέψη του νεοφλοιού με μακροπρόθεσμους στόχους.

Έξυπνοι στόχοι: Θέστε συγκεκριμένους, μετρήσιμους, εφικτούς, σχετικούς και χρονικά καθορισμένους στόχους για σαφήνεια και αποτελεσματικότητα.

Διαχείριση χρόνου: Σχεδιάστε και οργανώστε κατά προτεραιότητα τις εργασίες σας για να αποφύγετε  να νιώθετε υπερβολικά επιβαρυμένοι και να προωθήσετε μια αίσθηση έλεγχου.

Συνεχής μάθηση

Ανάπτυξη σωστού  mindset: Υιοθέτησε μια νοοτροπία συνεχούς μάθησης για να ενθαρρύνεις τον νεοφλοιό  και να προάγεις τη μαθησιακή ανάπτυξη.

Διαβάζοντας διαφορετικά θέματα: Εξερεύνησε μια ποικιλία θεμάτων για να διευρύνεις τις γνώσεις σου και να διεγείρεις τη διανοητική σου περιέργεια.

Δια βίου μάθηση: Να συμμετέχεις σε μαθήματα, σεμινάρια ή δραστηριότητες που προκαλούν το μυαλό σου και προωθούν τη συνεχή ανάπτυξη.

Γίνε διεκδικητική γυναίκα: Θέσε ξεκάθαρα όρια και πάρε τον έλεγχο της ζωής σου

Με την επίτευξη αυτών των δεξιοτήτων και πρακτικών, οι άνθρωποι μπορούν να ενθαρρύνουν ένα αρμονικό διάλογο μεταξύ των διαφόρων επιπέδων του εγκεφάλου τους. Αναγνωρίζοντας τα πλεονεκτήματα και τα όρια κάθε εγκεφάλου και ενσωματώνοντας τις λειτουργίες τους, μπορεί να οδηγήσει σε πιο προσαρμοστικές αποφάσεις, βελτιωμένη ρύθμιση συναισθημάτων και μια ολιστική προσέγγιση για την συνολική ευημερία.

Τελικά, ο στόχος είναι να εκμεταλλευτεί κανείς τις μοναδικές ικανότητες κάθε εγκεφάλου με έναν τρόπο που να εξυπηρετεί τους μακροπρόθεσμους στόχους του και να ενισχύει την ποιότητα ζωής του.

Bio Εύη Ξυραφά

Σύμβουλος προσωπικής ανάπτυξης και εκπαιδεύτρια Ανθρώπινου Δυναμικού σε θέματα HR και Επικοινωνίας. Δημιουργός του Believe In You, που διοργανώνει σεμινάρια προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης για το ευρύ κοινό.

Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2106128281, 6937524688

Website: http://www.believeinyou.gr/

Email: info@believeinyou.gr

Facebook: https://www.facebook.com/BelieveInYou.gr

Βιβλίο: “Θέλω Πιστεύω Μπορώ: Τα 3 κλειδιά της ζωής”

Online πρόγραμμα δεξιοτήτων ζωής: Life Skills Academy

Αν ενδιαφέρεστε για ατομικές συναντήσεις coaching από κοντά, τηλεφωνικά ή μέσω internet, επικοινωνήστε μαζί μου. Θα χαρώ να σας βοηθήσω σε κάθε βήμα!

Συντάκτης: Εύη Ξυραφά, Σύμβουλος προσωπικής ανάπτυξης

Influence:

Σύμβουλος προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης, Εκπαιδεύτρια Ανθρώπινου Δυναμικού σε θέματα HR και Επικοινωνίας…