“Μία φορά και έναν καιρό”, όπως λεν τα παραμύθια

Συντάκτης: Χρυσούλα Μουλαρτζή, Πτυχιούχος Φιλοσοφικής με ειδίκευση στην Ψυχολογία, Ειδική Παιδαγωγός

“Μία φορά και έναν καιρό”, η φράση των παιδικών μας ονείρων, η φράση που απο κανένα παιδί δεν λείπει, μιας και οι μεγάλοι την ξεστομίζουν ανά τα χρόνια αβίαστα. 

Όταν η ώρα του ύπνου φτάνει και το παιδί ξαπλώνει στο κρεβάτι του, πάντα θέτει την ίδια ερώτηση “θα μου πεις ένα παραμύθι;”. Το παραμύθι αγγίζει την ψυχή και το μυαλό ενός παιδιού με έναν διαφορετικό τρόπο. Άλλες φορές θα το ταξιδέψει σε μέρη μακρινά, άλλες θα του γεμίσει απορίες και σκέψεις και άλλες το καθιστά ήρωα της ιστορίας και του γεμίζει εμπειρίες που δεν έζησε και ίσως ποτέ δεν θα ζήσει. 

Το παραμύθι έχει πολλές προσεγγίσεις και αναγνώσεις και με πληθώρα εικόνων, γεμίζουν την πραγματικότητα ενός παιδιού. Ενεργοποιείται η φαντασία και υπάρχει μία συνεχή προσπάθεια να δοθεί μορφή στην ιστορία και χαρακτηριστικά στους ήρωες. 

Η φαντασία σε κάθε περίπτωση είναι κινητήριος δύναμη που προκαλεί στα παιδιά θετικές σκέψεις και συμβάλλει στο να αντιληφθούν έννοιες πολύπλοκες και σύνθετες όπως η οικογένεια, η αγάπη, η φιλιά και ο θάνατος. Το παιδικό μυαλουδάκι ονειρεύεται και ταξιδεύει, σε έναν κόσμο ιδανικό που μεγαλώνοντας ίσως θα ήθελε να δημιουργήσει και να ζήσει μέσα σε αυτόν. 

Η παιδαγωγική και εξελικτική αξία των παραμυθιών κρίνονται τεράστιες, όταν έχει αποδειχτεί πως βοηθούν ένα παιδί να επικοινωνήσει, να ξεπεράσει άσχημες σκέψεις, φόβους και συναισθήματα. Τα παιδιά μέσα από τα παραμύθια ταυτίζονται με τους ήρωες, πλάθοντας δικές τους ιστορίες μέσα από στόχους και όνειρα. 


Διαβάστε επίσης: Γιατί η αφήγηση παραμυθιών είναι ωφέλιμη για τα παιδιά


Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει αναρωτηθεί τι θα έκανε ο ίδιος αν βρισκόταν στη θέση του ήρωα ή αν ζούσε μία ζωή σαν αυτή που περιγράφει ο μύθος. Μέσα από αυτή τη διαδικασία καλλιεργείται η ενσυναίσθηση και θα ήταν αποδεκτό να επιλέγονται παραμύθια που ακροβατούν μεταξύ του πραγματικού και φανταστικού χρόνου, καθώς και να επιτρέπεται στα παιδιά να θέσουν ερωτήσεις και απορίες.  

Τι είναι όμως τα παραμύθια; Πώς γεννιέται ένα παραμύθι και πώς επιβιώνει; Τελειώνει άραγε ποτέ; Πόσα παραμύθια χρειάζονται για να χορτάσουν ένα παιδικό μυαλό; Κι εμείς οι μεγάλοι που όλα τα ξέρουμε, πόσα παραμύθια άραγε αγνοούμε; 

Μία σύντομη συνήθως ιστορία, πλαστή μα με στοιχεία της πραγματικότητας, που με έντονα χαρακτηριστικά συμβολισμού και με διάχυτη την υπερβολή, διεισδύει στο μυαλό και απορροφά τις ανησυχίες, χαρίζοντας μία συναισθηματική ανθεκτικότητα. 

Το φανταστικό και ο μύθος σε καμία περίπτωση δεν θα δημιουργήσει στο παιδί ψευδαισθήσεις, ξέρει ήδη τι υπάρχει και τι όχι. Η ουσία είναι όμως πως τα τέρατα, οι δράκοι και οι κακοί υπάρχουν δεν υπάρχουν, στο τέλος μπορούν να ηττηθούν και οι βασιλιάδες με τις πριγκίπισσες να έχουν γύρω τους ανθρώπους και βασίλεια, όχι που τους υπηρετούν μα που τους συντροφεύουν με αγάπη.  

Οι πιο θαρραλέοι αφήνουν τις έτοιμες ιστορίες, τα κλασικά παιδικά παραμύθια και φτιάχνουν άλλες δικές τους, με νοήματα που θέλουν οι ίδιοι να περάσουν, στιγμές από την ίδια τους ζωή ή αφήνουν τη σκέψη τους να σκαρώσει εκείνη τη στιγμή τον μύθο. Για αυτό συναντάμε μάλλον πολλές ιστορίες που δεν έχουν γραφτεί ποτέ, αλλά από στόμα σε στόμα, από αυτί σε αυτί, ταξιδεύουν στο χρόνο, μέχρι που να παγιωθούν και να τις μάθουν όλοι. Δεν χρειάζεται τόσο η φαντασία για να το φτιάξεις, θέλει αγάπη και καρδιά αθώα, που δεν φοβάται να ονειρεύεται και θα σε πείσει να το πιστέψεις. 

Όσο κοιμούνται παιδιά με τα παραμύθια, όσο οι γονείς που υπήρξαν παιδιά βουτηγμένα στο όνειρο, τα διηγούνται, όσο όλοι μας πιστεύουμε σε αυτά, τα παραμύθια θα ζουν και θα βασιλεύουν, πλημμυρίζοντας τον τόπο με όνειρα. 

Χρώματα ζωηρά θα ζωγραφίζουν εικόνες από τις λέξεις, χαρακτήρες γενναίοι μέσα σε περιπέτειες γεμάτες ελπίδα και ο κόσμος θα ζει καλύτερα, όσο ζούμε εμείς καλά. Αυτό θα πει παραμύθι.

Συντάκτης: Χρυσούλα Μουλαρτζή, Πτυχιούχος Φιλοσοφικής με ειδίκευση στην Ψυχολογία, Ειδική Παιδαγωγός

Influence:

Είμαι απόφοιτος του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής Ιωαννίνων και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος…