Στη νέα στήλη με τίτλο «Βασικά οικονομικά της καθημερινότητάς μας» συζητάμε για όρους που ακούμε ή διαβάζουμε συχνά, αλλά δεν …
Ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις, που εμείς πληρώνουμε!
Λέγαμε στο προηγούμενό μας άρθρο ότι για να αυξηθεί (ή να μην μειωθεί) η παραγωγικότητα και η παραγωγή χρειάζονται νέες επενδύσεις, τόσο δημόσιες όσο και ιδιωτικές.
Ας αρχίσουμε από τις δημόσιες επενδύσεις. Το κράτος επενδύει (και οφείλει να επενδύει) κεφάλαια για κοινωφελείς σκοπούς και για έργα υποδομής: δρόμοι, νοσοκομεία, σχολεία, πανεπιστήμια, υδραγωγεία, στρατόπεδα κλπ. Κύριος στόχος του δεν είναι το κέρδος αλλά η εξυπηρέτηση των πολιτών σε βασικούς τομείς.
Οι δημόσιες επενδύσεις γίνονται είτε απ’ ευθείας από την κεντρική διοίκηση (υπουργεία) είτε από τις περίφημες ΔΕΚΟ (Δημόσιες Επιχειρήσεις και Οργανισμοί).
Οι δημόσιες επενδύσεις έχουν ένα πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην εθνική οικονομία: για κάθε ένα ευρώ που επενδύεται, το εθνικό εισόδημα αυξάνει (όχι κατά ένα) αλλά κατά π.χ. δύο ευρώ, οπότε λέμε ότι ο Πολλαπλασιαστής είναι 2. Το τελικό μέγεθος του Πολλαπλασιαστή εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων.
Τα κεφάλαια που απαιτούνται για τις δημόσιες επενδύσεις το κράτος αντλεί κυρίως από τους φόρους που όλοι μας, άμεσα ή έμμεσα, πληρώνουμε.
Στις ιδιωτικές επενδύσεις, οι ιδιώτες, Έλληνες και ξένοι επιχειρηματίες, είναι εκείνοι που διαθέτουν κεφάλαια (δικά τους ή και δανεισμένα) για να ιδρύσουν, να ανακαινίσουν ή να μεγαλώσουν μιαν επιχείρηση, αναλαμβάνοντας το σχετικό ρίσκο.
Προκειμένου να επενδύσει ένας επιχειρηματίας εξετάζει μια σειρά παραγόντων, μεταξύ των οποίων:
- Η οικονομική κατάσταση της χώρας. Ποιος και γιατί να επενδύσει σε μια χώρα σε οικονομική κρίση, όπου τα εισοδήματα έχουν κατακρημνισθεί και η ζήτηση για τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που θα προσφέρει θα είναι περιορισμένη;
- Η φορολογία. Γιατί να επενδύσει κάποιος σε μια χώρα με υψηλούς φορολογικούς συντελεστές όταν σε γειτονική χώρα οι συντελεστές αυτοί είναι χαμηλότεροι; Αυτό ακριβώς έγινε στην Ελλάδα τις κρίσης. Όχι μόνο νέες επενδύσεις δεν έγιναν, αλλά και πολλές επιχειρήσεις που λειτουργούσαν στην Ελλάδα μετοίκισαν σε διπλανές χώρες με χαμηλότερη φορολόγηση. Έτσι, χειροτέρεψαν την οικονομία της χώρας μας (απόλυση προσωπικού, μηδενισμός πληρωτέων φόρων από την δραστηριότητά τους κλπ) και βελτίωσαν αντίστοιχα την οικονομία της γειτονικής χώρας.
- Το εργατικό κόστος. Είναι ένας σημαντικός συντελεστής, που επηρεάζει το συνολικό κόστος παραγωγής και καθορίζει αποφασιστικά την τιμή διάθεσης του προϊόντος. Αν η τιμή αυτή είναι υψηλή (σε σύγκριση με ομοειδή προϊόντα άλλων χωρών) θα έχει μειωμένη ζήτηση και επομένως μειωμένες πωλήσεις και μειωμένη κερδοφορία. Ο επενδυτής θα προτιμήσει την γειτονική χώρα, με χαμηλότερο εργατικό κόστος, όπως στην προηγούμενη περίπτωση με την χαμηλότερη φορολογία.
- Διαθεσιμότητα ειδικευμένου εργατικού και υπαλληλικού προσωπικού, ώστε να μπορεί η επιχείρηση να καλύψει τις ανάγκες της. Εδώ παίζει σημαντικό ρόλο η λειτουργία σχολών διαφόρων βαθμίδων που θα παρέχουν την απαραίτητη θεωρητική κατάρτιση.
- Πολιτική σταθερότητα. Οι λόγοι είναι ευνόητοι.
- Εργασιακή ειρήνη. Η ύπαρξη συνδικάτων με παράλογες απαιτήσεις και συχνή προσφυγή σε απεργίες είτε αποτρέπουν νέες επενδύσεις, είτε διώχνουν υπάρχουσες. Αυτό ακριβώς συνέβη με τη νέκρωση της Ναυπηγο-επισκευαστικής Ζώνης Περάματος και την μεταφορά των δραστηριοτήτων της στην Ρουμανία και στην Τουρκία, με το κλείσιμο, παλαιότερα, στην Πάτρα μεγάλης εταιρείας κατασκευής ελαστικών αυτοκινήτων και μεταφορά του εργοστασίου στην Τουρκία και άλλα.
- Απονομή δικαιοσύνης σε εύλογο χρονικό διάστημα. Σε κάθε σύμβαση μεταξύ εταιρειών ή εταιρειών και ιδιωτών, ο τελευταίος όρος προβλέπει, σε περίπτωση διαφωνίας, ποια δικαστήρια είναι αρμόδια για την επίλυσή τους (π.χ. Αθηνών). Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα η δικαιοσύνη συχνά απονέμεται ύστερα από παρέλευση πάρα πολλών ετών, πράγμα που ενεργεί αποτρεπτικά στην προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων, ειδικά από ξένους επενδυτές.
- Υποδομή σε οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, λιμάνια, αποθηκευτικούς χώρους κλπ για την άνετη διακίνηση και εξαγωγή των προϊόντων.
- Φιλική προς τις επενδύσεις κυβέρνηση, που όχι μόνο να μην αντιστρατεύεται αλλά και να ενθαρρύνει τις νέες επενδύσεις, αφού: από αυτές θα τονωθεί η οικονομία, θα δημιουργηθεί νέος πλούτος, θα αυξηθεί η φορολογητέα ύλη, θα αυξηθούν οι φόροι, από τους οποίους το κράτος θα καλύψει τις πληρωμές των δημοσίων υπαλλήλων και όλες τις άλλες ανάγκες του.
Πώς συγκρίνονται, από πλευράς παραγωγικότητας, οι ιδιωτικές και οι δημόσιες επιχειρήσεις, και τι συνέπειες έχει αυτό για την τσέπη μας; Αυτό θα το δούμε στο επόμενο άρθρο μας.
Άρης Γαβριηλίδης, Οικονομολόγος, Συγγραφέας, Εικαστικός.
Περισσότερα στην ιστοσελίδα www.arisgavriilidis.gr
