Ισορροπώντας την Αγάπη και τα Όρια: το κλειδί για παιδιά που ανθίζουν – Α΄ΜΕΡΟΣ

Η γονική μέριμνα είναι ένα ταξίδι που απαιτεί να περπατάτε σε ένα τεντωμένο σχοινί που ενώ στη μια άκρη βρίσκεται η σύγχρονη αντίληψη για την ανατροφή των παιδιών, στην άλλη υπάρχει η οριοθέτηση του σεβασμού και της πειθαρχίας τους. Τα ζητήματα ορίων στην ανατροφή των παιδιών μπορούν να οδηγήσουν είτε σε παιδιά με υψηλή εξάρτηση από τους γονείς τους και λιγότερο ικανά από τους συνομήλικους τους, είτε σε παιδιά με αδυναμία σύνδεσης με τους γονείς τους και κατ’ επέκταση με θέματα αποδοχής και χαμηλής αυτοεκτίμησης. 

Κάθε γονέας είναι μοναδικός, επομένως οι πρακτικές γονικής μέριμνας που εφαρμόζει εξαρτώνται όχι μόνο από την ψυχοσύνθεσή του, αλλά και από την προσωπικότητα του παιδιού. Ωστόσο, οι ψυχολόγοι που έχουν μελετήσει τη γονική μέριμνα, την ταξινομούν σε συγκεκριμένες κατηγορίες με βάση τις κοινές πρακτικές των γονέων. 

Από αυτές, η πιο διάσημη ψυχολόγος ήταν η Baumrind, η οποία εισήγαγε τρία στυλ γονικής μέριμνας με βάση τον έλεγχο που ασκούσαν οι γονείς στα παιδιά. Αργότερα, οι Maccoby και Martin επέκτειναν αυτό το θέμα και πρόσθεσαν τη διάσταση της ανταπόκρισης των γονέων στις ανάγκες του παιδιού τους. Αυτό οδήγησε στα τέσσερα κυρίαρχα στυλ γονικής μέριμνας που υπάρχουν σήμερα: το αυταρχικό, δημοκρατικό, επιτρεπτικό και τo αδιάφορο. 

Υπάρχουν ορισμένοι γονείς που προσπαθούν να διατηρήσουν τον έλεγχο σχεδόν σε κάθε πτυχή της ζωής του παιδιού τους, λέει η Michelle Dell’ Aquila, ειδικός στην ανάπτυξη παιδιών με δεκαετίες εμπειρίας. Κάτι τέτοιο «συνήθως πηγάζει από το άγχος ή την ανασφάλεια του ίδιου του γονέα και μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα και να οδηγήσει το παιδί στην επανάσταση ή την απόκρυψη πραγμάτων από τους γονείς». 

Σε αντίθεση αυτό που παρατηρείτε σε παιδιά υπερβολικά συναισθηματικών ή αποστασιοποιημένων γονέων, είναι συνήθως να εσωτερικεύουν την ιδέα ότι η παρουσία τους είναι βάρος και ανεπιθύμητη με αρνητικό αντίκτυπο στον εαυτό τους και στους γύρω τους. Η Shelja Sen, συγγραφέας του διάσημου βιβλίου για την ανατροφή των παιδιών «Το μόνο που χρειάζεσαι είναι αγάπη», ορίζει τη σύνδεση και τον δεσμό με το παιδί ως τη βάση της γονικής μέριμνας. 

Μέσω της αγάπης και της φροντίδας, οι γονείς χτίζουν τα θεμέλια για μια υγιή και υποστηρικτική σχέση με το παιδί τους. Αυτή η σχέση -μαζί με συμπεριφορές φροντίδας και ενεργές εκφράσεις αγάπης- είναι κρίσιμη για τη συναισθηματική, κοινωνική και γνωστική ανάπτυξη των παιδιών. Με απλά λόγια, η φροντίδα της ανατροφής περιλαμβάνει την κάλυψη των σωματικών, συναισθηματικών και ψυχολογικών αναγκών ενός παιδιού, την παροχή άνεσης και προστασίας και την προώθηση της ανεξαρτησίας και της αυτοπεποίθησης με υγιή όρια και εκμάθηση αξιών όπως ο σεβασμός, η υπομονή και η αυτοπειθαρχία. 

Όταν τα παιδιά αισθάνονται αποδοχή και αγάπη, τότε μόνο είναι πιο πιθανό να έχουν θετική αυτοεκτίμηση και να είναι σε θέση να αποκτήσουν την ικανότητα να δημιουργούν ασφαλείς σχέσεις. Ωστόσο, πρέπει να είστε προσεκτικοί ώστε να μην φτάσετε την αγάπη στα άκρα, μιας και μερικές φορές οι γονείς στο όνομα της αγάπης, αδυνατούν να παρέχουν δομή και να τηρούν τα όρια ενδίδοντας πολύ εύκολα  στις απαιτήσεις των παιδιών τους. Αυτό μπορεί τελικά να γίνει επιβλαβές για τα παιδιά. 

