Γιατί είναι σημαντικό ένα παιδί να έχει ενσυναίσθηση; Πως μπορώ να την ενισχύσω; Η συμπεριφορά των ενηλίκων είναι καθοριστική για …
Καλλιεργώντας την ενσυναίσθηση στα παιδιά
Τι σημαίνει ο όρος ενσυναίσθηση; Μπορούν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας να τον αναπτύξουν και ποιοι τρόποι θα βοηθούσαν σε αυτό;
Ενσυναίσθηση – μια πολύτιμη ικανότητα!
Με τον όρο «ενσυναίσθηση» εννοούμε την κατανόηση των συναισθημάτων του συνανθρώπου μας. Την ικανότητα, δηλαδή, να μπαίνουμε στη θέση του άλλου και να «βλέπουμε» τα πράγματα από την δική του οπτική γωνία. Με τον τρόπο αυτό, έχουμε τη δυνατότητα να τον βοηθήσουμε πραγματικά σε περίπτωση που αυτό χρειάζεται, αλλά και να τονώσουμε το ηθικό του. Είναι ένα ισχυρό χαρακτηριστικό που αποτρέπει τις συγκρούσεις και μας προτρέπει να συμπεριφερόμαστε με ευγένεια.
Η ενσυναίσθηση αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην συναισθηματική ανάπτυξη. Έχει παρατηρηθεί ότι ακόμα και παιδιά προσχολικής ηλικίας άνω των 3 ετών είναι ικανά να δείξουν ευαισθησία απέναντι στους άλλους. Συχνά, όμως, ακούμε τη φράση «πώς να διδάξω στο παιδί μου την ενσυναίσθηση»; Μια φράση λανθασμένη, καθώς η ενσυναίσθηση είναι μια έμφυτη ικανότητα στον άνθρωπο, επομένως δεν χρειάζεται να τη διδάξουμε, αλλά να την καλλιεργήσουμε.
Πώς θα συμβάλλουν οι γονείς στην ανάπτυξή της;
Τα παιδιά, όπως είναι γνωστό, είναι μιμητικά όντα και οι γονείς έχουν τον πρωταρχικό ρόλο σε αυτό. Οι γονείς, λοιπόν, λειτουργούν ως καθρέφτης των παιδιών. Αρχικά, το σημαντικότερο μήνυμα που θα πρέπει να περάσουν στα παιδιά είναι ότι η ευτυχία των άλλων είναι εξίσου σημαντική με τη δική μας.
Τα νήπια δεν διαθέτουν την απαραίτητη συναισθηματική ωριμότητα για να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, γι’ αυτό ως γονείς πρέπει να τα βοηθήσουμε. Όταν ένα παιδί κλαίει ή θυμώνει, αντί να το τιμωρήσουμε, είναι προτιμότερο να σταθούμε δίπλα του, να συζητήσουμε μαζί του και να δείξουμε κατανόηση στο πρόβλημά του. Αν, παρά τις προσπάθειές μας, συνεχίσει, καλό θα ήταν να το αφήσουμε μόνο του να ηρεμήσει μέχρι να νιώσει έτοιμο να ανοιχτεί. Ακόμη, να του εξηγήσουμε ότι ο καθένας μας είναι διαφορετικός και πρέπει να τον αποδεχόμαστε και να τον σεβόμαστε όπως είναι. Όταν δείχνουμε ενσυναίσθηση προς το παιδί, σημαίνει ότι δείχνουμε κατανόηση, ότι συμπάσχουμε και του δίνουμε απλόχερη αγάπη.
Πιο συγκεκριμένα, ως γονείς μπορούμε:
1) Να βοηθήσουμε τα παιδιά να αναγνωρίσουν και να κατανοήσουν τα δικά τους συναισθήματα, ώστε να καταφέρουν να καταλάβουν και τους άλλους.
