Συνέντευξη Σταύρου Λάντσια

Στον κόσμο της ορχηστρικής μουσικής ξεναγεί τους αναγνώστες του flowmagazine, ο ταλαντούχος συνθέτης και μέλος των Human Touch, Σταύρος Λάντσιας. Αναλύει τη διαδικασία της σύνθεσης μουσικών έργων, μοιράζεται τα μυστικά της έμπνευσης και ξεδιπλώνει τις ανησυχίες του σύγχρονου μουσικού στην Ελλάδα. Άνθρωπος ευθύς, καλλιεργημένος, με σημαντικές σπουδές, κορυφαίες συνεργασίες και βαθιά γνώση της μουσικής. Παίζει κάμποσα όργανα, αλλά προέκταση των χεριών του είναι το πιάνο, όπως λέει. Οι μουσικές του θυμίζουν αφήγηση παραμυθιών, σε οδηγούν στο όνειρο, στη φαντασία.

Ο Δεκέμβρης (του 2010) βρίσκει το Σταύρο Λάντσια πολυάσχολο: συνεργασία με τον Διονύση Σαββόπουλο στις παραστάσεις του «Νιόνιου» στο Μέγαρο Μουσικής, ζωντανές εμφανίσεις με τους Human Touch, τελευταίες λεπτομέρειες για τη νέα δισκογραφική δουλειά του “Ημερολόγιο Ονείρων”. Μας υποδέχθηκε στο στούντιο του και μας μίλησε για μουσική…

– Τι είναι για εσάς η μουσική;

– Η μουσική είναι καθημερινότητα για όλους μας, ακόμη και για τους μη επαγγελματίες μουσικούς. Βρίσκεται στο πως μιλάει κάποιος, στο τι ακούγεται γύρω μας… Οι ήχοι υπάρχουν ήδη στο χώρο. Η μουσική είναι η πιο διαδεδομένη απ’ όλες τις τέχνες. Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί “μα δεν καταλαβαίνω από μουσική”. Θα απαντήσω πως ότι δεν το καταλαβαίνεις δε σημαίνει και πως δε το νιώθεις.

– Είναι η μουσική ένα ταξίδι στο σύμπαν, στο άπειρο;

– Με τη μουσική μπορείς να εκφράσεις αυτά που ζεις ή και αυτά που δεν ζεις. Προσωπικά εκφράζω περισσότερο έναν φανταστικό κόσμο, κάτι σαν όνειρο παρά κάτι χειροπιαστό. Είναι ένας τρόπος να ζω κι άλλες διαστάσεις. Νομίζω ότι όλοι μπορούν να το κάνουν μέσω της μουσικής, απλώς οι μουσικοί μπορούν να τις δημιουργήσουν κιόλας. Αν κάτσω στο πιάνο και παίξω κάτι δημιουργώ μια ατμόσφαιρα. Αυτό βέβαια θα αγγίξει και τον ακροατή.

Στον κόσμο της έμπνευσης και της σύνθεσης

– Τι αποτελεί πηγή έμπνευσης για να γράψετε μουσική;

– Είναι από τις ερωτήσεις που δύσκολα απαντιούνται! Εμείς οι μουσικοί έχουμε κάποιους μηχανισμούς… έρχεται μια μελωδία στο μυαλό, την επεξεργαζόμαστε βάσει της γνώσης και των ακουσμάτων που ήδη έχουμε και με οδηγό το κίνητρο μας συνθέτουμε το κομμάτι. Η έμπνευση δεν είναι απόλυτα στοιχείο της στιγμής. Είναι σα να υπάρχει μια διάρκεια στα πράγματα. Πάντα όταν κάθομαι στο πιάνο (σηκώνεται και βάζει τα δάχτυλα του στα πλήκτρα), θα παίξω μια συγχορδία, αυτόματα θα παίξω μια νότα, θα ακολουθήσει μια άλλη, θα το επαναλάβω και κάτι θα βγει.

– Η σύνθεση, η δημιουργία έρχεται από την ψυχή ή το μυαλό;

– Το λόγο που έπαιξα το συγκεκριμένο ακόρντο στο πιάνο δεν τον γνωρίζω. Μπορεί να είναι τύχη. Δεν εξηγείται εύκολα. Έχει και λίγο θεωρία χάους. Αν ξαναέκανα τις ίδιες κινήσεις δε σημαίνει ότι θα έπαιζα και πάλι το ίδιο. Είχα διαβάσει κάτι ωραίο σε μια συνέντευξη ενός καλού τζαζίστα. Είχε πει: “δεν μπορώ να διδάξω του μαθητές μου τζαζ, αλλά μπορώ να τους διδάξω πώς να διδάξουν τον εαυτό τους τζαζ”.