Ο ρόλος των ορίων 

Τα όρια στη γονική μέριμνα μπορούν να βοηθήσουν στην παροχή δομής και αισθήματος ασφάλειας στα παιδιά. Όταν οι γονείς θέτουν κατάλληλα όρια και παραμένουν σταθεροί, τα παιδιά αναπτύσσουν τον απαιτούμενο αυτοέλεγχο και την τόσο σημαντική υπευθυνότητα. Για παράδειγμα, ένα όριο όπως η καθορισμένη ώρα ύπνου μπορεί αρχικά να αποτελέσει μια κρίση και το παιδί να διαμαρτυρηθεί, αλλά τελικά, θα βοηθήσει στη δημιουργία μιας ρουτίνας για το καλό του παιδιού. 

Από την άλλη, όταν οι γονείς γίνονται πολύ αυστηροί, μπορεί να χάσουν το μέτρο και να φαίνονται αυταρχικοί. Σε τέτοιες καταστάσεις, ενώ τα όρια είναι σαφή και καλά εδραιωμένα, υπάρχει μικρή διαπραγμάτευση και ευελιξία. Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε αυτό το περιβάλλον αντιμετωπίζουν επίσης σημαντικά προβλήματα συμπεριφοράς. Για παράδειγμα, μπορεί να εξελιχθούν σε ενήλικες με κακές κοινωνικές δεξιότητες, χαμηλή αυτοεκτίμηση, μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης προβλημάτων ψυχικής υγείας ή επαναστατικής συμπεριφοράς.

Επίτευξη Ισορροπίας Μεταξύ Αγάπης και Ορίων 

Οι γονείς που κατανοούν και εφαρμόζουν εκείνο το στυλ ανατροφής όπου συνυπάρχουν τα όρια και η αγάπη, θα καταφέρουν να αποκτήσουν καλύτερες σχέσεις με τα παιδιά τους στο μέλλον. Αυτός ο τύπος ανατροφής έχει επίσης πολλά θετικά αποτελέσματα για τα παιδιά, όπως υψηλή αυτοεκτίμηση, ακαδημαϊκή επιτυχία, καλύτερη συναισθηματική ρύθμιση και μεγαλύτερη ανεξαρτησία στη λήψη αποφάσεων.

Στο β’ μέρος του άρθρου ακολουθούν συμβουλές για να δημιουργήσετε αυτήν την ισορροπία και να αναπτύξετε ένα θετικό στυλ γονικής μέριμνας.

Η Ελίζα Γεωργιάδου είναι ειδικός σε θέματα οικογένειας, παιδικής ανάπτυξης και εκπαίδευσης, δημιουργός του Club Παιδικής Φροντίδας, απόφοιτος Ψυχολογίας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος και Σχολικής Ψυχολογίας του κέντρου Εξειδικευμένης Επιμόρφωσης του ΕΚΠΑ, με διακρίσεις και διεθνείς πιστοποιήσεις, ειδικεύεται στην ενδυνάμωση γονέων και επαγγελματιών που ασχολούνται με παιδιά και στη δημιουργική απασχόληση και μάθηση μέσω παιχνιδιού των παιδιών, παρέχοντας ένα ευρύ φάσμα φροντίδας.

Πηγές – Αναφορές

Toxic parenting and its impact on children’s language ethics. Riza Khairani Harahap, Annisa Arrumaisyah Daulay. 2023.

The Impact of Toxic Parents on The Growth and Development of Early Childhood After The Pandemic. Nadya Yulianty S. (2022)

Harsh parenting, physical health, and the protective role of positive parent-adolescent relationships. Social Science & Medicine. 2018.

1. 2007. G. Simons and R. D. Conger, “Linking mother–father differences in parenting to a typology of family parenting styles and adolescent outcomes,” Journal of Family Issues, vol. 28, no. 2, pp. 212–241, 2007. doi:10.1177/0192513×06294593
   2008. Sen, All You Need Is Love: The Art of Mindful Parenting. New York: Collins, 2015.
   2009. Baumrind, “Effects of authoritative parental control on child behavior,” Child Development, vol. 37, no. 4, p. 887, 1966. doi:10.2307/1126611
   2010. A. Wischerth, M. K. Mulvaney, M. A. Brackett, and D. Perkins, “The adverse influence of permissive parenting on personal growth and the mediating role of emotional intelligence,” The Journal of Genetic Psychology, vol. 177, no. 5, pp. 185–189, 2016. doi:10.1080/00221325.2016.1224223

“Parenting: 5 Tips To Have Open Communication With Your Child,” United We Care 

Συντάκτης: Ελίζα Γεωργιάδου, Ειδικός στην Παιδική Ανάπτυξη & Εκπαίδευση

Influence:

Με περισσότερα από 25 χρόνια εμπειρίας στη φροντίδα, εκπαίδευση και δημιουργική απασχόληση παιδιών…