Θες να είσαι πιο υγιής; Ναι! Θες να το πετύχεις πετώντας λίγα, πολύ λίγα αντικείμενα που σου κάνουν κακό; Ω …
Ισχύει ο κανόνας των 5 δευτερολέπτων; Η επιστήμη δίνει επιτέλους την απάντηση
Έπεσε το φαγητό σου κάτω; Αντέδρασες με αστραπιαία ταχύτητα και το έβαλες πάλι στο πιάτο. Όμως, τι λέει η επιστήμη για αυτή την τόσο διαδεδομένη “ασπίδα” απέναντι στα μικρόβια; Ήρθε η ώρα να δούμε αν πρόκειται για αθώο μύθο ή επικίνδυνη συνήθεια.
Ο άτυπος «κανόνας των 5 δευτερολέπτων» υποστηρίζει ότι αν ένα φαγητό πέσει στο πάτωμα και μαζευτεί μέσα σε 5 δευτερόλεπτα, δεν έχει προλάβει να “μολυνθεί” από βακτήρια και άρα μπορεί να καταναλωθεί με ασφάλεια. Η ιδέα είναι απλή: λίγος χρόνος σημαίνει λίγοι μικροοργανισμοί. Αλλά είναι τόσο απλό;
Η επιστήμη λέει… όχι ακριβώς
Έρευνες που έχουν διεξαχθεί τα τελευταία χρόνια δείχνουν ότι τα βακτήρια δεν χρειάζονται πέντε δευτερόλεπτα για να “κολλήσουν” σε μια τροφή. Στην πραγματικότητα, η μετάδοση των μικροβίων μπορεί να είναι σχεδόν άμεση, ακόμη και σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο.
Σε μελέτη του Πανεπιστημίου Ράτγκερς στις ΗΠΑ, επιστήμονες δοκίμασαν διαφορετικά τρόφιμα (όπως καρπούζι, ψωμί, καραμέλες) σε διάφορες επιφάνειες (πλακάκια, ξύλο, χαλί, ανοξείδωτο ατσάλι), και κατέληξαν ότι:
- Ο τύπος τροφής και η υγρασία παίζουν τεράστιο ρόλο. Π.χ. τα υγρά φαγητά (όπως το καρπούζι) απορροφούν μικρόβια πολύ πιο γρήγορα από τα στεγνά.
- Ο τύπος επιφάνειας έχει επίσης σημασία. Οι λείες επιφάνειες, όπως το πλακάκι ή το ανοξείδωτο, επιτρέπουν ταχύτερη μετάδοση βακτηρίων.
- Σε όλες τις περιπτώσεις, κάποια ποσότητα βακτηρίων μεταφέρθηκε αμέσως, ακόμα και αν το φαγητό παρέμεινε κάτω για μόλις 1 δευτερόλεπτο.
Πόσο επικίνδυνο είναι τελικά;
Δεν σημαίνει ότι κάθε φαγητό που πέφτει στο πάτωμα είναι αυτόματα επικίνδυνο. Ο βαθμός επικινδυνότητας εξαρτάται από:
- Πόσο καθαρή είναι η επιφάνεια που έπεσε το φαγητό.
- Τι είδους βακτήρια υπάρχουν εκεί (π.χ. αν πρόκειται για παθογόνα όπως η σαλμονέλα ή το E. coli, τα πράγματα σοβαρεύουν).
- Το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου που θα το καταναλώσει.
Σε ένα σχετικά καθαρό σπίτι, με σκληρό δάπεδο που δεν έχει έρθει σε επαφή με παπούτσια ή κατοικίδια, ο κίνδυνος ίσως είναι μικρός. Όμως, σε δημόσιους χώρους ή κουζίνες με πολλά παθογόνα, δεν αξίζει το ρίσκο.
Ο μύθος που επιβιώνει
Παρά τα επιστημονικά ευρήματα, ο κανόνας των 5 δευτερολέπτων παραμένει ζωντανός στη λαϊκή κουλτούρα. Ίσως επειδή εξυπηρετεί την ανθρώπινη τάση να μην θέλουμε να σπαταλήσουμε φαγητό. Ή ίσως γιατί απλά μας κάνει να νιώθουμε λιγότερες ενοχές όταν παραβαίνουμε τους κανόνες υγιεινής.
Τι να κάνεις όταν σου πέσει φαγητό:
Αν πρόκειται για βρεγμένη ή μαλακή τροφή (π.χ. καρπούζι, μαγειρεμένο φαγητό): Καλύτερα πέταξέ το.
Αν είναι σκληρό και στεγνό (π.χ. κράκερ ή καραμέλα) και το δάπεδο είναι καθαρό, η απόφαση είναι δική σου — με επίγνωση των κινδύνων.
Ποτέ μην τρως τροφή που έπεσε κάτω σε δημόσιους χώρους.
Και φυσικά, πλύνε τα χέρια σου πριν και μετά, αν χειριστείς τροφή που ακούμπησε το πάτωμα.
Ο κανόνας των 5 δευτερολέπτων είναι περισσότερο ψυχολογικό “τρικ” παρά επιστημονική αλήθεια. Αν και δεν είναι απόλυτα επικίνδυνο να φας κάτι που έπεσε κάτω, ειδικά σε καθαρό περιβάλλον, ο κίνδυνος δεν εξαφανίζεται — απλά τον αγνοούμε. Αν θέλεις να είσαι πραγματικά ασφαλής, ίσως η καλύτερη επιλογή είναι να πεις «κρίμα» και να το αφήσεις στον κάδο απορριμμάτων.
