Μαστίχα: ένα θαυματουργό προϊόν της ελληνικής φύσης

Συντάκτης: Flowmagazine

Σε αυτό το άρθρο μαθαίνουμε για τις μοναδικές θεραπευτικές και καλλυντικές ιδιότητες της μαστίχας, του ιδιαίτερου αυτού δώρου της ελληνικής φύσης.

Η γνωστή σε όλους μας μαστίχα, το μοναδικό αυτό δώρο της ελληνικής φύσης, εξάγεται από το μαστιχόδεντρο. Το μαστιχόδεντρο φθάνει σε ύψος τα 3 μέτρα, έχει μικρά και σκληρά φύλλα σαν πετσί, τσαμπιά από κατακόκκινα λουλούδια και στρογγυλούς πορφυρούς καρπούς, που γίνονται μαύροι όταν ωριμάσουν. Ανθίζει από τον Φεβρουάριο έως τον Μάρτιο.

Το μαστιχόδεντρο έχει και άλλες παραλλαγές (σχίνα), που συναντάμε στην υπόλοιπη Ελλάδα, π.χ. στον Σχοινιά του Μαραθώνα. Για τη Χίο, το μαστιχόδεντρο αποτελεί σήμα κατατεθέν. Τούτο γιατί ευδοκιμεί, καλλιεργείται και παράγει μαστίχα μόνο στη Νότια Χίο, στα εικοσιτέσσερα Μαστιχοχώρια, στα οποία μάλιστα οι Τούρκοι κατακτητές είχαν παραχωρήσει αυτοδιοίκηση λόγω της εκμετάλλευσης της μαστίχας.

Πώς παράγεται η μαστίχα

Το μαστιχόδενδρο χρειάζεται φτωχά ασβεστολιθικά και πετρώδη εδάφη (πεδινά ή ορεινά) και εύκρατο κλίμα για να ευδοκιμήσει, στοιχεία που βρίσκει στη νότια Χίο. Η μαστίχα της Χίου είναι το ρητινώδες εξίδρωμα (έκκριση ρητίνης, όπως η ρητίνη του πεύκου) που εξάγεται από τον φλοιό του κορμού και των κλαδιών του μαστιχόδενδρου (Pistacia lentiscus) με επιφανειακές τομές που γίνονται με το «κεντητήρι». Με το ειδικό αιχμηρό εργαλείο, το κεντητήρι, χαράσσεται το δέντρο μέχρι να φανεί το «κόκκαλο», δηλαδή το άσπρο μέρος του φλοιού. Σε λίγο, αρχίζει να μαζεύεται η μαστίχα στην άκρη της «πληγής». Ο αέρας ξηραίνει τη ρητίνη, που παίρνει τη μορφή μικρών διαφανών κρυστάλλων (δακρύων) και τότε αρχίζει να συλλέγεται.

Το κέντημα (χαράκωμα) του σχίνου αρχίζει στα μέσα Ιουλίου και διαρκεί έως το τέλος Αυγούστου. Η απόδοση σε μαστίχα του κάθε δέντρου κυμαίνεται μεταξύ 200-1000gr. Με απόσταξη της μαστίχας λαμβάνεται σε ποσοστό 1-3% το μαστιχέλαιο (αιθέρια έλαια της μαστίχας), ιδιαίτερα αρωματικό και υψηλής ποιότητας. Χρησιμοποιείται στην παρασκευή αρωμάτων και καλλυντικών.

Η μέθοδος παρουσιάζει μειονεκτήματα, όπως αυξημένο εργασιακό κόστος, απώλειες πρωτογενούς προϊόντος, απώλεια του μαστιχέλαιου σε ποσοστό 70% και αυξημένες οξειδώσεις του μαστιχέλαιου. Παρ’ όλα αυτά, είναι η μόνη πρακτικά εφαρμόσιμη μέθοδος για παραγωγή μαστίχας υψηλής ποιότητας σε μορφές τεχνητών δακρύων, ταμπλέτας ή μαστιχελαίου.

Μαστίχα: ένα θαυματουργό προϊόν της ελληνικής φύσης

Ένα πανάρχαιο μυστικό

Oι ευεργετικές ιδιότητες της μαστίχας είχαν παρατηρηθεί ήδη από την αρχαιότητα.

  • Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν τη ρητίνη του σχίνου (μαστίχα) για την ταρίχευση των νεκρών.
  • Οι Άραβες χρησιμοποιούσαν έμπλαστρα (ένα μέρος μαστίχας, ένα μέρος κρασιού και δύο μέρη ψωμιού) για τη θεραπεία των κρυολογημάτων.
  • Στο Κοράνι, ο προφήτης Μωάμεθ συνιστά στους ανθρώπους τη χρήση της μαστίχας.
  • Ο Διοσκουρίδης (1ος αι. μ.Χ.) αναφέρει τη χρήση της μαστίχας ως μέσο για επούλωση εγκαυμάτων, προστασία των ούλων και των δοντιών, τόνωση των φωνητικών χορδών, καθώς και για τον χρόνιο βήχα.
  • Αναφέρεται επίσης ότι βοηθά σε προβλήματα δυσπεψίας.

Επιστημονικά δεδομένα για τη μαστίχα

Άγγλοι ερευνητές (Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Nottingham) απέδειξαν ότι η μαστίχα Χίου καταστέλλει τη δράση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού, που θεωρείται υπεύθυνο για το πεπτικό έλκος.

Τα παραπάνω επιβεβαιώθηκαν και από κλινικές μελέτες του Δρ. Ι. Τριανταφυλλίδη, Γαστρεντερολόγου, σε συνεργασία με το Χαροκόπειο Παν/μιο Αθηνών. Μάλιστα ανακοινώθηκαν και θετικά αποτελέσματα στη νόσο του Crohn, ιδιοπαθή φλεγμονώδη νόσο του Εντέρου (ΙΦΝΕ).

Επίσης η συστηματική μάσηση μαστίχας στη μορφή φυσικής τσίκλας μείωσε σε ποσοστό 41% το ποσό της μικροβιακής πλάκας στα δόντια (Οδοντιατρική Σχολή, 1985).

Παράλληλα, η έκκριση σιέλου μετά από μάσηση μαστίχας για μια ώρα φαίνεται ότι έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση.

Η δε αντιμικροβιακή δράση του αιθέριου ελαίου της μαστίχας (μαστιχέλαιου), επιβεβαιώθηκε από τη Φαρμακευτική Σχολή του Παν/μίου Αθηνών.

Χρήσεις της μαστίχας

Η μαστίχα χρησιμοποιείται στη διατροφή ως πρόσθετη ύλη στην παραγωγή αρτοσκευασμάτων, ζαχαρωδών προϊόντων και ποτών, π.χ. τσίπουρο, στην ιατρική ως αλοιφή για εγκαύματα και δερματικές παθήσεις και στην οδοντιατρική για την προστασία ούλων και κατά της οδοντικής πλάκας.

Τέλος, αναφέρονται κλινικές επιστημονικές μελέτες και εφαρμογές της μαστίχας για

  • θεραπεία του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού (helicobacter pylori)
  • ανακούφιση από δυσπεπτικά ενοχλήματα
  • προστασία από αθηρωμάτωση
  • στοματική υγιεινή (προστασία από μικρόβια, τερηδόνα)

αλλά και στην

  • κοσμετολογία, όπου η μαστίχα και το μαστιχέλαιο χρησιμοποιούνται σε κρέμες προσώπου, σαπούνια, καλλυντικά. Επίσης, γίνονται συνθέσεις μαστίχας με ιαματικά νερά, βότανα και φυτά, που προσφέρουν καινοτόμες εφαρμογές για προϊόντα ίασης και ομορφιάς.
  • Ακόμη, η μαστίχα Χίου και τα εκχυλίσματά της παρουσιάζουν αξιοσημείωτες επουλωτικές ιδιότητες, αφού συμβάλλουν στην ανάπλαση της επιδερμίδας και τη σύνθεση κολλαγόνου (ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος- Ινστιτούτο Βιολογίας).

Συντάκτης: Flowmagazine,

Influence:

Ο στόχος του flowmagazine.gr είναι να προβάλλει τις θετικές ιδέες, δράσεις και πληροφορίες από την Ελλάδα και τον κόσμο…