– Όταν συνθέτετε, κλείνετε τα μάτια και φαντάζεστε μια μελωδία ή προσπαθείτε να βάλετε τις νότες σε μια σειρά (με μαθηματική ακρίβεια);

– Γίνονται όλα μαζί. Μετά από τόσα χρόνια… Ξέρεις καμιά φορά τα χέρια πηγαίνουν από μόνα τους, δεν προλαβαίνουν τη σκέψη (γέλια) Θέλεις το μουσικό όργανο να γίνει προέκταση του εαυτού σου, σαν τη φωνή σου. Λένε ότι πρέπει να σκέφτεσαι προτού μιλήσεις, το κάνουμε; Γίνεται αυτόματα. Όσο περισσότερο κατέχεις την τεχνική, τόσο μπορείς να ασχοληθείς με την τέχνη.

– Κρύβονται κάποιες ιδέες πίσω από κάθε έργο σας ή προσπαθείτε απλώς να δημιουργήσετε ένα καλό άκουσμα;

– Μάλλον είναι συνδυασμός. Μπορείς να ξεκινήσεις από ένα όμορφο άκουσμα και σιγά-σιγά να σου δημιουργήσει κάποια συναισθήματα που θα τα βγάλεις στη σύνθεση.

– Η ένταση της εποχής περνάει στο έργο σας;

– Σίγουρα κάθε έργο επηρεάζεται από καταστάσεις. Όμως κάθε καλλιτέχνης χρησιμοποιεί διαφορετικά αυτή την επιρροή. Θυμάμαι μια δασκάλα χορού που έλεγε στους χορευτές της “μην ακολουθείτε πάντα το ρυθμό, παίξτε κόντρα”. Άρα δεν σημαίνει ότι πρέπει να πάμε πάντα ανάλογα με την εποχή, μπορούμε να πάμε και κόντρα. Στη σημερινή εποχή της έντασης, εγώ βλέπω και την ήρεμη πλευρά.

– Όταν φτιάχνετε μια σύνθεση σκέφτεστε αν αυτό θα αρέσει στον κόσμο ή αν αρέσει σε εσάς αρκεί;

Κάνω αυτό που εκφράζει εμένα και μου αρέσει. Θα βρεθούν κι άλλοι που θα τους αρέσει. Όσο μεγαλώνω καταλαβαίνω ότι δεν είμαστε τόσο διαφορετικοί ο ένας από τον άλλο.

– Συνθέτετε κάτω από συγκεκριμένη ψυχολογική διάθεση;

– Όχι, απλώς θέλω λίγο την ησυχία μου. Να μην χτυπάνε τηλέφωνα…

– Νιώθετε με τη μουσική σας ένας μικρός «παραμυθάς», ο οποίος αφηγείται πράγματα και οι υπόλοιποι τα φαντάζονται;

– Μου το έχουν πει. Έτσι κατάλαβα αυτό που εκπέμπει η μουσική μου. Ουσιαστικά προσπαθώ να δημιουργήσω ένα περιβάλλον που αρέσει σε μένα και να μπορώ να ταξιδέψω σε αυτό. Είπαμε όμως ότι δεν έχουμε και τόσες διαφορές μεταξύ μας, οπότε έτσι το αντιλήφθηκαν και κάποιοι άλλοι

– Δεν έχετε γράψει μουσική για τραγούδια. Μήπως με την προσθήκη των στίχων υπερισχύει ο φόβος της αλλοίωσης ενός αποτελέσματος που είχατε οραματιστεί;

– Δεν γράφω στίχους, ούτε τραγουδάω. Θα πρέπει να βρεθούν ο στιχουργός, ο τραγουδιστής, και να ταιριάξουν τα γούστα μας, η αισθητική μας. Δεν είναι εύκολο. Είναι και θέμα τύχης. Είναι αλήθεια πως δεν το επιδιώκω. Μου αρέσει που στις εμφανίσεις μου η φωνή είναι το πιάνο. Αν μπει κανονική φωνή, μπαίνει κι ένα πρόσωπο στη μουσική που την αλλάζει. Όταν μια ορχήστρα είναι σκέτη, ακόμη και το μάτι ταξιδεύει πιο εύκολα, δεν μαγνητίζεται. Αν δεν δώσεις στον ακροατή τα λόγια, τότε “αναγκάζεται” να χρησιμοποιήσει τη δική του φαντασία.

