Κατάθλιψη: Χαρακτηριστικά, Αίτια, Διάγνωση, Θεραπεία

Η κατάθλιψη είναι η συνηθέστερη ψυχική διαταραχή της σύγχρονης εποχής. Για αυτό είναι καλό να γνωρίζουμε τα αίτια και τους τρόπους αντιμετώπισής της.

Διαταραχές της διάθεσης – Κατάθλιψη

Οι διαταραχές της διάθεσης αναφέρονται σε ένα ευρύ φάσμα διαταραχών μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται η κατάθλιψη, η δυσθυμική διαταραχή & η διπολική διαταραχή/μανιοκατάθλιψη. Η συντριπτική πλειοψηφία των μελετών και ερευνητικών δεδομένων στο χώρο της αναπτυξιακής ψυχοπαθολογίας έχει εστιάσει στη διαταραχή της κατάθλιψης η οποία δεν αφορά μόνο τους ενήλικες –όπως λανθασμένα υπήρχε αυτή η άποψη- αλλά είναι ένα πρόβλημα που μπορεί να «απασχολήσει» τα παιδιά αλλά και τους εφήβους.

Τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα έχουν αποδείξει πλέον πως η κατάθλιψη των παιδιών είναι ορισμένες φορές δύσκολο να εντοπιστεί– επειδή συνυπάρχει με άλλα προβλήματα όπως η διαταραχή της αγωγής- αλλά δεν είναι συγκαλυμμένη. Η ύπαρξή της φαίνεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη λειτουργικότητα των παιδιών και των εφήβων και σε σημαντικό βαθμό στην ανάπτυξή τους, επηρεάζοντάς τους στη διάθεση (παρατεταμένα συναισθήματα θλίψης, ενοχής, υπερευαισθησίας στην κριτική), τη συμπεριφορά (αυξημένη δραστηριότητα και διέγερση ή αντίθετα υποτονική διάθεση και μείωση των κοινωνικών επαφών), τις αντιλήψεις (μείωση της αυτοεκτίμησης, αίσθημα ανικανότητας, φόβος για αποτυχία στη ζωή) και τη σκέψη (έντονη αυτοκριτική, απαισιόδοξες και αρνητικές σκέψεις, επίρριψη ευθυνών στον εαυτό).

Η κατάθλιψη στο παιδί

Έχει διαπιστωθεί πως η κατάθλιψη αποτελεί μάλλον το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μιας σειράς παραγόντων, οι οποίοι κάνουν το παιδί ευάλωτο και του δημιουργούν την προδιάθεση να αναπτύξει τη διαταραχή. Υπάρχουν δηλαδή βιολογικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν στην κατάθλιψη ξεχωριστά ή συνδυαστικά. H σωματική υγεία, τα συμβάντα ζωής (θάνατος, ατύχημα κοντινού προσώπου, χωρισμός γονέων), το οικογενειακό ιστορικό & γενετική προδιάθεση (γονείς με διαταραχές της διάθεσης ή και κατάθλιψη), το περιβάλλον (κακές συνθήκες διαβίωσης, αλλαγή γειτονιάς ή σχολείου), είναι παράγοντες που παίζουν καθοριστικό ρόλο για την εμφάνιση της κατάθλιψης.

Συζητήστε με το παιδί.

Παρόλο που μπορεί να είναι δύσκολο, προσπαθήστε να συνομιλήσετε με το παιδί και να αντιληφθείτε πως ακριβώς αισθάνεται. Μερικά παιδιά θα ανοιχτούν και κάποια όχι. Σε κάθε περίπτωση, αξίζει να κάνετε μια προσπάθεια.

Κρατήσετε σημειώσεις.

Εάν το παιδί δε θέλει να μιλήσει μαζί σας, παρά τις προσπάθειές σας, κρατήστε ένα ημερολόγιο παρατηρήσιμων αλλαγών.

Συζητήσετε με τον παιδίατρο.

Ο γιατρός του παιδιού θα θελήσει πρώτα να αποκλείσει φυσικά προβλήματα που θα μπορούσαν να εξηγήσουν τα συμπτώματα. Αυτό μπορεί για παράδειγμα να απαιτεί μια σειρά εξετάσεων αίματος.

Βρείτε έναν ειδικό.

Εάν ο παιδίατρος πιστεύει ότι το πρόβλημα είναι κάποια διαταραχή της διάθεσης όπως η κατάθλιψη, μπορεί να σας συστήσει ο ίδιος έναν ειδικό (ψυχολόγο ή ψυχίατρο) εκπαιδευμένο και ικανό να αναγνωρίζει και να θεραπεύει την παιδική κατάθλιψη.

Αντιμετώπιση παιδικής κατάθλιψης

Το παιδί που θα διαγνωστεί με κατάθλιψη, θα λάβει την πρώτη γραμμή θεραπείας, που είναι συχνά η ψυχοθεραπεία. Αυτός ο τύπος θεραπείας μπορεί να αντιμετωπίσει τους συναισθηματικούς και ζωτικούς παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο ενός παιδιού για κατάθλιψη, όπως το περιβάλλον και τα αγχωτικά γεγονότα. Οι ειδικοί προτιμούν συχνά τη γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία ως μέθοδο για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης με τα περισσότερα βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Το παιδί μαθαίνει να εντοπίζει και να τροποποιεί τις δυσλειτουργικές του αντιλήψεις, να αξιολογεί αντικειμενικά τις προσπάθειες και τα επιτεύγματά του, να θέτει ρεαλιστικούς στόχους. Η ταυτόχρονη εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων θα το βοηθήσει να επικοινωνεί με τους άλλους με έναν πιο λειτουργικό τρόπο, θα οδηγήσει στη βελτίωση των ενδοοικογενειακών σχέσεων και θα περιορίσει τις δυσλειτουργικές αλληλεπιδράσεις που μπορεί να ενισχύουν αυτή του την καταθλιπτική συμπεριφορά. Κλείνοντας, αξίζει να θυμάστε πως η κάθε ηλικία έχει τα δικά της διακριτά χαρακτηριστικά για την αναγνώριση της κατάθλιψης, τα οποία διαφέρουν από των ενηλίκων και τα οποία θα πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς ώστε να μπορούν να τα εντοπίσουν και να παρέμβουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα.

Πηγές

Depression | Symptoms and Causes, childrenshospital.org

Childhood Depression: How to Help Your Child, healthline.com

Depression in children and adolescents: Causes, treatment, and prevention, psycnet.apa.org

Childhood depression, webmd.com

Ψυχοπαθολογία παιδιών και εφήβων, Κακούρος Μανιαδάκη

Συντάκτης: Δήμητρα Πήττα, Εκπαιδευτικός & Επιστήμονας Ψυχικής Υγείας

Influence:

Είμαι απόφοιτος της Λεοντείου Σχολής Νέας Σμύρνης και Αριστούχος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Αθηνών…