Μέσα στην πολύβουη, πυκνοκατοικημένη Αττική ξεχωρίζει ένα βουνό-κόσμημα φυσικής ομορφιάς. Πρόκειται για τον Υμηττό, γνωστό προορισμό περιπάτων και εκδρομών. Πληροφορίες …
Καισαριανή Trail: Διασχίζοντας το «μπαλκόνι» της Αθήνας – ΜΕΡΟΣ Α΄
Είναι Σάββατο λίγο μετά τις εννέα το πρωί. Έχουμε φτάσει στη Μονή Καισαριανής μαζί με τα μέλη της Περιπατητικής Ομάδας Υμηττού και μια παρέα ορειβατών και περιπατητών που γνωρίζουν καλά το βουνό.
Το κρύο δεν καλοπιάνει το σώμα για τις τέσσερις ώρες πεζοπορίας που θα ακολουθήσουν. Τίποτε όμως δεν θα μου άλλαζε τα σχέδια. Άργησα πολύ να επιστρέψω στην καρδιά του μεγαλύτερου πνεύμονα της Αθήνας. Έχω να ανέβω στον Υμηττό από παιδί.
Κοιτάζουμε τον χάρτητο νέο μονοπάτι της Καισαριανής. Η σηματοδότηση έχει σχεδιαστεί με τέτοιον τρόπο ώστε ο πεζοπόρος να περνά από 29 σημεία ιστορικού, πολιτιστικού, θρησκευτικού και αθλητικού ενδιαφέροντος. Εμείς θα κάνουμε τον «δεξιό κύκλο» του Καισαριανή Trail.
Η συνθήκη στην οποία βρισκόμαστε σπάει τον πάγο από νωρίς, δίνοντας χώρο σε μια χρήσιμη για το βουνό οικειότητα. Απευθυνόμαστε ο ένας στον άλλο με τα μικρά μας ονόματα.
«Κεφαλή Κριού»
Ο Δημήτρης υποδεικνύει το πρώτο σημείο ενδιαφέροντος ακριβώς δίπλα μας, στην καρδιά του μονοπατιού. Είναι η Μονή Καισαριανής, που αποτελεί ιστορικό σημείο του Υμηττού.
«Πρόκειται για μια βυζαντινή μονή που έχει θεμελιωθεί πάνω στα ίχνη του αρχαίου Ναού της Δήμητρας, σύμφωνα με ευρήματα που σχετίζονται με τα Ελευσίνια Μυστήρια. Τον 11ο αιώνα η μονή χτίζεται όπως είναι σήμερα», διηγείται ο Δημήτρης κι έπειτα μας δείχνει την κρήνη. Το νερό τρέχει μέσα από ένα μαρμάρινο κεφάλι κριού.
«Το τοπωνύμιο για πολλά χρόνια ήταν “Κεφαλή Κριού” και κατά τα οθωμανικά χρόνια ήταν “ΚοτςΜπασί”. Το νερό είναι του Ιλισού και πηγάζει από εδώ. Τροφοδοτεί τον Ηριδανό, τον κλάδο που κατεβαίνει στην Καισαριανή και είναι υπόγειος. Λόγω της ύπαρξης νερού έχτισαν εδώ τη μονή», καταλήγει.
Περπατάμε μέσα στο Αισθητικό Δάσος. Στις εγκαταστάσεις της Φιλοδασικής Ένωσης Αθηνών, στα δεξιά μας, τα παιδιά παρακολουθούν εκπαιδευτικές προβολές και δημιουργικά εργαστήρια για τη φύση.
«Εδώ θα λειτουργήσει και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης και Εκπαίδευσης που σκοπεύει να δημιουργήσει ο δήμος», μας ενημερώνει ο Μάνος ενώ διασχίζουμε έναν μικρό ελαιώνα που -όπως πληροφορούμαστε- τον επισκέπτονται σχολεία. Τα παιδιά μαζεύουν ελιές, μαθαίνουν πώς να φτιάχνουν λάδι και στη συνέχεια το δωρίζουν σε ιδρύματα.
Το Καισαριανή Trail είναι ένα μεγάλο εκπαιδευτικό πάρκο με ανεξάντλητες δυνατότητες. Όλα ξεκίνησαν από την αγάπη των μελών της ΠΟΥ, που κάθε Κυριακή, από το 2015, διοργανώνει πρωινούς θεματικούς περιπάτους στον Υμηττό, δωρεάν και με την υποστήριξη των μελών του συλλόγου εθελοντικά.
«Είναι τόσο μεγάλη πια η ζήτηση, που θα ξεκινήσουμε περιπάτους και τα Σάββατα», σχολιάζει ο Μάνος που είναι η ψυχή του όλου εγχειρήματος. «Ο στόχος είναι ο Υμηττός να μετατραπεί σε ένα άτυπο πράσινο hub με επίκεντρο το Δάσος της Καισαριανής», επισημαίνει.