– Τι ονομάζετε επιτυχία στη μουσική;

– Κάθε μουσικός βασανίζεται να μάθει πόσο έχει αξιοποιήσει τη δυναμική του ταλέντου του. Δεν μετριέται αυτό. Προχωράω; Εξελίσσομαι; Γι’ αυτό και υπάρχει ένα είδος ανικανοποίητου, ένα είδος κατάθλιψης στους μουσικούς. Γενικότερα, όσο πιο ελεύθερος νιώθω να κάνω πράγματα που θέλω και κυρίως να μην κάνω πράγματα που δεν θέλω, τόσο πιο ευτυχισμένος αισθάνομαι. Επιτυχία είναι να χτίσεις μια καθημερινότητα μέσα από τις δικές σου επιλογές.

– Ποια είναι η μεγαλύτερη επιρροή σας εντός μουσικής;

– Δεν μπορώ να ονοματίσω ένα πρόσωπο. Έπαιζα Led Zeppelin στα ντραμς, κλασσικά στο πιάνο, μετά τζαζ στην Αμερική. Σε ηλικία 15 χρόνων πήρα το δίσκο (βινύλιο) «δρόμοι της φωτιάς» του Βαγγέλη Παπαθανασίου. Μου είχε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση ότι είχε παίξει όλα τα όργανα αυτός. Εκεί βρήκα μια πρώτη «μουσική συγγένεια». Θεωρώ πως όλες οι πραγματικές επιρροές έρχονται σε μικρή ηλικία

– Το τρίτο προσωπικό σας cd είναι προ των πυλών. Περίπου 8 χρόνια μετά το δεύτερο. Δεν είναι αρκετά τα χρόνια της προσμονής;

– Η μουσική ήταν γραμμένη από τότε που είχα πάρει την παραγγελία για την Πάτρα-ευρωπαϊκή πολιτιστική πρωτεύουσα του 2006, μια σύνθεση για πιάνο-σαξόφωνο και ορχήστρα εγχόρδων. Η τότε εταιρεία μου, η Warner, είχε πλέον σταματήσει την παραγωγή ελληνικού ρεπερτορίου και έτσι αποφάσισα σιγά-σιγά να χρηματοδοτήσω εγώ την παραγωγή. Πλέον νομίζω ότι κάναμε μια καλή δουλειά. Επαιξε drums ο Peter Erskine, ένας παγκόσμιος μύθος στο είδος του, ο Lars Danielsson κοντραμπάσο , ο Chris Bleth όμποε, κλαρίνο, φλάουτο, ο Δημήτρης Χουντής σοπράνο σαξόφωνο, ο Γιώργος Καλούδης κρητική Λύρα και η Καμεράτα (ορχήστρα εγχόρδων). Πρόκειται για μια φυσική συνέχεια των προηγούμενων cds μου. Είναι στο ίδιο ύφος, ελπίζω να φαίνεται η εξέλιξη.

«Μην μετράτε τη μουσική με τα gigabytes»

– Ιντερνετ και μουσική. Ευκαιρία για τον καλλιτέχνη να μοιραστεί το έργο του ή απλώς διαφυγόντα κέρδη;

– Το σκηνικό αλλάζει και καλό είναι να προσαρμοστούμε. Οι εταιρείες θα πρέπει να αλλάξουν στον τρόπο λειτουργία τους. Δεν μπορεί ένα cd να φεύγει από την αποθήκη τους με κόστος λιγότερο των 10 ευρώ και τελικά να πωλείται στο ράφι στη διπλάσια τιμή. Στο εξωτερικό πουλάνε σημαντικούς καλλιτέχνες για πέντε και έξι ευρώ ως “nice price”. Αν η τιμή δεν μειωθεί ο άλλος θα το “κατεβάσει” από το internet. Οι εταιρείες πρέπει να κάνουν το προϊόν τους πιο ελκυστικό.