2) Να εξηγήσουμε τι συνέπειες μπορεί να έχει η συμπεριφορά τους στους άλλους. Για παράδειγμα, όταν χτυπάμε ένα παιδί, το παιδί αυτό πονάει.
3) Να παίξουμε το παιχνίδι των συναισθημάτων. Για αρχή δημιουργούμε «φατσούλες» με πολλά διαφορετικά συναισθήματα. Μαζί με τα παιδιά αναγνωρίζουμε το κάθε συναίσθημα. Έπειτα του ζητάμε να μας πει πότε το ίδιο είναι χαρούμενο, λυπημένο κ.α. Έτσι το παιδί διαχειρίζεται καλύτερα τα συναισθήματά του.
4) Να του διαβάσουμε παραμύθια. Τα παραμύθια έχουν βοηθητικό χαρακτήρα όσον αφορά την ευκολότερη κατανόηση εννοιών και, μέσα από την ιστορία, τα παιδιά ταυτίζονται με τους ήρωες και μπαίνουν στη θέση τους. Στο τέλος του παραμυθιού, μπορούμε να κάνουμε ερωτήσεις στο παιδί για τα συναισθήματα των ηρώων, αλλά και για τα δικά του κατά τη διάρκεια της αφήγησης.
5) Να αφήνουμε το παιδί να εκδηλώσει και τα αρνητικά συναισθήματα και όταν ηρεμήσει να συζητήσουμε παρέα. Τα παιδιά δεν χρειάζονται μια σοκολάτα ή καραμέλες μετά από ένα ξέσπασμα για να νιώσουν καλύτερα, αλλά την αποδοχή των γονιών τους.
6) Να δείχνουμε το ενδιαφέρον μας στα παιδιά, ρωτώντας τα πώς ήταν η μέρα τους.
7) Να συνδέουμε τις πράξεις του παιδιού με τα συναισθήματα που προκαλεί στους γύρω του, όταν αυτό ακολουθεί μια λανθασμένη συμπεριφορά.
8) Να παροτρύνουμε το παιδί να κάνει κάτι δημιουργικό για κάποιον που αγαπά. Για παράδειγμα, μπορεί να φτιάξει μια ζωγραφιά για τη γιαγιά που είναι μακριά, αφού του εξηγήσουμε ότι αυτό θα τη χαροποιήσει ιδιαίτερα.
9) Να μην εξαναγκάζουμε το παιδί να ζητάει συγγνώμη χωρίς να του έχουμε εξηγήσει τον λόγο.
10) Να ενθαρρύνουμε το παιδί να βοηθάει άλλους ανθρώπους δείχνοντάς του καθημερινά τον τρόπο. Γίνετε εσείς το πρότυπο για τα παιδιά σας μέσα από πράξεις συναισθημάτων στην καθημερινή σας ζωή!
Προσφορά της ενσυναίσθησης στον ψυχικό κόσμο των παιδιών
– Αποφυγή συγκρούσεων
– Κατανόηση συναισθημάτων
– Καλλιέργεια ευγένειας
– Εκδήλωση αγάπης και φροντίδας αγαπημένων προσώπων
– Μείωση εγωκεντρισμού
Όταν τα παιδιά αναπτύξουν την ικανότητα να βλέπουν από την οπτική γωνία των άλλων κάποια πράγματα, θα μπορέσουν σταδιακά να αναγνωρίζουν και να αποκτούν επίγνωση των συναισθημάτων των άλλων ανθρώπων. Επομένως, η ενσυναίσθηση είναι ένα από τα σημαντικότερα βήματα σχετικά με την επίλυση και τη διαχείριση των διαφορών και των συγκρούσεών τους. Επιπλέον, η έλλειψη ενσυναίσθησης από την πλευρά του γονιού, είναι πιθανό να οδηγήσει το παιδί να υιοθετήσει παρόμοια συμπεριφορά. Η ενσυναίσθηση είναι αρετή!