Διασχίζοντας την Ιστορία
Από τον ελαιώνα βρισκόμαστε σε ένα πλάτωμα με ερείπια ναών. Η ποικιλομορφία του Υμηττού είναι εντυπωσιακή. Ο Δημήτρης σκιαγραφεί την εποχή. «Αυτή είναι μια παλαιοχριστιανική βασιλική (η πρώτη τεκμηριωμένη εγκατάσταση αρχαίας λατρείας) χτισμένη μεταξύ 5ου και 6ου αιώνα μ.Χ.» Ο Μάνος μού εξηγεί ότι ο βασικός λόγος που χτίστηκε εκεί «την περίοδο που η Αθήνα ήταν πέντε παράγκες, είναι ότι ο Υμηττός αποτελούσε ισχυρό εμπορικό κέντρο βοτάνων. Ιδιαίτερα στην Τουρκοκρατία αναπτύχθηκε πολύ, και η Μονή Καισαριανής είχε ηγεμονικό ρόλο».
Ο Δημήτρης συνεχίζει: «Ήταν φιλοσοφικό και θρησκευτικό κέντρο. Η Μονή Καισαριανής, μαζί με τα βότανα, εμπορευόταν και το περίφημο μέλι Υμηττού». Μου λένε ότι σκέφτονται να βρουν τις μέλισσες του Υμηττού και να δημιουργήσουν ξανά χώρους παρασκευής μελιού.
Παρακάτω θαυμάζουμε τους σκαλιστούς κίονες μιας παλαιοβυζαντινής εκκλησίας και τον Ναό του Αγίου Μάρκου, που αναστηλώθηκε από τους Φράγκους μετά το 1600. Γι’ αυτό, εκτός από «Μονή Ταξιαρχών» και «Λόφος των Πατέρων», η περιοχή λέγεται και «Φραγκομονάστηρο». Πολλοί περιηγητές πέρασαν από τον ναό και χάραξαν το όνομά τους. «Ιάκωβος Ρήγος ΑΩΞΓ, ελληνική γραφή αριθμητική, 1863, 19ος αι.», διαβάζει ο Δημήτρης.
Σε μια προσιτή διαδρομή, με υψόμετρο που δεν ξεπερνά τα 460 μέτρα, περπατάμε στην Ιστορία. Από το 300 π.Χ. φτάνουμε στην πρωτοχριστιανική εποχή, στη βυζαντινή, στη φράγκικη και στη σημερινή.
Μας περιβάλλουν πεύκα και κυπαρίσσια. «Από τις πολλές αποψιλώσεις ο Υμηττός άρχισε να χάνει την ικανότητα της φύτευσης. Με μικρές αναδασώσεις, το χώμα κατάφερε να κρατήσει μόνο κυπαρίσσια και ένα είδος πεύκης που συναντάμε στην Ανατολική Μεσόγειο», εξηγεί ο Μάνος.
Μαθαίνουμε επίσης ότι στον Υμηττό φυτρώνει ένα είδος ορχιδέας μοναδικό στην Ελλάδα και πως το βουνό φιλοξενεί οκτώ διαφορετικά είδη ζώων. «Η περιοχή χαρακτηρίζεται Natura. Η αλεπού είναι το μεγαλύτερο θηλαστικό του Υμηττού, και έχουμε πολλές», σημειώνει.
Με θέα ως την Πελοπόννησο
Το «μπαλκόνι της Αθήνας» ανοίγεται μπροστά μας. Το μάτι φτάνει από την Ακρόπολη μέχρι την Πελοπόννησο. «Ο Υμηττός βρίσκεται δίπλα στο κέντρο της Αθήνας. Έτσι, έχουμε όλα τα αρνητικά του επισκέπτη του Σαββατοκύριακου, με τα πλαστικά και τα σκουπίδια. Γι’ αυτό προσπαθούμε, μέσα από ξεναγήσεις, σεμινάρια για το βουνό και οδοιπορική συμπεριφορά, να δημιουργήσουμε φιλοσοφία περιπατητή βουνού», περιγράφει ο Δημήτρης.
Η Αθήνα δεν είναι μόνο μια γκρίζα τσιμεντούπολη. Ευτυχώς υπάρχουν ακόμα πράσινοι πνεύμονες που συμβάλλουν στη βιωσιμότητα και στην αειφορία. Ο Μάνος θεωρεί πως πρέπει να την αντιμετωπίζουμε ως «βουνίσια πόλη».
«Η Αττική είναι ευλογημένος τόπος. Η φυσιολογία του εδάφους της έχει δώσει πολλά δώρα στη διάρκεια της Ιστορίας. Ο κύριος όμως ρόλος των βουνών και των λόφων είναι η ρύθμιση του μικροκλίματος. Ο Υμηττός είναι το air-condition της Αθήνας. Μικρός παράδεισος δροσιάς και ξεγνοιασιάς.
»Το οξυγόνο που λαμβάνει ο πεζοπόρος καθαρίζει το σώμα και το μυαλό. Η πανδημία και η κλιματική κρίση έχουν ευαισθητοποιήσει πολλούς Αθηναίους κάθε ηλικίας να στραφούν στο βουνό. Είναι εκπληκτικό το πόσοι άνθρωποι ξέφυγαν από την κατάθλιψη. Δεν υπάρχει μονοπάτι γύρω από την Αθήνα που να προσφέρει στον Αθηναίο κάτι τόσο διαφορετικό από την καθημερινότητα που ζει. Αυτό κάνει τον Υμηττό εμβληματικό».