– Σε παλαιότερη συνέντευξη δεν είχατε φανεί αντίθετος στο free downloading…

– Δεν μπορείς να σταματήσεις τη διακίνηση στο internet. Είναι αντίστοιχη με εκείνη των κασσετών. Αυτό που μπορείς να “χτυπήσεις” είναι την αντίληψη ότι το αρχείο είναι το ίδιο με το cd. Δεν είναι! Το ζήτημα είναι ότι περιορίστηκε η ποιότητα του πακέτου (εξώφυλλο, βιβλιαράκι) στη συνείδηση του καταναλωτή, από τη στιγμή που μπήκε στις εφημερίδες. Αρχικά οι εταιρείες πουλούσαν ακριβότερα τα cd από τα βινύλια αν και τους κόστιζε λιγότερο να τα φτιάξουν. Ήταν αισχροκέρδεια! Πρέπει να υποστηριχθεί η ποιότητα. Να έχεις ως αντίπαλο δέος το εύκολο legal downloading, σε χαμηλή τιμή αλλά υψηλή ποιότητα. Ίσως να πάμε σε πωλήσεις αδειών χρήσης. Το βασικό θέμα είναι να μην γεμίσει ο πλανήτης με σκληρούς δίσκους μουσικής που δεν ακούει κανείς. Ο κόσμος “κατεβάζει” μουσική αλλά δεν γίνεται μέρος της διαδικασίας της μουσικής. Ας αναρωτηθούν οι χρήστες του internet αν είναι πραγματικά συμμέτοχοι στο βίωμα της μουσικής. Ακόμη και να “κατεβάσεις” τα άπαντα της μουσικής δε σημαίνει πως έχεις ζήσει την εμπειρία της μουσικής.

– Η ψυχή του καλλιτέχνη τρέφεται καλύτερα όταν γνωρίζει πως η μουσική του παίζεται σε πολλά σπίτια ή όταν βλέπει τους κόπους του να ανταμοίβονται;

– Αισθάνεσαι καλά όταν μπορείς να ζήσεις κάνοντας αυτό που σου αρέσει. Αν το προσφέρεις δωρεάν δεν ζεις. Το ζήτημα είναι να υπάρχει πραγματική εκτίμηση για τη μουσική. Δεν είναι θέμα αν θα πληρώσει ή όχι ο πιτσιρικάς που κάνει downloading, αλλά είναι το να μην μετράει τη μουσική με τα gigabytes. Να συζητάει με τους φίλους του για τα κομμάτια. Αυτό είναι πολιτισμός, η μουσική να γίνεται θέμα συζήτησης, να υπάρχει επεξεργασία. Xρήματα θα βγουν κι από τις ζωντανές εμφανίσεις, όπως γινόταν και προ ηχογραφήσεων, έναν αιώνα πριν… Μπορεί να καταλήξουμε τα cd να είναι διαφημιστικά των live.

Προσωπικές επιλογές

– Τρία άλμπουμ που αν δεν είχατε ακούσει θα είχατε διαφορετικό ήχο…

– Λοιπόν, πρώτο θα έβαζα “Το κονσέρτο στην Κολωνία” του Keith Jarrett (πρώτο σε πωλήσεις στην ιστορία των κονσέρτων solo πιάνου), το οποίο είναι ολόκληρο ένας αυτοσχεδιασμός, μετά το «Σινεμά ο παράδεισος» του Ennio Morricone για τη μελωδία, την ενορχήστρωση του κι ασφαλώς τον «Μεγάλο Ερωτικό» του Χατζιδάκι γιατί έβαλε τόσο ψηλά τον πήχη σε αυτό που ονομάζουμε αισθητική στο τραγούδι.

– Τρεις συνεργασίες που θα ξεχωρίζατε από την καριέρα σας…

– Οι ηχογραφήσεις για το τελευταίο μου cd με τους Erskine και Danielsson ήταν ξεχωριστές, τις ευχαριστήθηκα, έμαθα πολλά και χάρηκα αυτούς τους μουσικούς και ως ανθρώπους. Με τους Γιώτη Κιουρτσόγλου και David Lynch είμαστε τόσα χρόνια στο συγκρότημα Human Touch και υπάρχει μια ιδιαίτερη χημεία, ο ένας τραβάει τον άλλον σε νέα μονοπάτια. Μετά θα βάλω κατηγορία τραγουδοποιοί. Γνώρισα την ιστορία του ελληνικού τραγουδιού παίζοντας με τον Σαββόπουλο, έμαθα από μέσα τον Χατζιδάκι παίζοντας με την Πασπαλά, ξεχώρισα το ήθος του Αλκίνοου Ιωαννίδη και φυσικά οι πρώτες μου συνεργασίες στην Ελλάδα με τον Κώστα Τουρνά που με πίστεψε και δημιουργήθηκε μια στενή φιλία.

– Τρεις Έλληνες που -κατά τη γνώμη σας- άλλαξαν τη μουσική στην Ελλάδα…

– Θα σου πω δύο. Ο Χατζηδάκις έθεσε καινούργιο μέτρο σύγκρισης. Ακόμη και στα πιο απλά πράγματα που έκανε υπήρχε κάτι το μουσικά ιδιοφυές. Ο Σαββόπουλος είναι τόσο άμεσος! Οι τραγουδοποιοί δεν θα ήταν ίδιοι χωρίς αυτόν. Με καθαρά μουσικά κριτήρια θα έλεγα αυτούς τους δύο. Ξέρω, πολλοί θα έλεγαν και τον Θεοδωράκη, οποίος υπήρξε σημαντικός και σε θέματα εκτός μουσικής, αλλά εγώ δεν έχω άποψη πέραν του μουσικού.

«Φτιάξτε ένα antivirus γύρω σας…»

– Τι σου δίνει θετική ενέργεια;

Οι άνθρωποι που γουστάρουν αυτό που κάνουν. Οι μαθητές μου, που βλέπω να προοδεύουν και μοιράζομαι τη χαρά τους, όταν ανακαλύπτουν κάτι καινούργιο.

– Μια φράση που θα θέλατε να γράψετε σε έναν τοίχο…

Φτιάξε το δικό σου antivirus σε αυτό που υπάρχει γύρω σου. Υπάρχει μιζέρια. Δημιούργησε τις δικές σου προϋποθέσεις. Είναι στη λογική αυτού που λένε στην Αμερική “just do it”. Το βίωσα. Τίποτα δεν είναι πυρηνική φυσική! Πρέπει να βιώσουμε τη σκληρή δουλειά για να ευχαριστηθούμε την πρόοδο μας. Δεν υπάρχουν σύντομοι δρόμοι (shortcuts).

Προσεχώς από τον Σταύρο Λάντσια

* Συναυλίες στο Μέγαρο Μουσικής με τον Διονύση Σαββόπουλο, παιδικές παραστάσεις για μικρούς και μεγάλους.

* Το ίδιο έργο, Μυθολογία σε μορφή παραμυθιών, θα κυκλοφορήσει και σε CD από την «Καθημερινή».

* Ζωντανές εμφανίσεις κάθε Τρίτη, το Δεκέμβρη του 2010 με τους Human Touch στην «Αυλαία».

* Αναμένεται η τρίτη προσωπική δισκογραφική δουλειά του με τίτλο “Ημερολόγιο Ονείρων”

Bio

Ο Σταύρος Λάντσιας γεννήθηκε στην Κύπρο το 1966. Σπούδασε κλασσικό πιάνο και θεωρία μουσικής στο Ελληνικό Ωδείο Λευκωσίας.Το 1986 πηγαίνει στην Αμερική για σπουδές και το 1990 παίρνει δίπλωμα ενορχήστρωσης (Bachelor of Music Degree in Commercial Arranging) από το Berklee College of Music της Βοστώνης. Διακρίνεταιμεταβραβεία”Count Basie Jazz Masters award for pianists 1989″ και “Quincy Jones Jazz Masters award for arrangers 1990”. Από το 1993 ως το 1996 αναλαμβάνει καθήκοντα ενορχηστρωτή-διευθυντή ορχήστρας στο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού Θεσσαλονίκης. Το 1996 και το 1997 λαμβάνει μέρος στον διαγωνισμό τραγουδιού της Εurovision ωςδιευθυντής ορχήστραςτης Κυπριακής συμμετοχής. Έχει συνεργαστεί με σπουδαίους Ελληνες καλλιτέχνες όπως οι:Διονύσης Σαββόπουλος, Γιώργος Νταλάρας, Αλκίνοος Ιωαννίδης. Είναι μέλος τους συγκροτήματος “Human Touch”, μαζί με τους διακεκριμένους μουσικούς Γιώτη Κιουρτσόγλου και David Lynch. Έχει κυκλοφορήσει δύο προσωπικές δισκογραφικές δουλειές: “Επιστροφή” (1998), “Το Ταξίδι Μιας Νότας” (2002). Σε λίγο καιρό αναμένεται το τρίτο του cd με τίτλο “Ημερολόγιο Ονείρων”.

Συντάκτης: Βασίλης Γρηγοριάδης,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.